سیرین محمد

حلب — واقعیت امروز سوریه نشان می‌دهد که در هر بخش این کشور سیستم متفاوتی وجود دارد. زنان در شیخ مقصود تحت نظام مدنی زندگی می‌کنند که به زنان و جوامع مختلف احترام می‌گذارد، اما به محض اینکه به مناطق تحت کنترل جهادگرایان هیئت تحریر الشام بروند، در معرض ناپدید شدن یا کشته شدن قرار می‌گیرند.  

عادی‌سازی خشونت علیه زنان از دوران حکومت بعث آغاز شده است، و پس از آن‌که «هیئت تحریر الشام» بر بخشی از مناطق حلب مسلط شد، این عادی‌سازی تحت پوشش دین ادامه یافت. در سوریه، گفتمان‌هایی که گروه‌های جهادی وابسته‌اند، شدت خشونت علیه زنان را کوچک جلوه می‌دهند، و جامعه سوریه با تحولات خطرناکی روبروست که ممکن است آن را به مسیرهای غیرمنتظره بکشاند.

در جریان بازدید از محله‌های شیخ مقصود، خبرنگاران ما با زنانی صحبت کردند که درباره اهمیت مبارزه با خشونت علیه زنان و راه‌حل‌هایی که به زنان امکان می‌دهد زندگی‌ای بر مبنای عدالت و برابری بسازند، تأکید کردند.    

 

خشونت محکوم به فناست
خالیده عبدو، از اهالی محله شیخ مقصود، معتقد است که برای مقابله با خشونت علیه زنان یک روز کافی نیست، زیرا زنان در سراسر جهان روزانه با انواع خشونت روانی، جسمی و اجتماعی مواجه‌ هستند. او می‌گوید زن با اراده و عزم خود برای مشارکت در همه عرصه‌ها مبارزه کرده تا خشونت پایان یابد.

او یادآور می‌شود که اکنون میزان خشونت علیه زنان سوری به‌مراتب بیشتر شده است: مواردی مانند آدم‌ربایی، قتل، تجاوز و آوارگی به دست مزدوران اشغالگر و جهادی‌های «هیئت تحریر الشام»، همان‌گونه که در ساحل سوریه و شهر سویداء رخ داده است.

خالیده عبدو بر این باور است که خشونت را می‌توان کاهش داد و از بین برد؛ برای این کار لازم است زنان را از طریق مشارکت فعال در عرصه سیاسی تقویت کرد، تا حقوق آن‌ها تضمین شود و بتوانند از آزادی خود دفاع کنند. او تأکید می‌کند که زنان از همه اقشار باید برای ثابت‌کردن نقش و قدرت خود در تمامی سطوح بکوشند، و باید صدایی واحد در مخالفت با قوانینی داشته باشند که توسط «دولت موقت سوریه» وضع شده و نقش زنان را سرکوب می‌کند.

 

بخشی از زنجیره خشونت
ایمان علو، دیگر زن محله شیخ مقصود، توضیح می‌دهد که آنچه در یک سال اخیر در سوریه رخ داده، تنها یکی از حلقه‌های خشونت طولانی علیه زنان در ۱۵ سال گذشته است: «نقش زنان در این دوره در زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی یا اقتصادی بسیار محدود بوده است.»

او اشاره می‌کند که پس از سقوط رژیم بعث، زنان شهرهایی مانند سویداء و ساحل سوریه به اسارت و تجاوز مواجه شدند؛ زنی که نه فقط در نقش‌های اجتماعی حاشیه‌ای شد، بلکه در تمام ابعاد زندگی قربانی بوده است.   

ایمان تأکید می‌کند که مردان نقش مهمی در مبارزه با خشونت علیه زنان دارند و باید در کنار زنان بایستند و از آن‌ها حمایت کنند: «زن سوری توانمند است؛ او اراده و امکانات دارد تا تصمیم بگیرد، کنفرانس برگزار کند و وزارتخانه‌ها را اداره کند.»  

او به یک مسئله حیاتی واقف است: «زنان وقتی از محله‌های الأشرفیه یا الشیخ مقصود وارد مناطق تحت کنترل «دولت موقت» می‌شوند، ممکن است ربوده یا حتی کشته شوند. دخترانی داریم که در دانشگاه‌ها و مدارس تحصیل می‌کنند و کارمندانی که صبح زود به محل کار می‌روند. ما تشنه امنیت و ثبات شده‌ایم. وقتی دختر امروز به مدرسه یا دانشگاه می‌رود، مادرش او را به آنجا می‌برد، از ترس اینکه فرزندش ربوده شود یا اسیر شود.»

ایمان علو بر ضرورت رساندن صدای زنان به همه نقاط جهان تأکید دارد: «امروز همه سوری‌ها در یک کشتی واحد هستند؛ اگر آن کشتی غرق شود، همه سوری‌ها غرق خواهند شد و این‌جا تفاوتی بین زنان و مردان نیست. باید بر این نکته تأکید شود که زنان در هر مکانی حضور دارند، ردپایی از خلاقیت و لمس آن‌ها هست که مردان امکان افزودنش را ندارند. موفقیت جامعه اساساً وابسته به موفقیت زنان است.»   

 

خشونت مسئله‌ای بنیادین و ریشه‌دار
زلوخ رشید با اشاره به اینکه خشونت علیه زنان قدمتی تاریخی دارد، می‌گوید: «خشونت موضوعی عمیق و ریشه‌دار است و برای حل آن باید وارد جزئیات شد؛ این مبارزه نیازمند سال‌ها مقاومت و ایستادگی است.»

او تأکید می‌کند که خشونت محدود به بعد جسمی نیست؛ بلکه شامل خشونت خانواده‌ای، اجتماعی، بهداشتی (ناشی از غفلت) و سیاسی (از طریق طرد شدن زنان از نهادهای تصمیم‌گیر) نیز می‌شود.

زلوخ رشید یادآور می‌شود که خانواده کوچک‌ترین واحد اجتماعی است که تغییرات از آن شروع می‌شود: «اگر خانواده کودکان را با تربیتی صحیح، بر پایه برابری و دموکراسی، پرورش دهد، ما نسلی دموکراتیک خواهیم داشت. در حوزه آموزش نیز لازم است برنامه‌های درسی اصلاح شوند و بر اصول دموکراتیک و کمونالی تأکید شود، تا نسل جدید درک کند که نقش زن به اندازه مرد مهم است.»   

در عرصه حقوقی نیز، او بر ضرورت تلاش مشترک برای اصلاح قوانینی که علیه زنان است تأکید می‌کند؛ قوانینی که زنان را از ایفای نقش کامل خود باز می‌دارند و از بیان نظراتشان جلوگیری می‌کنند: «به شرط آنکه زنان اراده داشته باشند، می‌توانیم به هدف خود برسیم.»

زلوخ رشید در پایان می‌گوید که معیار پیشرفت جوامع، آزادی زنان است: اگر زنان آزاد نباشند و از خشونت محافظت نشوند، جامعه دموکراتیک نخواهد بود و در نتیجه جامعه پیشرفته و متمدن محقق نمی‌شود.