اسماء فتحی

قاهره - قاچاق زنان یکی از مسائلی است که در دوره‌ی اخیر در سطح بین‌المللی با آن مبارزه شده است و پروژه‌های متعددی برای مقابله با آن در نظر گرفته شده است تا زنان را به شیوه‌های مختلف که ممکن است با آن آشنا نباشند، آموزش دهند.

با توجه به اینکه مبارزه با انواع خشونت و استثمار زنان و تغییر سرنوشت آنها یکی از اهداف خبرگزاری ما می‌باشد، با نورا محمد، مدیر برنامه‌ی مبارزه با خشونت علیه زنان و پروژه‌ی مبارزه با قاچاق زنان دیداری انجام دادیم تا بررسی‌ای داشته باشیم حول مهمترین دستاوردهای کاری این پروژه‌ی دو ساله و خدماتی که از طریق متولیان آن به زنان ارائه شده است..

 

اشکال قاچاق زنان متنوع است و شما تقریباً متوجه آنها نمی‌شوید

نورا محمد می‌گوید که بنیاد "مسائل زنان مصر" سال‌هاست روی مسائل خشونت علیه زنان کار می‌کند که این پروژه به مدت دو سال به طول انجامیده و توضیح می‌دهد که این بنیاد اولین مطالعه‌ی میدانی را در مورد پدیده‌ی قاچاق انجام داده است که طی آن، قانون قبلی و استانداردهای آن رد شد و 14 شکل متنوع قاچاق و همچنین مکان‌هایی که در آن متمرکز است و دلایل این پدیده و گروه‌هایی که در آینده در معرض قاچاق بیشتر آسیب‌پذیر هستند شناسایی شد.

نورا محمد در مورد اشکال قاچاق زنان که مشاهده شده، اشاره کرد که این موارد بسیار زیاد است، از جمله ازدواج افراد زیر سن قانونی، استثمار خدمتکاران زن و همچنین استثمار مرد از همسرش، چه در کار خانه و چه در اعمال خلاف اخلاق.

 

حمایت و پشتیبانی

نورا محمد تأیید کرد که این بنیاد در پروژه‌ی خود برای مبارزه با این موضوع با ارائه‌ی حمایت و کمک، و همچنین پذیرش دعوای حقوقی مربوط از زنانی که مورد استثمار و قاچاق قرار گرفته‌اند پشتیبانی کامل می‌کند. علاوه بر ارائه‌ی حمایت‌های روانی لازم از زنان و تلاش برای بازپروری آنها در صورت لزوم از طریق پزشکان و متخصصان اقدامات جدی‌تر و تخصصی‌تری انجام می‌پذیرد. او در ادامه خاطرنشان کرد که چهار مرکز حمایتی در استان‌های مختلف ایجاد کرده‌اند که به انواع مختلف قاچاق زنان در آن‌ها نظارت می‌شود، که استانهای" منصوره، فیوم، قاهره بزرگ و شرم‌الشیخ" را شامل می‌شود.

این دفاتر مختلف همان خدماتی را ارائه می‌کنند که بنیاد مسائل زنان مصر انجام می‌دهد و هدف از تأسیس آن تسهیل برای زنان بود تا بتوانند بدون طی مسافت طولانی به قاهره برسند. همچنین در طول دوره‌ی پروژه‌ی راهکارهایی برای آنها تهیه شده است. "موسسات و انجمن‌هایی که برای مبارزه با قاچاق کار می‌کنند مرکز پشتیبانی در حال کار بر روی این پرونده است، زیرا قاچاق نوعی خشونت است نه خشونت کامل، که خط باریکی آن را از خشونت جنسی یا اقتصادی جدا می‌کند، بنابراین لازم بود یک راهنمای توضیحی برای این جزئیات تهیه شود.

 

توانمندسازی اقتصادی

 مدیر طرح مبارزه با قاچاق زنان گفت: بُعد اقتصادی یکی از عواملی بود که به آن توجه شد چرا که دوره‌هایی برای توانمندسازی اقتصادی زنان استثمار شده با توجه به اینکه کار بر روی تهیه‌ی یک پروژه‌ی کوچک با منبع درآمدی مهیا شد. حتی یک مورد ساده برای زنان، به آنها کمک زیادی می‌کند تا قوی بمانند و از عواقب استثمار خلاص شوند.

وی همچنین افزود: این بنیاد در پایان دوره‌های آموزشی و توانبخشی خود به تعدادی از زنان چرخ خیاطی، بافندگی و سایر ابزارهای صنایع دستی اعطا کرد تا پروژه‌های کوچک خود را آغاز کنند.

 

آگاهی و آموزش

او در ادامه با اشاره به اینکه یکی از عواملی که در این طرح روی آن کار شد، آگاهی‌بخشی و آموزش در مورد مدل‌های قاچاق زنان بود، تاکید کرد: قانون به تنهایی باعث کاهش جرایم نمی‌شود، بلکه باید در سطح جامعه به زنان و خانواده‌ها آگاهی‌رسانی شود.

همچنین خاطرنشان کرد که به دلیل نقش آنها در افزایش آگاهی و تغییر رفتار، علاوه بر آموزش وکلای تازه‌ی فارغ‌التحصیل در مورد به کارگیری توافق‌نامه‌های بین‌المللی و تعدادی از سازمان‌های غیردولتی، برای ارائه‌ی کمپین‌های آگاهی‌رسانی و آموزش برای متخصصان رسانه تلاش کرده‌اند. به دلیل نقش مهمی که در تأثیرگذاری آموزش قائل هستند.

