مدارس بزرگسالان؛ امیدی دوباره برای زنان که از آموزش محروم شده‌اند
مدارس آموزش بزرگسالان به‌مثابه فرصتی حیاتی برای زنانی هستند که در مراحل اولیه زندگی خود از حق آموزش محروم مانده‌اند.
مونا توکا
لیبی- آموزش یکی از حقوق اساسی بشر است و نقش کلیدی در توانمندسازی زنان و تحقق برابری جنسیتی ایفا می‌کند. با این حال، در بسیاری از جوامع، زنان هنوز با چالش‌های بزرگی برای دسترسی به این حق مواجه‌اند.
در شهر سبها در جنوب لیبی، مدارس آموزش بزرگسالان به‌مثابه فرصتی حیاتی برای زنانی هستند که در مراحل اولیه زندگیشان از حق آموزش محروم شده‌اند. از طریق این مدارس، زنان می‌توانند جایگاه خود را در جامعه بازیابند و به استقلال اقتصادی و اجتماعی دست یابند.
«فرصتی نو برای زنان ستمدیده»
مبروکه محمد حمزه، مدیر مدرسه فزان برای آموزش بزرگسالان، در خصوص نقش مهمی که مدارس آموزش بزرگسالان در توانمندسازی زنان در شهر سبها ایفا می‌کنند، می‌گوید: «ما فعالیت خود را با مدارس آموزش بزرگسالان از سال ۲۰۱۰ آغاز کردیم، پس از صدور تصمیمی که به دانشآموزان باز مانده از تحصیل اجازه می‌داد به این مدارس منتقل شوند. این گام به‌منزله گشوده شدن دریچه‌ای از امید برای بسیاری از زنانی بود که به دلیل شرایط اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی سال‌ها از تحصیل بازمانده بودند. امروز بیش از ۱۳۰ دانش‌آموز در مدرسه ما حضور دارند که سنشان از ۱۰ سال تا ۶۵ سال متغیر است و از تمامی مناطق شهر سبها آمده‌اند.»
وی توضیح داد که: «یکی از چالش‌های بزرگ، به‌ویژه در مناطق روستایی نگرش جامعه نسبت به آموزش زنان بود. اما توانستیم این دیدگاه را تغییر دهیم، و امروز شاهد استقبال گسترده‌ای از سوی زنانی هستیم که به دنبال فرصت‌های آموزشی هستند.» وی افزود: «مدارسی که در گذشته فقط به عنوان فرصتی برای کسانی که از قطار آموزش جا مانده بودند دیده می‌شدند، امروز به مرکزی مهم برای آموزش و توانمندسازی تبدیل شده‌اند. با وجود چالش‌های بزرگی که با آنها مواجه هستیم، ما متعهد به فراهم کردن محیطی آموزشی هستیم که از زنان حمایت کند و به آنها امید به بهبود زندگیشان بدهد.»
وی با تأکید بر اینکه آموزش وسیله‌ای برای توانمندسازی زنان است، گفت: «ما باور داریم که آموزش تنها یک حق نیست، بلکه تنها راهی است که زنان از طریق آن می‌توانند جایگاه خود را بازیابند. ما به لطف حمایت‌های مستمر ناظران آموزشی در سبها، که قول داده‌اند مدارس بیشتری در آینده افتتاح کنند، پیشرفت چشمگیری داشته‌ایم. هم‌اکنون چهار مدرسه آموزش بزرگسالان داریم و امیدواریم این تعداد را افزایش دهیم تا پاسخگوی تقاضای روزافزون باشیم.»
«توانمندسازی روانی و اجتماعی، بخشی از فرآیند آموزش است»
سعاد صالح الکشکری، مشاور روانشناسی مدرسه به اهمیت حمایت روانی و اجتماعی‌ای که مدرسه به دانشآموزان ارائه می‌دهد، اشاره کرد و گفت:«بسیاری از دانشآموزان مدارس آموزش بزرگسالان با چالش‌هایی که فراتر از مسائل آموزشی است، مواجه می‌شوند. بسیاری از آنها در شرایط اجتماعی دشواری، مانند از دست دادن همسر یا مشکلات خانوادگی که بر وضعیت روانی‌شان تأثیر می‌گذارد، زندگی می‌کنند. به همین دلیل، ما تلاش می‌کنیم تا حمایت روانی و اجتماعی لازم را برایشان فراهم کنیم. حمایتی که ارائه می‌دهیم به آنها کمک می‌کند تا با زندگی مدرسه‌ای سازگار شوند و بر چالش‌های شخصی‌شان غلبه کنند.»
