صدای زنان کورد؛ کنفرانس روژهلات کوردستان در هلند و چشم‌اندازی نوین برای آینده
در کنفرانس دو روزه روژهلات کوردستان در هلند، ۴۰۰ فعال سیاسی و مدنی به بحث و تبادل نظر در مورد آینده سیاسی و اجتماعی کوردستان و ایران، با تأکید ویژه بر نقش زنان در تحولات جاری، پرداختند.
شهلا محمدی
مرکز خبر - کنفرانس مشورت در مورد روژهلات کوردستان که در روزهای ۲۶ و ۲۷ آوریل ۲۰۲۵ در کشور هلند برگزار شد، به کار خود پایان داد و بیانیه پایانی کنفرانس منتشر شد.
کنفرانس به مدت دو روز و در پنل‌های مختلفی با حضور ۴٠٠ آکادمسین، نویسندە، فعالین سیاسی و مدنی برگزار شد. زنان در همه‌ی پانل‌های کنفرانس و با ارائه مباحث مختلف در زمینه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ... حضور داشتند و این موضوع مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت.
در بخشی از بیانیه‌ی پایانی این کنفرانس، با اشاره به چرایی و چگونگی برگزاری آن آمده است: «اگرچه تصمیم برگزاری این کنفرانس به زمان برگزاری نشست صدمین سالگرد پیمان لوزان بازمی‌گردد، اما در ادامه، به‌ویژه در شش ماه اخیر، موجی از تغییرات سراسر خاورمیانه، از جمله کوردستان، را تحت تأثیر قرار داده است. بر پایه‌ی ارزیابی‌ها، با توجه به ماهیت معادلات اجتماعی، سیاسی، منطقه‌ای و جهانی، انتظار می‌رود این روند به روژهلات کوردستان نیز برسد و شرایطی تازه و متفاوت رقم بزند.»
بیانیه همچنین با اشاره به پوشش رسانه‌ای محدود کنفرانس، دلیل آن را هم‌زمانی با دو رویداد دیگر یعنی «کنفرانس وحدت و همبستگی ملی کورد در روژاوا» و «انفجار تراژیک در بندرعباس» عنوان کرده است.
با توجه به اهمیت این نشست در مقطع کنونی و حضور چشم‌گیر زنان در آن، با دیمن سهرابی، شاعر و فعال مدنی، که از اعضای کمیته‌ی برگزاری کنفرانس نیز بوده، درباره‌ی ابعاد مختلف این نشست گفت‌وگو کردیم.
دیمن سهرابی در آغاز گفت: «در این کنفرانس، از تمامی احزاب، آکادمیسین‌ها، و کنشگران سیاسی و مدنی دعوت به عمل آمده بود. موضوع اصلی حول اتحاد و هم‌افزایی میان احزاب سیاسی و جامعه‌ی مدنی و سیاسی کوردستان و ایران شکل گرفته بود. به‌ویژه در پانل پایانی، تمرکز بر این بود که چگونه می‌توان به سوی یک اتحاد سیاسی مشخص حرکت کرد. پانل‌های دیگر نیز به موضوعات متنوعی از جمله مسائل جنسیتی، وضعیت جامعه‌ی ال‌جی‌بی‌تی‌کیو و حقوق زنان پرداختند.»
او با تأکید بر نقش محوری مسئله‌ی زنان در این نشست افزود: «مسئله‌ی زنان یکی از مهم‌ترین محورهایی بود که در چند پنل با نگاه‌ها و تحلیل‌های مختلف مورد بحث قرار گرفت. این گفت‌وگوها فقط محدود به زنان نبود، بلکه فعالان مختلف از منظرهای گوناگون به موضوع پرداختند.»
دیمن سهرابی همچنین در مورد نقش احزاب گفت: «متأسفانه احزاب سیاسی در پانل‌ها حضور مستقیم نداشتند. بیشتر آکادمیسین‌ها و فعالان مدنی بودند که درباره‌ی اتحاد احتمالی میان احزاب گفت‌وگو کردند. با این حال، همین تبادل‌نظر را می‌توان گامی اولیه و مثبت تلقی کرد. در پایان نیز مطرح شد که احتمال برگزاری کنفرانس‌های مشابه در آینده وجود دارد، و تلاش خواهد شد که احزاب در دوره‌های بعدی مشارکت فعال‌تری داشته باشند.»