 

سیاست و قانونگذاری

نورا محمد با اشاره به اینکه آنها با کمیته‌ی ملی صحبت کردند، تأیید کرد که آنها در تمام مدت از نظر سیاست قانونگذاری مشتاق بودند تا با دغدغه‌مندان حقوقی در مورد قاچاق زنان و پیامدهای آن و همچنین مواد قانونی که مورد غفلت قرار گرفته یا با قوانین دیگر مخلوط شده است و همچنین در مورد مبارزه با قاچاق و مهاجرت غیررسمی، گفت‌وگو کنند. که بیشترین میزان نگرانی را در این مورد دارند. وی خاطرنشان کرد که دوره‌ی قبل شاهد اقدامی در جهت آگاهی‌بخشی و آموزش برای افراد دغدغه‌مند از دادسرا، قوه‌ی قضاییه و سایرین بوده است.

از جمله برنامه‌های کاری در این پروژه، مطالبه‌گری از ادارات دولتی مرتبط با مسائل زنان مانند واحدهای مبارزه با خشونت علیه زنان و ارائه‌ی پیشنهادات برای حضور پژوهشگران زن در ادارات پلیس به منظور شنیدن شکایات زنان و همچنین هماهنگی بوده است. کمیته‌ای که باید بیشتر کار کند، به ویژه در زمینه‌ی آگاهی‌بخشی برای مقابله با اقدامات غیرقانونی.

این پروژه شامل گروهی از مشاوران و کارشناسان حقوقی به نمایندگی از قضات، وکلا و مشاوران اجتماعی و روان‌شناختی است که روی قانون، مشکلات آن و آیین‌نامه اجرایی آن و همچنین کتاب ادواری مدعی‌العموم کار می‌کردند که بسیاری از اهمیت آن غافل بودند.

به گفته‌ی مدیر پروژه، نورا محمد، این تلاش‌ها با تهیه‌ی مقاله‌ای حاوی توصیه‌های حقوقی و ارسال آن به کمیته‌ی ملی از جمله حق وتو به پایان رسید.

موانعی که افراد درگیر با پروژه‌ی مبارزه با قاچاق در حین کار با آن روبرو می‌شوند.

مدیر پروژه‌ی مبارزه با قاچاق زنان، بزرگترین مشکل کارگران این پروژه را اعمال قانون 64 مصوب سال 1389 با مصادیق و موازین آن عنوان کرد که بر اساس آن رسیدگی و تشریح پرونده‌های قاچاق انجام می‌شود.

وی افزود: این قانون واقعاً مثال خوبی است و حاوی جزئیات بسیار مهم از جمله توانبخشی روانی و اقتصادی قربانیان است، اما در سطح کاربردی به دلیل وجود قوانین دیگری مشمول طبقه‌بندی جرم و قدیمی بودن فعال نمی‌شود. و به رسمیت شناخته نشده اما استفاده از آن آسانتر از جست‌و‌جو در لابه‌لای قانون جدید قاچاق، از جمله قانون جزا است. علاوه بر سایر مشکلات مربوط به فرهنگ و آگاهی در جامعه که بسیاری از مفاهیم در معنای این واژه‌ها ریشه دارد، می‌بینند که ازدواج دختر جوان با مردی مسن اما ثروتمند هیچ ایرادی ندارد. خصوصا با توجه به اینکه وضعیت او در این مورد بهتر از مجرد ماندن و فقر و تنگدستی اوست.

 

بحران قربانیان

«احساس نکن که او قربانی است» یکی از مهم‌ترین بحران‌هایی است که کارگران در پرونده‌ی خشونت و قاچاق با آن مواجه هستند، همانطور که نورا محمد توضیح می‌دهد مشاهده می‌کند بسیاری از زنان معتقدند آنچه برای آنها در مورد سوء‌استفاده و استثمار اتفاق می‌افتد. امری عادی است و جرم نیست و اینکه برخی قربانیان منافع فرزندان خود را در اولویت قرار می‌دهند و آن را علت ماندن در خانه، تحمل همسر و دست کشیدن از حق کار کردن یا جدا شدن می‌دانند. وی خاطرنشان کرد: قربانی نمی‌آید و به آنها مراجعه نمی‌کند در حالی که کاملاً آگاه است که مورد استثمار قرار می‌گیرد، بلکه گاها فقط در مواقع  شدت خشونت و به امید رهایی است که مراجعه کرده است. وقتی به صحبت‌های آنها گوش می‌دهیم به جزئیات می‌پردازیم و به چیزهای جدید و مهمی پی می‌بریم از راه‌های مختلف استثمار، مانند دادن استروئیدها به برخی زنان تا بتواند بدون شکایت کار کند.

پیچیده‌ترین بحران از نظر نورا محمد این است که گاها والدین در این قاچاق و استثمار نقش اساسی دارند بنابراین زنان معمولاً به دلیل ترس از فرزندان یا همسر و ترس از خانواده‌ با وجود اطلاع از استثمار آنها از انجام اقدامات قانونی خودداری می‌کنند.

 

تجربیات دردناک و اساس خشونت علیه زنان

نورا محمد می‌گوید که بیان تمام تجربیات با جزییات و رنج‌ها دردناک است و کارمندان این پروژه را تحت تأثیر قرار می‌دهد، یک مورد وقتی یکی از قربانیان داستان خودش را تعریف می‌کرد، به او گوش می‌داد و به گونه‌ای عذاب می‌کشید که انگار این اولین بار است حرفی از قاچاق یا خشونت علیه زنان را می‌شنود.

مدیر پروژه‌ی بنیاد امور زنان، علل قاچاق زنان را درهم تنیده و چندگانه می‌داند که از جمله‌ی آنها می‌توان به آموزش نادرست، فرهنگ و عدم آمادگی جامعه اشاره کرد که توجیهی برای پذیرش خشونت اعمال شده بر زنان است و همچنین به لزوم بازنگری و اعمال قوانین توصیه می‌کند.