Amed - Amed Büyükşehir ve Rezan (Bağlar) Belediyesi işbirliğiyle “Her mahalleye bir kütüphane” kampanyası kapsamında, Rezan'a bağlı Şeyh Şamil Mahallesi'nde bilinen ilk Kürt tarihçi kadın Mesture Erdelan adına kütüphane açtı.

Açılış öncesi konuşan Amed Büyükşehir Belediyesi Eşbaşkanı Serra Bucak, “Bu kadar genç arkadaşı bir arada görmek bize umut veriyor. Bu gibi birçok projede yer aldığımızı ve desteklediğimizi, büyütüp geliştireceğimizin sözünü verdik” dedi.

Mesture Erdelan kimdir?

Asıl adı Mah Şeref Xanim olan Mesture Erdelan, 1805-1848 yılları arasında yaşamış, Kürt tarihçi, şair ve yazardır. İlk Kürt tarihçi kadın ve İslam tarihinde bilinen ilk kadın tarihçidir. Erdelan Kürt hanedanlığına mensuptur ve eserlerini Kürtçenin Hewramî, Soranî ve Goranî lehçeleri ile Farsça yazmıştır.  Şiirlerinde “Mestûre” mahlasını kullanmıştır.  En önemli eseri, Erdelan Kürt Hanedanlığı'nın tarihini anlatan “Erdelan Tarihi” kitabıdır.

Yaşamı boyunca edebiyata duyduğu ilgiyle şiirler, gazeller kaleme alan Mesture Erdelan, “Mestûre Kurdistanî” olarak da biliniyor.

Mesture Erdelan, Zagros eteklerindeki Erdelan mirlerinin başkenti Senendec şehrinde 1805 yılında aristokrat bir ailenin kızı olarak doğar. Kürdistan Veziri Ebu’l Hasan Bey’in kızı olan Mesture Erdelan, babası ile birlikte seyahatlere çıkar, babası kızının tarihi yerleri ve eserleri görmesini sağlar. Sanata ve edebiyata yatkınlığı olan Mesture Erdelan, ilk eğitiminin ardından Arapça ve hüsn-i hat öğrenir, dinî ilimler ve edebiyat alanında kendini yetiştirir.

Erdelân Emirliği’nin son güçlü yöneticisi kabul edilen Emânullah Xan’dan sonra yerine geçen oğlu Husrev Xan (Nâkâm), Rus-İran savaşı sırasında Ruslara yardım eden ve kendisini görevden almak isteyen bazı ağalarla birlikte Mesture Erdelan’ın babasını da hapse attırır. Ancak Ebu’l Hasan Bey’in suçsuz olduğu anlaşıldıktan sonra 1826 yılında kızı Mesture Erdelan ile evlenir. Mesture Erdelan, saray ve teşrifattan sorumlu “vezîre-i enderun” unvanıyla görev yapar.

Diplomatik faaliyetlere katılır

Mesture Erdelan, eşi ile bütün seyahat ve diplomatik faaliyetleri birlikte yaptığı için bu alan ona tarih ve edebi yazında kullandığı kaynak ve malzeme toplamasına yardımcı olur. Husrev Xan eşinin kendini geliştirmesine ve edebiyata duyduğu hayranlıkla eşini destekler. Mesture Erdelan, şiirlerini Kürtçenin Silêmanî ve Sîne’de kullanılan Goranî (Hewramî) lehçesi ile kaleme aldı. Birçok yazar ve şaire ilham oldu. Mesture Erdelan, ayrıca, risaleler ve mutekadatlar da yazar. Yazdığı kitap, dergilere hazırladığı edebi makaleler ve şiirleriyle, İran’da ilim ve edebiyat alanında ün yapar.