مرکز خبر - جدیدترین گزارش شکاف جنسیتی در کشورهای جهان برای سال ۲۰۲۳ منتشر شد. پنج کشور پایین جدول شامل پاکستان با رتبه ۱۴۲، ایران با رتبه ۱۴۳، الجزایر با رتبه ۱۴۳، چاد با رتبه ۱۴۵ و در نهایت افغانستان با رتبه ۱۴۶ است. ۹ کشور برتر شامل ایسلند، نروژ، فنلاند، نیوزیلند، سوئد، آلمان، نیکاراگوئه، نامیبیا و لیتوانی هستند که حداقل ۸۰ درصد شکاف جنسیتی را کاهش دادەاند. ۱۳۱ سال طول خواهد کشید که جهان به برابری کامل جنسیتی برسد.

مفهوم برابری جنسیتی و تبعیض مبتنی بر جنسیت، مفهومی که بیانگر برابری همەی انسان‌ها صرف نظر از جنسیت آنهاست و بر اساس این مفهوم همه انسان‌ها اعم از زنان و مردان آزاد هستند تا توانایی‌های شخصی شان را توسعه بخشند و بدون محدودیت‌هایی که به بواسطه کلیشه‌ها، نقش‌های جنسیتی و پیش داوری‌ها اعمال می‌شود، تصمیم‌گیری کنند.

برای اولین بار مجمع جهانی اقتصاد، در سال ٢٠٠۶ شکاف جنسیتی را به عنوان یک شاخص مقایسه در میان دو جنس مطرح کرد. بر اساس داده‌های این نهاد، شکاف جنسیتی عددی است بین صفر و یک «یک نمادکامل برابری و صفرنماد کامل نابرابری است» این نهاد تنها به قوانین و اسناد بسنده نمی‌کند بلکه آنچه در جامعه عملی می‌گردد نیز مورد نظر آنهاست و مولفه‌های اصلی این شاخص برگرفته از ۴ عامل مهم هستند:

اولین عامل؛ آموزش سطح تحصیلات ابتدایی، متوسطه و دانشگاهی و دوره‌های کار آموزی.

دوم مشارکت اقتصادی؛ فرصت‌ها وتوانایی‌های زنان و مردان جامعه، میزان مشارکت در نیروی کار، نوع شغل و درآمد.

سوم قدرت سیاسی؛ تعداد جایگاه ها و توانمندی زنان و مردان در پست های سیاسی و بالاخره بهداشت و سلامت، بیماری‌ها، دسترسی به درمان، طول عمر و کیفیت سلامتی زنان و مردان.

شکاف جنسیتی در ایران در زمینەی اشتغال با اینکه هم قانون اساسی ایران و هم قوانین بین‌المللی که ایران به آن متعهد است، اشتغال را حق برابر همه شهروندان می‌داند اما در عمل اولویت استخدام و فرصت‌های اقتصادی به مردان تعلق دارد. «مشاغل پر درآمد، ترجیح جنسیتی در استخدام به ویژه از سوی حکومت به عنوان بزرگترین کارفرما به مردان واگذار می‌شود و البته بدون هیچ مخالفتی از سوی مجلس جمهوری اسلامی و دیگر نهادهای مسئول » اختیار همسر در منع اشتغال زنان نیز از دیگر محدودیت‌های زنان در حوزه اقتصادی است و میزان بیکاری زنان دوبرابر مردان است و این بدان معناست که سهم مشارکت اقتصادی این گروه اجتماعی بسیار نازل است.

عمیق‌ترین شکاف جنسیتی در ایران در حوزه قدرت سیاسی است که حتی کشورهایی مانند عربستان، اردن و سوریه در سطوح بالاتری از ایران قرار دارند.

میزان مشارکت زنان در مجلس و یا به عنوان وزیر، فرماندار، شهردار و در دیگر حوزه‌های سیاسی نمادی از واقعیت شکاف جنسیتی در ایران است، با اینکه زنان در بدنه جامعه نقش فعالی دارند ولی دو عامل , «قوانین و ایدئولوژی حکومت مرد سالار و زن ستیز» مانع از توانمندی زنان در این زمینه می‌شوند.

 

در جا زدن در دو حوزه بهداشت و آموزش

شکاف جنسیتی در زمینه آموزش در ایران ./٩٧۵ است که نزدیک به یک است و به معنی برابری کامل بیش از ۶٠ درصد از فارغ التحصیلان دانشگاه‌ها زنان هستند با این وجود تبعیض‌های جنسیتی در زمینه آموزش در مولفه‌هایی مانند « ایجاد سهمیه بندی، منع و محدود سازی زنان برای شرکت در برخی از رشته‌های دانشگاهی » خودنمایی می‌کند. در ضمن کودک همسری یکی از دلایل ترک تحصیل دختران است که همچنان قانونی است و مقابله‌ای با آن نمی‌شود.

در حوزه بهداشت و سلامت فشارهای شدید و تندرو و زن ستیز در ایران، حقوق جنسی و باروری زنان و نداشتن حق انتخاب برای باروری یعنی زمان وتعداد و نوع زایمان و همچنین نداشتن حق سقط محرومند، سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی برای افزایش جمعیت بدون در نظر گرفتن پیامدهای بارداری به ویژه در سنین پایین و تاثیرمنفی آن بر سلامت جسمی و روحی زنان، تفاوت فاحش فرصت‌های ورزشی بین زنان ومردان و حجاب اجباری که تحرک زنان را محدود کرده است نیز از دیگر عوامل شکاف جنسیتی در زمینه بهداشت و سلامت در ایران است.