Amed- İnsan Hakları Derneği (İHD) ve kayıp yakınları, "Kayıplar bulunsun failler yargılansın" başlığıyla düzenledikleri eylemlerinin 846’ncısında bir araya geldi.

Koşuyolu Parkı Yaşam Hakkı Anıtı önünde gerçekleştirilen eyleme, çok sayıda hak savunucusu ve kayıp yakını katıldı. Eylemde, faili meçhul cinayetlerde yaşamını yitirenlerin fotoğrafları ile “Failler belli, kayıplar nerede”, “Devlet arşivleri aç, failleri yargıla” ve “İnsanlığa karşı suçlarda zaman aşımı olmaz” dövizleri taşındı.

‘Bir mezar taşı bile olmadı’

Bu hafta, 24 Nisan 1915 Ermeni Soykırımı’nın 110’uncu yılı vesilesiyle şair Taniel Varujan şahsında kaybettirilen ve bir mezar taşı dahi olmayan Ermeni aydınların failleri soruldu. İHD Amed Şubesi Hapishane Komisyonu üyesi Ali Ali İhsan Demirtaş tarafından, Taniel Varujan’ın kaybettirilme öyküsü okundu. Açıklamada şu ifadelere yer verildi:

“24 Nisan 1915’te, İttihat ve Terakki hükümetinin İçişleri Bakanı Talat Paşa’nın emriyle başlatılan operasyonlarda, 250 İstanbullu Ermeni aydının evlerinden ‘Bir saat içinde döneceksiniz’ denilerek, gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar önce karakollara sonra Sultanahmet’teki Merkez Cezaevi’ ne götürüldü. Bir gün sonra kendilerine hiçbir bilgi verilmeden Haydarpaşa’dan özel bir trenle Ankara’ya sevk edildi. 158 kişilik grup Çankırı’ya, 92 kişilik grup Ayaş’a götürüldü. Gözetim altında bulunan bu insanlardan 174'ü jandarma ve polis gözetimindeyken ıssız vadi ve ormanlarda vahşice öldürüldü.  Bedenleri açıkta bırakıldı.  Bir mezar taşları bile olmadı.

Edebiyat çevresinde tanınan bir isimdi

Bunlardan biri de Taniel Varujan’dı. Varujan, 20 Nisan 1884 tarihinde Sivas’a bağlı Pırkınik köyünde doğdu. İlkokulu bitirdikten sonra İstanbul’a geldi. Çok parlak bir öğrenci olan Varujan, eğitim için Venedik’e gönderildi. 1905 yılında Venedik’teki okulundan mezun oldu ve üniversite eğitimi için Belçika’ya gitti. Gent Üniversitesi’nde edebiyat, sosyoloji ve Ekonomi eğitimi gördü. Belçika’da sosyalist düşünce ile tanıştı ve bu düşüncenin savunucusu oldu. 1909 yılında Üniversiteden mezun olunca İstanbul’a geldi. Kısa süre içinde edebiyat çevresinde tanınan biri oldu.

Arkadaşlarıyla katledildi

31 yaşında ve üç çocuk babası Varujan, 24 Nisan 1915 gecesi Pangaltı Nalbant Sokak’ta bulunan Karavela Apartmanındaki evinden gözaltına alındı. 25 Nisan 1915 de Çankırı’ya sevk edilenlerin arasında o da vardı.  26 Ağustos 1915 tarihinde Varujan 4 arkadaşı ile birlikte,  Ayaşa’ta hapishanede tutulan diğer Ermeni aydınların yanına götürülecekleri söylenerek, polis ve asker gözetiminde bir konvoyla Çankırı’dan yola çıkarıldı. Ankara’nın Kalecik’ e bağlı Tüney Köyü yakınlarına ulaşan konvoya önceden organize edilmiş bir çete saldırdı. Onları korumakla görevli jandarma ve polis saldırıyı seyretmekle yetindi. Varujan ve dört arkadaşını vahşice öldürüldü.”

Metnin okunmasının ardından yapılan konuşmalarda geçmişle yüzleşmenin geleceği inşa etmenin ilk adımı olduğunu vurgulandı. Açıklama oturma eylemiyle son buldu.