HATİCE ŞEXNA

Nuakşot – Moritanya’nın başkenti Nuakşot’un merkezinde yer alan “Boşanmış Kadınlar Pazarı”, Afrika ve Ortadoğu’da benzersiz bir sosyal ve ekonomik yaşam alanı olarak dikkat çekiyor. 1980’lerin ortalarında kurulan pazar, özellikle boşanmış kadınların ayrılık sonrası hayatlarını yeniden inşa etmeleri için önemli bir destek sunuyor. Eskiden “Merhamet Pazarı” olarak anılan bu mekan, uygun fiyatlı kullanılmış mobilya, mutfak eşyaları ve giyim ürünleri satan, tamamen kadınların işlettiği ve ziyaret ettiği bir platform haline geldi. Hem yerel halkın hem de turistlerin ilgisini çeken pazar, kadınların ekonomik bağımsızlıklarını güçlendirmelerine olanak sağlıyor.

Farklı geçmişlere sahip kadınlara açık bir alan

Pazar yalnızca boşanmış kadınlarla sınırlı kalmıyor; üniversite eğitimi almamış kadınlar ve diploma sahibi olup da ofis işi bulamayanlar gibi farklı geçmişlere sahip kadınları da kapsıyor. Kadınların sosyal ve bürokratik kısıtlamalardan uzak, ticaretle meşgul olabilecekleri özgür bir alan sunuyor. Boşanmış kadınların evde kalan eşyalarını satmalarına olan yüksek talep nedeniyle bu alan, “boşanmış kadınlar pazarı” olarak anılıyor.

Hayatta kalma ve yeniden yapılanma alanı

Moritanya, Arap dünyasındaki en yüksek boşanma oranlarından birine sahip; evliliklerin yüzde 31’ini aşarken, bu boşanmaların yüzde 60’ı ilk beş yıl içinde gerçekleşiyor. Kültürel ve ekonomik faktörlerle bağlantılı bu durum, özellikle kurumsal destek ağlarının eksikliği göz önüne alındığında, kadınlar ve çocuklar üzerinde derin etkiler yaratıyor. Boşanmış kadınların aile evine dönmeleri genellikle engelleniyor ve kendi başlarının çaresine bakmak zorunda kalıyorlar. Bu gerçeklik, boşanmış kadın pazarını yalnızca bir satış yeri olmaktan çıkarıp, aynı zamanda hayatta kalma ve yeniden yapılanma alanı haline getiriyor.

Kadın dayanışma ağı işlevi görüyor

Boşanmış kadınlar genellikle evli oldukları dönemlerden kalan mobilyalarını saklar ve bu da pazarı geçmişle bağlantılı eşyaları elden çıkararak gelir kaynağına dönüştürmek için doğal bir merkez haline getirir. Boşanmış Kadınlar Pazarı’nı farklı kılan yalnızca ekonomik boyutu değil; aynı zamanda kadınların deneyimlerini paylaştığı, zorluklar karşısında birbirine destek olduğu güçlü bir kadın dayanışma ağı işlevi görmesidir. Kırılgan sosyal ve ekonomik koşulların hüküm sürdüğü yerel bağlamda, bu pazar hayatta kalma ve onur kavramlarını yeniden tanımlayan feminist bir sosyal ekonominin mikrokozmosu olarak öne çıkmaktadır.

‘Büyük sermayeye ihtiyacımız yok’

Pazar esnaflarından Fatıma Bint El-Muhtar, buranın kendisi için günlük ihtiyaçlarını karşılayacak finansal bağımsızlık ve destek sağladığını belirterek, “Burada büyük sermayeye ihtiyacımız yok. Boşanmış ve evli kadınlar birlikte paylaşıyor, iş birliği yapıyor, fırsatlar yaratıyor ve sorunsuz şekilde kazanç sağlıyoruz. Boşanmış Kadınlar Pazarı’nı diğer pazarlardan ayıran en önemli özellik, sermaye gerektirmeyen basit bir iş modeli olmasıdır” diye konuştu.

Kullanılmış eşyaları minimum maliyetle satıyorlar

Pazarda çalışan kadınlardan Aisha Bilal, boşandıktan sonra çocuklarının eğitim masraflarını karşılamak amacıyla pazarda çalışmaya başlarken, Maryam Ahmed ise sermaye yetersizliği nedeniyle kendi dükkanını açamadığını, bu yüzden pazarı kullanılmış eşyalarını satarak minimum maliyetle gelir elde etme fırsatı olarak değerlendirdiğini ifade ediyor.