وی در مورد تاثیرات کنفرانس به ویژه در آینده ایران و گذار از جمهوری اسلامی گفت: یکی از موضوعات مطرح‌شده، مسئله‌ی گذار از جمهوری اسلامی بود؛ اینکه احزاب سیاسی، در صورت اتحاد، چگونه می‌توانند با یکدیگر همکاری کنند و در صورت نبودِ اتحاد، چه پیامدهایی در پیش خواهد بود. در چنین شرایطی، آکادمیسین‌ها و فعالانی که شاید عضو هیچ حزبی نباشند ــ یا حتی اگر گرایش‌هایی نزدیک به جریانات خاص داشته باشند ــ می‌توانند نقش مهمی در تبیین دیدگاه‌های جامعه‌ی کوردستان ایفا کنند. آن‌ها قادرند خارج از چارچوب‌های ایدئولوژیک و حزبی، گفت‌وگوهایی تحلیلی و فراگیر ارائه دهند. به باور من، چنین رویکردی می‌تواند به احزاب نیز کمک کند تا با نگاهی فراتر از مرزهای حزبی و ایدئولوژیک، به جامعه‌ی مدنی و خواسته‌ها و نیازهای آن توجهی جدی‌تر داشته باشند.
«آکادمیسین‌ها فراتر احزاب به مسئله جامعه مدنی نگاه می‌کنند»
دیمن سهرابی در ادامه گفت: «به‌نظر من، آکادمیسین‌ها با نگاهی فراتر از احزاب به مسئله‌ی جامعه‌ی مدنی می‌نگرند و به همین دلیل، پیشنهادهایی که این افراد ارائه می‌دهند می‌تواند بسیار مفید واقع شود. این پیشنهادات هم به روشن‌تر شدن دیدگاه‌های احزاب کمک می‌کند و هم سطح آگاهی جامعه‌ی مدنی را در برخی زمینه‌ها ارتقا می‌دهد. البته جامعه‌ی مدنی کوردستان به‌خودیِ‌خود آگاه است و اتحادیه‌ها، انجمن‌ها و نهادهای بسیاری در آن فعال هستند، اما به‌نظرم افرادی که در این کنفرانس‌ها مشارکت دارند، توانایی پرداختن به مسائل کوردستان را حتی فراتر از حوزه‌ی جامعه‌ی مدنی نیز دارند.»
او درباره‌ی عدم اتحاد احزاب نیز اظهار داشت: «در صورتی که احزاب، به هر دلیلی، نخواهند در این مرحله با یکدیگر متحد شوند، پیشنهادات و راه‌حل‌های جامعه‌ی مدنی می‌تواند نقش راهگشا و تعیین‌کننده‌ای ایفا کند.»
دیمن سهرابی در مورد چشم‌انداز کنفرانس‌های آینده گفت: «در پایان این کنفرانس اشاره شد که در آینده نشست‌های دیگری نیز برگزار خواهد شد. تلاش بر این است که در کنفرانس بعدی، احزاب سیاسی حتماً در پانل‌ها حضور داشته باشند، دیدگاه‌های خود را مطرح کنند و یک گام به اتحاد نزدیک‌تر شوند.»
او همچنین با تأکید بر نقش زنان فعال، چه در کوردستان و چه در ایران، افزود: «زنان این توانایی را دارند که در چنین کنفرانس‌هایی شرکت کنند و گفت‌وگوهای جدی و قابل‌توجهی ارائه دهند. در کوردستان، به دلیل سابقه‌ی فعالیت‌های مستمر و پیشینه‌ی تاریخی، به‌نظرم زنان بیش از پیش به این آگاهی رسیده‌اند که حضور پررنگ‌ترشان می‌تواند آنان را به اهدافشان نزدیک‌تر کند. در این کنفرانس، با وجود اینکه در تمامی پنل‌ها به وضعیت زنان نیز پرداخته شد، تلاش شده بود که زنان حتی به‌صورت آنلاین نیز در جلسات حضور یابند. آنان نیز با دیدگاه‌های خود در تمامی زمینه‌ها مشارکت داشتند و یافته‌ها و تحقیقاتشان را در موضوعات مختلف به اشتراک گذاشتند.»
