MAYSA AL QADİ

Sudan- Sudan Ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri arasında devam eden çatışmalar, yaşamın birçok alanını etkilerken, Hızlı Destek Kuvvetleri’nin kendi üniformalarını çocuklara giydirdiği ve çocukları savaş aracı olarak kullandığı videolar kamuoyuna yansıdı.

Sudan İnsan Hakları Gözlemevi hazırladığı raporda, Sudan’da çocukların savaş alanlarında kullanıldığını belirtti. Çatışmalarda ölenlerin çoğunun 18 yaş altı olması da raporun doğruluğunu ortaya koyuyor.

Çocuklar silahlandırılıyor

Gazeteci Sabah Adam, Sudan'da çocukların askere alınmasıyla ilgili olarak, “İç savaşta kötü şöhrete sahip Cancavid milislerine dayanan Hızlı Destek Kuvvetleri, çocukları toplamaya başladı. Çocukların askere alınması yeni bir şey değil, bundan yıllar önce de Cancavid milislerinin ortaya çıkışından bu yana olan bir durum. Darfur bölgesindeki çocuklar silah altına alınıyordu. Çocukların doğum belgeleri var, ancak birçok nedenden dolayı aileler çocuklarını nüfus kütüğüne kaydettirmeye çalışmıyorlar. Dolayısıyla bu kırsal bölgelerde çocuklara ilişkin doğru bir nüfus sayımı yok” diye belirtti. 

Aileler çocukların yaşını büyük kaydediyor

Ekonomik krizle birlikte birçok ailenin zorlu bir yaşam sürdüğünü kaydeden Sabah Adam, “Ailelerin çoğu hayvancılık ve tarımla uğraşıyordu. Yaşanan iç savaşlar nedeniyle aileler sahip oldukları mallarını kaybetti. Çatışmalar başladığında Darfur'da o zamanki hükümet oradaki nüfusun bu kırılgan durumundan yararlandı ve sonrasında Yemen savaşına kadar Sudan'da Arap Koalisyonuyla çalışan unsurlar arasında çok sayıda çocuk askere alındı. Bu çocuklar Yemen'de savaşıyorlardı ve yaşları dikkate alınmıyordu ve çeşitli nedenlerle bu durum gözden kaçırılıyordu. Aileler de çocuklarının rahat seyahat edebilmeleri için gerekli olan kimlik belgelerinde sahtecilik yapıyor ve yaşlarını daha büyük kaydettiriyor” ifadelerinde bulundu.

Aileler tehdit ediliyor

Sabah Adam, “Bazı çalışanlar ve aileler, siyasi ve aşiret liderleri tarafından, çocuklarının yaşının yanlış yazmaları için tehdit ediliyordu” diyerek, bu durumun genellikle aşiret yapılarının etkili olduğu bölgelerde yaşandığını söyledi.

Sabah Adam, konuşmasına şöyle devam etti: “Aileler, çocuklarını daha büyük göstererek maddi kazanç sağlamaya başladılar, çünkü askere alınan her çocuk, sağ olsun ya da olmasın, ailesine büyük miktarda para getiriyordu. Aileler, askerlik için çocuklarının başvurularını yapıyordu ve bu süreçte bölgedeki belediye başkanları bu yaşananlarda büyük bir rol oynadı. Belediye başkanları, bu yaptıkları usulsüzlükler karşılığında Hızlı Destek Kuvvetleri’nden hediyeler aldığı için yakalandı ve yaptıkları işlemler kaydedildi.”

‘Bu çocukların yeri savaş cepheleri değildir’

Çocukların Hızlı Destek Kuvvetleri’ne alındığı gerçeği Hartum’daki çatışmalarda ortaya çıktığına dikkat çeken Sabah Adam, “Ancak hükümet herhangi bir karar almadı ve ne yazık ki şu anda bu çatışmada çok sayıda çocuk var. Çatışmalarda yaşamını yitirenlerin yaş ortalaması çoğunlukla 17-30 aralığında. Su durum Sudan toplumu ve inşası için büyük bir kayıptır. Bu çocukların yeri savaş cepheleri değildir, okullardır. Kötü ekonomik koşullar ve okulların kırsal alanlara uzaklığı nedeniyle çocuğu çocuk eğitim hakkından mahrum bırakıldı” şeklinde konuştu.

‘Yasalar ihlal ediliyor’

Avukat ve insan hakları savunucusu Rehab Mübarek ise, çatışmalarda her iki tarafının da çocukları silah altına aldığının doğrulandığını belirterek, yaşananların yerel ve uluslararası yasaların açık bir ihlali olduğunu vurguladı. Rehab Mübarek, “Çocukların silah altına alınması, uluslararası hukukun ve çocuk haklarının ihlalidir. Biz önceleri bunu sadece Hızlı Destek Kuvvetleri’nin yaptığını düşünüyorduk, ancak sonrasında Sudan Ordusu’nun da çocukları silah altına aldığını öğrendik. Nil Nehri bölgesinde çocuklara silah eğitimi verildiğine dair belgelenmiş videolar ve fotoğraflar var. Ayrıca bu çocukları El Faw bölgesi ve çevresindeki savaşlara da dahil ettiler ve çok sayıda çocuk çatışmalarda yaşamını yitirdi. Çocuklar Halfaya'da gerçekleşen çatışmalarda da kullanıldı ve her iki tarafta da asker alımı devam ediyor. Gözlemcilere göre Sudan Ordusu 18 yaşın altındakileri askere almıyor, ancak ordu komutanının, destekçilerinin ve sivil liderlerin ‘Halk Direnişi’ aldı altında silah taşıyabilen herkese yönelik yaptığı çağrının ardından çocuklar da askere alınıyor. Eğitim kamplarında 18 yaş altı çocukların bulunması büyük tartışma yarattı” sözlerine yer verdi.

‘Korku ve kaygı duygularının yanı sıra tecavüze maruz kalabilecekleri ihlaller de var’

Çocukların silah altına alınmasının sadece çocuklar üzerinde değil, aynı zamanda toplumun tamamı üzerinde de birçok olumsuz etkisi olduğuna vurgu yapan Sosyal Hizmet Uzmanı Thuraya Ibrahim Al-Hajj de, “Çocukların silahlandırılması çocuk hakları ihlalidir ve bu durum çocukların eğitimden mahrum kalmasına, fiziksel, zihinsel ve duygusal kapasitesinin üzerinde görevlerde çalıştırılmasına neden olur. Korku ve kaygı duygularının yanı sıra tecavüz, taciz gibi maruz kalabilecekleri ihlaller de var. Toplum erkek çocuklara belirli nitelikler aşılıyor. Bunun üzerinden toplumsal değerleri ve standartları belirliyor. Bu durum çocukları büyük bir psikolojik mücadelenin içine sokuyor ve çocuklarda psikolojik sorunlara neden oluyor” diye belirtti.

‘Medya aracılığıyla farkındalık artırılmalı’

Thuraya Ibrahim Al-Hajj, çocukların askere alınmasının engellenmesinde önemli rolün ailelere düştüğünü, ancak ailelerde de bu bilincin olmadığını söyleyerek, “Çocuk hakları konusunda bilinçlendirme çalışmaları yapılmalı. Bu çocukların korunması gerekiyor ve medya aracılığıyla farkındalık artırılmalı” çağrısında bulundu.