Haber Merkezi- Birleşmiş Milletler, İran’daki insan hakları ihlallerine ilişkin endişelerini içeren son raporunu açıkladı.

Raporda, idamların dramatik biçimde artması, cezaevlerinde işkencelerin sürmesi ve etnik gruplara yönelik sistematik baskılar gibi ağır ihlallerin yanı sıra, İran yönetiminin uluslararası yükümlülüklerini göz ardı ettiği vurgulandı. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, idamların derhal durdurulması ve kadınlara yönelik ayrımcı yasaların kaldırılması çağrısında bulunurken, ülkenin insan hakları krizinin daha da derinleştiğine dikkat çekti.

İdam yüzde 119 arttı

Rapora göre, İran İslam Cumhuriyeti yetkilileri yalnızca 2025 yılının ilk altı ayında en az 612 kişiyi idam etti. Bu rakam geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 119 artış anlamına geliyor. Aynı zamanda, yerel insan hakları örgütleri İran’da bir yıl içinde bin 500’den fazla idam vakası kaydetti.

Genel Sekreter kamuya açık idamları “işkence ve insanlık dışı muamelenin açık bir ihlali” olarak nitelendirirken, özellikle cinayet içermeyen davalarda idam cezasının durdurulması ya da sınırlandırılması yönündeki uluslararası çağrılara Tahran’ın kayıtsız kalmasına üzüntü duyduğunu ifade etti.

İşkence suçu kaygı verici seviyede

Rapor ayrıca, ‘Jin, Jiyan, Azadî’ devrimci ayaklanması tutuklularının idam edilmesine de yer verdi; İnsan Hakları Yüksek Komiserliği ofisi bu yargılamaları “adil olmayan” şeklinde tanımladı ve tutukluların işkence altında itiraf etmeye zorlandığını açıkladı. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri raporunun başka bir bölümünde, İran ile İsrail arasında yaşanan 12 günlük savaşın ardından Bahailere, Kürtlere, Beluclara ve Araplara yönelik tutuklama ve ayrımcılık vakalarının arttığını vurguladı. Cezaevlerinde işkencenin, özellikle siyasi tutuklulara yönelik artmasının endişe kaynağı olduğu belirtildi. Ayrıca, kol kesme ve kırbaç cezası verilmesinin insan haklarının açıkça ihlali olduğu bildirildi.

Adaletsiz yargılamalar gerçekleşiyor

Raporun devamında İran Yargı Erki Başkanı’nın casusluk davalarının hızlandırılması kararları sonrası keyfi tutuklamalar, adaletsiz yargılamalar ve idamların arttığı açıklandı. Ayrıca, casusluk suçuna verilen cezaların ağırlaştırılmasına yönelik yasa tasarısının ifade özgürlüğü, düşünce özgürlüğü ve internete erişim için ciddi bir tehdit oluşturduğu kaydedildi. Rapora göre, İran’da son aylarda en az 13 Bahai vatandaşının tutuklandığı ve 96 Hristiyana hapis cezası verildiği tespit edildi.

İran’a çağrı

Antonio Guterres, İran cezaevlerinin durumunu da “endişe verici” olarak tanımladı. Açıklamanın sonunda İran İslam Cumhuriyeti’nden derhal tüm idamları durdurması, siyasi tutukluları ve keyfi gözaltına alınanları serbest bırakması, işkencenin sona erdirilmesi ve işkenceyi yasaklayan sözleşmeye katılması çağrısında bulundu. Zorunlu başörtüsü de dahil kadınlara yönelik ayrımcı yasaların kaldırılması ve İran’ın BM özel raportörü ve gerçekleri araştırma heyetiyle işbirliği yapmasının gerekliliğine vurgu yaptı.