دمشق پس از سقوط رژیم؛ تغییرات مثبت یا ادامه چالش‌ها؟
«هیچ پیشرفتی مشاهده نکرده‌ایم و وضعیت همچنان نامعلوم است؛ نمی‌دانیم که اوضاع بهتر خواهد شد یا بدتر»، این گفته‌های چند زن از دمشق است که نگرانی‌های خود را از جایگاه و حقوق زنان در جامعه بعد از فروپاشی رژیم بعث اعلام کردند.
راما خلف
دمشق - پس از سقوط رژیم اسد و بر سر کار آمدن گروه جهادی تحریر الشام، دمشق، پایتخت سوریه شاهد تغییرات عمده‌ای در سطح سیاسی و اجتماعی بود. این تحول تاریخی، زندگی روزمره مردم را تغییر داد، اما پرسش‌هایی درباره نقش زنان در جامعه همچنان باقی است. با وجود امیدها برای تحقق آزادی و عدالت، چالش‌های جدیدی در ارتباط با جایگاه زنان و نقش آن‌ها در ساختن سوریه‌ای نوین پدیدار شده است.
تعدادی از زنان سوری، در مصاحبه با خبرگزاری ما نظرات مختلفی ارائه داد و نگرانی خود را از آینده مبهم و جایگاهشان که هنوز در سایه تصدی حکومت موقت توسط گروه هیئت تحریر شام ناشناخته است، اعلام کردند. در این میان، تأکید زیادی بر نقش و اهمیت زنان در جامعه وجود دارد.
هبه علی جندو، یکی از زنان ساکن دمشق نگرانی خود را اینگونه بیان کرد: «پس از سقوط نظام اسد، شاهد هیچ تحول و پیشرفتی نبوده‌ایم و وضعیت همچنان نامعلوم است. نمی‌دانیم که اوضاع به سمت بهتر شدن می‌رود یا بدتر. برای زنان نیز وضعیت نامشخص است. در مدت اخیر شاهد مواردی از رفتارهای فردی از سوی اعضای تحریر الشام بوده‌ایم که زنان را هدف قرار داده‌اند، مانند سرزنش دختران غیرمحجبه و دستور به آن‌ها برای پوشاندن سرشان. زمانی که همراه دوستانم در حال جشن گرفتن پیروزی با موسیقی بودیم، یکی از اعضا آمد و از ما خواست صدای موسیقی را کم کنیم». وی افزود: «نگرانی‌هایی نیز درباره وضعیت زنان و دستیابی آن‌ها به حقوق سیاسی و اجتماعی‌شان وجود دارد.»
آنچه به عنوان «رفتارهای فردی» شناخته می‌شود، به نظر می‌رسد به یک روش کلی در رفتارهای هیئت تحریر الشام تبدیل شده است که به تحقیر و ایجاد تفرقه طایفه‌ای منجر می‌شود و ممکن است به یک جنگ داخلی جدید بینجامد.
در همین راستا، آلاء عبدالله حمدان اظهار داشت: «پس از سقوط اسد و به قدرت رسیدن تحریر الشام، تغییرات زیادی را در این رویداد تاریخی شاهد بودیم. ما از ظلم و سرکوب رهایی یافتیم و امیدواریم که از جهل، عقب‌ماندگی و بسیاری از مشکلات دیگر نیز رها شویم. اما در خصوص نقش زنان در جامعه، تا به امروز هیچ تغییر مثبتی مشاهده نکرده‌ایم و حتی تلاش‌هایی برای به حاشیه راندن نقش زنان پدیدار شده است.»
آلاء عبدالله حمدان همچنین با تأکید بر اینکه زنان باید بخشی اساسی از جامعه باشند، چرا که در همه کشورها و ملت‌ها، زنان نقش بزرگی در تغییر جامعه ایفا می‌کنند؛ چه در حوزه آموزش، تربیت یا سیاست، افزود: «زنان باید صدایی داشته باشند تا کشور بتواند موفق شود. اظهارات احمد الشرع تا حدی امیدوارکننده بود، و انتصاب عائشه الدبس به عنوان مسئول امور زنان در ابتدا گامی مثبت به نظر می‌رسید، اما اظهاراتی که از او منتشر شد، ما را بیشتر نگران کرد و اعتمادمان را کاهش داد.»
با پایان یافتن دوران نظام پیشین، بسیاری از مردم نسبت به آغاز مرحله‌ای جدید که وعده تغییرات مثبت را به همراه داشته باشد، ابراز خوشبینی کردند. با این حال، واقعیت همچنان نشان‌دهنده فاصله‌ای آشکار میان انتظارات و تصمیمات اتخاذشده است. در سایه اظهارات متناقض از سوی گروه هیئت تحریر الشام، نگرانی‌های جدیدی در مورد توانمندسازی زنان در جامعه پدید آمده است؛ موضوعی که بحث‌های گسترده‌ای را میان گروه‌ها و دیدگاه‌های مختلف برانگیخته است.