افراح شوقی

پاریس- اعلام نتایج جشنواره‌ی فیلم کن دوره‌ی امسال، با واکنش‌های گسترده‌ای همراه بود؛ به‌ویژه آنکه فیلم عراقی كعكة الرئيس «کیک رئیس» جایزه‌ی دوربین طلایی را از آن خود کرد، جایزه‌ای که نخستین در تاریخ حضور سینمای عراق در این جشنواره به‌شمار می‌رود.

این فیلم را هنرمند حسن هادی نوشته و کارگردانی کرده است. فیلم، داستان واقعی مبارزه‌ی زن عراقی در دوران محاصره‌ی اقتصادی و سال‌های گرسنگی و فقر تحت حکومت صدام حسین را به تصویر می‌کشد. همچنین، تلاش او را برای تأمین مایحتاج زندگی در میان گرسنگی و چالش‌هایی نشان می‌دهد که سیزده سال ادامه داشت و توان مادی مردم را به کلی تحلیل بُرد.

هنرمند عراقی، روکیان الوادی، در این فیلم نقش همسایه‌ی دختربچه‌ای به نام «لمیعه» را بازی می‌کند که با مادربزرگش در منطقه‌ی هورهای جنوب عراق زندگی می‌کند. لمیعه می‌کوشد به درخواست معلمش برای پخت کیک در جشن تولد «آقای رئیس جمهور» عمل کند. در آن زمان، دانش‌آموزان مدارس مجبور بودند برای جشن تولد صدام حسین کیک تهیه کنند، اما فقر خانواده‌ی لمیعه مانع از تهیه‌ی تمام مواد لازم می‌شود. در این میان، همسایه‌اش (شخصیت روکیان الوادی) تلاش می‌کند به دختربچه کمک کند.

هنرمند روکیان الوادی درباره‌ی نقش خود و دشواری‌های ساخت این اثر می‌گوید: «من نقش یک زن عراقیِ تحت ستم و باردار را بازی کردم. او می‌کوشد نیازهای خانواده‌اش را با قرض گرفتن از صاحب مغازه‌ای تأمین کند. اما این مغازه‌دار، زمانی که زن برای تهیه‌ی شکر برای کیک دختربچه از او کمک می‌خواهد، قصد سوءاستفاده از وی را دارد. این وضعیت، برخی از معضلات اجتماعی را که زنان با آن دست به گریبانند، به تصویر می‌کشد.»

او توضیح داد که فیلم‌برداری این اثر حدود یک سال و نیم زمان برد. به دلیل گرمای زیاد هوا و هم‌زمانی با ماه رمضان، کار بسیار طاقت‌فرسا بود و برای ضبط صحنه‌های مهم، ناگزیر از تکرار فیلم‌برداری بودند. «با این وجود، این تلاش‌ها با کسب مهم‌ترین جایزه‌ی جشنواره‌ی سینمایی به بار نشست؛ دستاوردی بزرگ برای هر هنرمند. سینما بستر مناسبی برای نمایش واقعیت‌های زندگی مردم و مشکلات آنان است و به شهرت و شناخته شدن بیشتر هنرمند نیز یاری می‌رساند.»

روکیان الوادی اشاره کرد این فیلم، آمیزه‌ای از کمدی سیاه و درام سیاسی است. به گفته‌ی او، فیلم واقعیتی تلخ اما ضروری را از رویدادهای آن دوران سخت به تصویر می‌کشد.

وی درباره‌ی نقشش در فیلم گفت: «نقش من کوتاه اما بسیار کلیدی است. من شخصیت زن عراقی را بازی می‌کنم که طعمه‌ی سوءاستفاده‌ی یک مغازه‌دار می‌شود. این شخصیت نمادی از فداکاری زنان عراقی است؛ زنانی که به توانایی‌شان در گذر از شرایط طاقت‌فرسا شهره‌اند. من همیشه او را «زن طلایی» می‌نامم و او به‌راستی سزاوار این لقب است. چرا که سال‌های محاصره‌ی اقتصادی بسیار دشوار بود، به‌ویژه برای مادرانی که می‌بایست با مهارت و درایت، و با وجود کمبود شدید منابع، زندگی را بچرخانند؛ گاه با یافتن جایگزین‌های محلی و گاه با ساختن وسایل مورد نیازشان.»

او درباره‌ی کارنامه‌ی هنری خود و چالش‌های پیش روی زنان در این عرصه گفت که در آثار عراقی متعددی ایفای نقش کرده است. از آن جمله می‌توان به سریال «شب سقوط» و سریال «حیره» اشاره کرد که تأثیر زیادی در شهرت و شناخت مخاطبان عراقی و عرب از او داشت. وی همچنین در برنامه‌ی «شوک»، سریال‌های «وادی السلام» و «اولاد جابر»، و نمایش‌هایی چون «رود دجله و فرات»، «بغداد» و «پنج نفر در اتریش» حضور داشته است.

وی در خصوص سختی‌ها و چالش‌های این حرفه می‌گوید: «مشکلات بسیارند و گاهی آن‌قدر فشار می‌آورند که آدم دچار فرسودگی روحی شده و به فکر رها کردن کار می‌افتد. اما حضور پیشکسوتانی که از ما حمایت و راهنمایی‌مان می‌کنند، در تحمل این سختی‌ها بسیار مؤثر است. من شخصاً از راهنمایی‌ها و تجربیات هنرمندانی چون انعام الربيعی، آلاء حسین و دیگران بهره‌ی فراوان برده‌ام.»

او درباره‌ی مهارت‌های لازم برای دستیابی یک هنرمند به شهرت و جایگاه حرفه‌ای توضیح داد: «هنرمند باید با تمرین مداوم، مطالعه و تلاش برای کسب مهارت‌های بیشتر، استعداد خود را شکوفا کند. مشارکت پیوسته در آثار هنری نیز اهمیت به‌سزایی دارد. به علاوه، دسترسی به اطلاعات روز از طریق اینترنت و مطالعه‌ی کتاب برای افزایش دانش، امری حیاتی است. استعدادِ تنها، بدون پشتوانه‌ی دانش و مطالعه، چندان قابل اتکا نخواهد بود.»

وی ادامه داد: «هنر به تلاش، مطالعه و مشاهده نیاز دارد. من همواره تشنه‌ی آموختن و تجربه‌اندوزی از رهگذر فعالیت هنری هستم، چرا که آن را دانشگاهی بزرگ می‌دانم. این روزها، شاهد ظهور نسل جدیدی از هنرمندان با استعدادهای درخشان و رقابت‌های تازه‌ای هستیم. هنر، رسالتی بزرگ برای بازتاب جزء به جزء واقعیت‌های زندگی است و مخاطب بر این امر گواهی می‌دهد. افزون بر این، هنر، زندگی ملت‌ها را ثبت و نسل‌های آینده را با رخدادهای گذشته آشنا می‌کند.»

هنرمند عراقی، روکیان الوادی، فیلم «كعكة الرئيس» را جهشی کیفی در سینمای عراق و حضوری چشمگیر در جشنواره‌های معتبر ارزیابی کرد و افزود: «این موفقیت برای عراق، با وجود ظرفیت‌های غنی هنری و نهادهای حامی هنرمندانش، دور از انتظار نیست.»