سرمه؛ زیبایی طبیعی و خواص درمانی فراموش‌شده
سرمه عربی، نمادی از میراث اصیل فرهنگی است. این ماده آرایشی شهرت خود را وام‌دار «سنگ اثمد» است که به سبب خواص کم‌نظیر آرایشی و درمانی، از بهترین انواع سرمه‌های طبیعی به شمار می‌آید.
برائت جالی
رقه- با وجود تاخت‌وتاز شرکت‌های بین‌المللی در تولید انبوه لوازم آرایشی شیمیایی که اغلب با عوارض منفی همراهند، زنان سالمند همچنان به سرمه عربی وفادار مانده‌اند. این روش باستانی، یکی از کهن‌ترین ابزارهای زینتی است که زنان در طول تاریخ با آن آشنا بوده‌اند.
علی رغم ورود مواد شیمیایی به صنعت لوازم آرایش در عصر مدرنیته سرمایه‌داری، زنان سالمند همچنان به کارگیری شیوه‌های سنتی را برای آراستن خود ترجیح می‌دهند. آن‌ها بر این باورند که روش‌های قدیمی ایمن‌تر و عاری از عوارض جانبی است و حتی فوایدی برای سلامت پوست به همراه دارد. از دیدگاه این زنان، لوازم آرایش مدرن، علی‌رغم محبوبیتشان، به دلیل برخورداری از ترکیبات صنعتی می‌توانند آسیب‌های گوناگونی به پوست وارد کنند.
سرمه عربی که در ترانه‌ها و اشعار بومی ستوده شده، یکی از قدیمی‌ترین ابزارهای آرایشی شناخته‌شده در تاریخ بشر است. این ماده نه‌تنها برای زیبایی، بلکه با اهداف درمانی نیز به کار می‌رفته و کاربرد خود را تا امروز حفظ کرده است. پیشینه استفاده از سرمه به حدود ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد و تمدن‌های گوناگونی، از جمله مصریان باستان، از آن بهره می‌بردند.
سرمه عربی به شیوه سنتی در خانه‌ها تهیه می‌شود. رازهای ساخت آن، همچون میراثی گران‌بها و ریشه‌دار در فرهنگ، سینه به سینه از مادربزرگ‌ها به مادران و از مادران به دختران منتقل می‌شود.
سرمه، سنتی برای پاسداری از میراث فرهنگی
عوش المحن، زنی هفتادساله، سرمه عربی را به تمام محصولات آرایشی جدید ترجیح می‌دهد. او می‌گوید: «سرمه از دیرباز نماد زیبایی و زینت زنان بوده است. من از دوازده‌سالگی، پس از آنکه رازهای تهیه آن را از مادرم که در طب سنتی عربی دستی داشت آموختم، به ساخت و استفاده از آن روی آوردم. این سنت هنوز در زندگی من جاری است و تا به امروز آن را می‌سازم و به کار می‌برم.»
سرمه عربی از سنگی به نام «اثمد» به دست می‌آید. برای تهیه آن، این سنگ را روی زغال گداخته می‌گذارند تا بشکند. سپس آن را می‌کوبند تا ذرات نرمش جدا شود. در نهایت، پودر به دست آمده را در سرمه‌دان می‌ریزند تا آماده استفاده گردد. عوش المحن با شرح مراحل کار می‌افزاید: «ساخت سرمه فقط چند ثانیه طول می‌کشد. ابتدا کمی آرد را خمیر می‌کنم و سنگ اثمد را میان آن می‌گذارم. بعد مقداری روغن گیاهی اضافه می‌کنم تا سنگ به‌خوبی بسوزد. پس از سوختن کامل، آن را در هاون می‌کوبم و الک می‌کنم تا کاملاً نرم شود. حالا سرمه برای آراستن چشم‌ها آماده است.»
سرمه تهیه‌شده از سنگ اثمد، فواید دوگانه‌ای دارد. این ماده با ترکیبات طبیعی خود پیاز مژه را تغذیه می‌کند، به چشم‌ها جلوه‌ای جذاب می‌بخشد و زیبایی آن‌ها را دوچندان می‌کند. علاوه بر این، برخی اطلاعات نشان می‌دهد که این نوع سرمه در درمان طاسی غیرموروثی نیز مؤثر است.
فواید سرمه
به گفته عوش المحن، سرمه فواید پرشماری برای سلامت چشم دارد که از آن جمله می‌توان به تقویت بینایی و کمک به درمان ضعف دید اشاره کرد. او همچنین به کارایی این ماده در بهبود التهابات و حساسیت‌های شدید چشمی، نقش آن در پرپشت کردن مژه‌ها و توانایی‌اش در تقویت سیستم ایمنی برای مقابله با عفونت‌ها تأکید می‌کند. افزون بر این، از سرمه برای نوزادان نیز استفاده می‌شود، چرا که به پاکیزگی چشم و زدودن آلودگی‌ها از آن کمک می‌کند.
عوش المحن در پایان به زنان و دختران چنین توصیه می‌کند: «از سرمه سنتی که خودمان با دست تهیه می‌کنیم استفاده کنید. این سرمه به چهره دختران زیبایی و طراوت می‌بخشد و به چشمانشان، به‌ویژه زمانی که لباس محلی عربی و هباری پوشیده‌اند، درخششی خاص می‌دهد.» او همچنین درباره استفاده از لوازم آرایش امروزی به دلیل وجود مواد شیمیایی زیان‌آور برای چشم هشدار می‌دهد.