«پیشرو بودن زنان در کورستان پشینه تاریخی دارد»
او در ادامه افزود: «پیشرو بودن زنان در کوردستان ریشه‌ای تاریخی دارد. در طول زمان و از دل فعالیت در احزاب و جریانات مختلف، زنان به این درک رسیده‌اند که بدون حضور فعال و مستقیم خودشان، امکان ادامه‌ی مسیر وجود ندارد. آنان به این واقعیت پی برده‌اند که تنها خودشان می‌توانند صدای زنان کورد باشند.»
وی درباره‌ی تأثیر پیشاهنگی زنان کورد نیز گفت: «پیشگامی زنان کورد، بدون هیچ قید و شرطی، تأثیری عمیق بر زنان فعال در سراسر ایران گذاشته است. همین حالا زنانی از کوردستان در زندان‌های ایران به‌سر می‌برند که با نوشتن نامه، ایستادگی و مقاومت، الهام‌بخش‌اند. اثرگذاری آنان را می‌توان در میان زنان دیگر ملیت‌های ایران نیز دید؛ این زنان، انگیزه، جسارت و امید گرفته‌اند، حتی ما که در خارج از ایران هستیم تحت تأثیر این جریان هستیم.»
او در پایان تأکید کرد: «این پیشروی، به تاریخ مبارزاتی کوردها، استمرار فعالیت‌ها، و آگاهی روزافزون زنان از توانایی‌شان در بیان خواسته‌ها و افکار خود بازمی‌گردد. از همین‌رو، تمام تلاش ما بر این است که زنان در چنین کنفرانس‌هایی حضوری فعال و مؤثر داشته باشند.»
«ذات زنان صلح‌طلب است»
دیمن سهرابی درباره‌ی اهمیت حضور زنان در چنین کنفرانس‌هایی گفت: «زنان ذاتاً صلح‌طلب‌اند و با نگاهی متفاوت، می‌توانند به پیشبرد مسائل سیاسی و اجتماعی کمک کنند. آنان در دل همین جامعه زندگی می‌کنند و بسیاری از مسائل را عمیق‌تر و دقیق‌تر درک می‌کنند. وقتی تجربه‌ی زیسته‌ی زنانه در زمینه‌های سیاسی، اجتماعی و به‌ویژه موضوعات مربوط به زنان و تبعیض‌های جنسیتی وجود دارد، طبیعتاً تحلیل یک زن از این مسائل می‌تواند روشن‌تر و واقعی‌تر از تحلیل مردان باشد. به‌نظر من، باید به دیدگاه‌های زنان در سایر عرصه‌های اجتماعی نیز توجه شود و پیشنهادهای عملی آن‌ها جدی گرفته شود.»
او با اشاره به فضای مردانه‌ی حاکم بر ساختار قدرت و تصمیم‌گیری گفت: «دنیایی که ما در آن زندگی می‌کنیم، جهانی مردانه است؛ جنگ‌هایی که شاهدش هستیم، جنگ‌هایی‌ست که از سوی مردان طراحی و اجرا می‌شود. در چنین جهانی، نگاه زنانه می‌تواند پنجره‌ای تازه باز کند به سوی صلح، همزیستی و تحلیل‌های نو. زنان باید اجازه داشته باشند درباره‌ی مسائلی صحبت کنند که تا امروز، مردان آن‌ها را از آن محروم کرده‌اند. به باور من، گفت‌وگوی میان دیدگاه‌های گوناگون، ازجمله زنان و مردان، به نتایج پربارتری خواهد انجامید.»
دیمن سهرابی در ادامه افزود: «زنان قرار نیست تنها درباره‌ی خودشان حرف بزنند. آنان درباره‌ی محیط زیست، مسائل احزاب، روان‌شناسی کودکان و بزرگسالان، و بسیاری موضوعات دیگر نیز سخن می‌گویند. نگاه زن به محیط زیست با نگاهی زاینده، پیوندی ژرف دارد. متأسفانه، احزاب سیاسی در ایران و کوردستان کمتر به این ابعاد توجه دارند. ما تلاش می‌کنیم زنانی را که توانایی تحلیل و سخن گفتن دارند، به‌صورت فعال در این کنفرانس‌ها مشارکت دهیم؛ چرا که معمولاً رسانه‌ها و نهادها بیشتر مردان را برای حضور در برنامه‌ها دعوت می‌کنند. ما این روند را تغییر خواهیم داد و حضور زنان در این نشست‌ها را در اولویت قرار می‌دهیم.»