زنگ خطر خودکشی نوجوانان در تونس به صدا درآمد
سلوی عامری، روانشناس تونسی، درباره افزایش نگران‌کننده موارد خودکشی در این کشور هشدار داد. او از مقامات خواست تا با توجه ویژه به شرایط اجتماعی کودکان در مناطق محروم و تأمین نیازهای اساسی آنها، از این بحران پیشگیری کنند.
اخلاص حمرونی
تونس - بر اساس گزارش انجمن تونسی حقوق اقتصادی و اجتماعی، در شش ماه نخست سال ٢٠٢۴، از مجموع ٧۵ مورد خودکشی و اقدام به خودکشی در تونس، ١٨ درصد مربوط به کودکان بوده است. این گزارش نشان می‌دهد ۶٠ مورد در میان مردان و ١٣ مورد در میان زنان ثبت شده است.
این گزارش نشان می‌دهد بیشتر موارد خودکشی در خانه‌ها رخ می‌دهد و شهر قیروان با ١۵ درصد از کل موارد ثبت شده در نیمه نخست امسال، در صدر این آمار قرار دارد. شهرهای سیدی بوزید، بنزرت، قابس و قصرین در رتبه‌های بعدی هستند.
آمار نگران‌کننده خودکشی در سال‌های اخیر، متخصصان را به واکنش واداشته است. تنها در سال ٢٠٢٣، هشت مورد خودکشی و ١٠٢ مورد اقدام به خودکشی ثبت شد که ٨٠ درصد آن در میان دختران بوده است.
سلوی عامری، روانشناس و عضو کمیته منطقه‌ای پیشگیری از خودکشی، این پدیده را نوعی «خشونت معطوف به خود» می‌داند. به گفته او، گستردگی این پدیده باعث شده پژوهشگران حوزه‌های روانشناسی، جامعه‌شناسی و جرم‌شناسی به مطالعه علل و راهکارهای کاهش آن بپردازند.
آمارها نشان می‌دهد این پدیده به‌ویژه در مناطق داخلی تونس شایع‌تر است. در این میان، قیروان و سیدی بوزید بالاترین آمار را دارند و نگران‌کننده‌تر اینکه بیشتر موارد در میان افراد زیر ١٨ سال رخ می‌دهد.
سلوی عامری درباره دلایل این پدیده می‌گوید: «خودکشی در میان نوجوانان، بیش از آنکه ریشه در بیماری‌های روانی داشته باشد، واکنشی است به مشکلات حل‌نشده. آنها وقتی در یافتن راه‌حل ناتوان می‌مانند، خودکشی را تنها راه فرار می‌بینند، غافل از اینکه این راه‌حل نیست.»
سلوی عامری عوامل اصلی این پدیده را در بستر اجتماعی-اقتصادی جستجو می‌کند. به گفته او، بیشتر موارد خودکشی در روستاهای فقیر و حاشیه‌نشین رخ می‌دهد، جایی که خانواده‌ها تحت فشار اقتصادی، ناخواسته به خشونت علیه کودکان روی می‌آورند و در محافظت و برآوردن نیازهای آنها ناتوان‌اند.
او به نقش پررنگ شبکه‌های اجتماعی نیز اشاره می‌کند: «نوجوانان روستایی با دیدن زندگی همسالان شهری خود در فضای مجازی و مقایسه آن با شرایط فقیرانه خویش، دچار احساس حقارت می‌شوند. این مقایسه‌های دردناک، آنها را به سمت خشونت علیه خود سوق می‌دهد و در مواجهه با کوچک‌ترین مشکل، خودکشی را راه نجات می‌بینند.»
فقر و محرومیت تنها بخشی از مشکل است. سلوی عامری معتقد است نبود مراکز مشاوره و راهنمایی در مناطق روستایی و محروم، کودکان را در مواجهه با مشکلات تنها می‌گذارد. بررسی موارد خودکشی در جنوب تونس نشان می‌دهد بیشتر این کودکان از خطرات چنین تصمیمی آگاه نبوده‌اند.
او با اشاره به نقش مخرب رسانه‌ها می‌گوید: «برخی برنامه‌های تلویزیونی و سریال‌ها به طور غیرمسئولانه روش‌های خودکشی را به نمایش می‌گذارند.» او به موردی اشاره می‌کند که دختربچه‌ای با تقلید از یک سریال، اقدام به خودکشی کرده است.
سلوی عامری خواستار نظارت جدی بر محتوای رسانه‌های تونسی است و تأکید می‌کند مسئله خودکشی کودکان نیازمند رویکردی تخصصی و حرفه‌ای است، نه برخوردهای هیجانی و سطحی. او معتقد است باید از انتشار هر نوع محتوایی که می‌تواند آسیب‌پذیری کودکان را افزایش دهد، جلوگیری شود.
نهادهای مسئول با تشکیل کمیته‌ای متشکل از متخصصان، خانواده‌ها و مدارس، تلاش می‌کنند از کودکان و نوجوانان حمایت کنند و آنها را درباره خطرات خودکشی آگاه سازند. این کمیته با بررسی مستمر موارد خودکشی، به دنبال راهکارهای مؤثر است.
نمونه این اقدامات در سیدی بوزید دیده می‌شود؛ جایی که پس از اولین مورد خودکشی در اکتبر ٢٠١٩، کمیته‌ای برای بررسی تأثیرات این پدیده بر کودکان در محیط خانواده و مدرسه تشکیل شد.
اما سلوی عامری معتقد است این اقدامات کافی نیست. او می‌گوید: «باید به نیازهای اساسی این مناطق توجه کرد؛ از مدارس و جاده‌های مناسب گرفته تا خدمات بهداشتی و مراکز تفریحی. مهم‌تر از همه، نیاز به مراکز مشاوره‌ای داریم که صدای این کودکان را بشنوند و آنها را راهنمایی کنند.»