وی افزود: «ما به‌عنوان مشاوران روانی و اجتماعی، کارمان فقط به حمایت تحصیلی محدود نمی‌شود، بلکه سعی داریم بخشی از روند ساخت شخصیت دانشآموزان باشیم، چون می‌دانیم آموزش تنها به معنای کسب دانش نیست، بلکه شامل ساختن اعتمادبه‌نفس در دانشآموزان و توانمندسازی روانی آنها برای رویارویی با زندگی نیز هست.»
«آموزش امید است و راهی برای تغییر زندگی من»
خدیجه خیرالله که ۶۵ سال سن دارد، یکی از نمونه‌های برجسته‌ی اراده و عزم راسخ است؛ او از جمله زنانی است که تصمیم گرفتند پس از سال‌ها دوری، دوباره به نیمکت‌های مدرسه بازگردند.
این زن ۶۵ ساله در مورد داستان محرومیتش از حق آموزش گفت: «تصمیم گرفتم به مدرسه بازگردم، چون سال‌های زیادی از تحصیلم را به دلیل تعهدات خانوادگی از دست داده بودم. من دختر بزرگ خانواده بودم و مجبور بودم به مسائل خانوادگی‌ام برسم پیش از اینکه فرصتی برای تحصیل پیدا کنم. وقتی به سن بالا رسیدم، احساس کردم دیگر خیلی دیر شده، اما تصمیم گرفتم تسلیم نشوم. امروز در کلاس پنجم هستم و آرزو دارم مدرک دوره راهنمایی را بگیرم. این رؤیای من است و مصمم هستم آن را محقق کنم.»
وی در مورد چالش‌هایی که با آن مواجه شده است، توضیح داد: «در ابتدا با دشواری‌های زیادی روبه‌رو بودم، اما مصمم شدم که موفق شوم. علم تنها راهی است که می‌توانم از طریق آن زندگی خودم و فرزندانم را تغییر دهم. امروز در مدرسه فزان برای آموزش بزرگسالان درس می‌خوانم و با وجود سن بالا، اجازه نمی‌دهم سن مانعی در راهم باشد.»
خدیجه در پایان زنان را به تحصیل و غلبه بر شرایط دشوار فراخواند: «از همه زنان می‌خواهم که تحصیلات خود را ادامه دهند، چون علم پایه توانمندسازی ماست. نه سن و نه شرایط اجتماعی نباید مانعی برایمان باشد. فرزندانم از من در این مسیر حمایت می‌کنند و من مطمئنم که آموزش کلید رسیدن به آرزوهایم است.»
«آموزش، حقی است که نمی‌توان از آن گذشت»
عایشه عبدالسلام، دختر ۱۸ ساله، با وجود تمام سختی‌هایی که در دوران آوارگی به‌دلیل انقلاب تجربه کرده است بر عزم و اراده‌ی خود برای ادامه‌ی تحصیل تأکید می‌کند و می‌گوید: «به‌خاطر آوارگی‌مان به چاد، از تحصیل باز ماندم، چون در آنجا مدرسه‌ای وجود نداشت. شش سال از آموزش من از بین رفت، اما تصمیم گرفتم بازگردم و تحصیلم را ادامه دهم تا به مدرک دانشگاهی برسم. امروز در کلاس هشتم هستم و آرزو دارم تحصیلم را تا پایان ادامه دهم.»
وی افزود: «بسیار قدردان معلمانی هستم که در این مسیر از من حمایت کردند. ما به حمایت بیشتری از سوی دولت و جامعه نیاز داریم تا مدارس ثابت و مناسبی برای آموزش ما فراهم شود. من مطمئنم که آموزش قوی‌ترین سلاح در دستان هر زن برای رسیدن به موفقیت در زندگی است.»
«آموزش، نیرویی است که آینده‌ی زن را می‌سازد»
مدارس آموزش بزرگسالان در سبها همچنان نمونه‌ای زنده از نقش تعیین‌کننده‌ای هستند که آموزش در توانمندسازی زنان و دستیابی به برابری اجتماعی ایفا می‌کند. با وجود شرایط سختی که دانشآموزان با آن مواجه‌اند، آنها همچنان با پشتکار در مسیر رسیدن به رؤیای تحصیل گام برمی‌دارند.
آموزش در این مدارس فقط جنبه‌ی علمی ندارد، بلکه ابزاری است برای کمک به زنان تا حقوق خود را بازیابند و افق‌های تازه‌ای برای خود بگشایند. در حالیکه این زنان تلاش زیادی برای کسب دانش می‌کنند، بر عهده‌ی جامعه و دولت است که حمایت‌های لازم را برای فراهم آوردن محیطی امن و پشتیبان در اختیارشان قرار دهند تا بتوانند به حقوق آموزشی خود دست یابند.