ساریا دنیز

مرکز خبر- مسئله کورد در ترکیه سال‌هاست که در صدر دستور کار سیاسی کشور قرار دارد و همواره درباره راهکارهای حل آن بحث و گفت‌وگو می‌شود. با وجود عمق تاریخی این مسئله و ویرانی‌های ناشی از جنگ که در برخی مناطق به بن‌بست‌های پیچیده انجامیده، تلاش و پافشاری برای گشودن این گره‌ها همچنان ادامه دارد. تحولات ماه‌های اخیر، به‌ویژه دیدارهای صورت گرفته در امرالی و اظهارنظرهای مرتبط با این دیدارها، ضمن ایجاد امیدواری برای حل مسئله، نگرانی‌هایی را نیز درباره موضع‌گیری حکومت به همراه داشته است.

پس از بازگشایی مجلس ترکیه در اول اکتبر ۲۰۲۴، بار دیگر بحث حل مسئله به‌طور جدی مطرح شد و دیدار نمایندگان حزب دموکراسی و برابری خلق‌ها (حزب دم) - پروین بولدان و سری سوریا اوندر - با رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان که در انزوا در زندان امرالی نگهداری می‌شود، گامی مهم در مسیر حل این مسئله به شمار می‌آمد.

 

شاهدان تاریخ

مردم ترکیه روز پنجشنبە شاهد لحظاتی بودند که تا سال‌های طولانی موضوع گفت‌وگو خواهد بود. هیئت امرالی حزب دموکراسی و برابری خلق‌ها (حزب دم)، سومین دیدار خود را با عبدالله اوجالان در زندان فوق امنیتی تیپ F امرالی انجام داد.

این هیئت متشکل از پروین بولدان، سری سوریا اوندر، تولای هاتیم‌اوغولاری، تونجر باکرهان، چنگیز چیچک، فایک اوزگور ارول و احمد ترک بود. از ساعات اولیه صبح، همه منتظر این فراخوان بودند. تقریباً تمامی شبکه‌های تلویزیونی و خبرنگاران فعال در ترکیه، کنفرانس خبری که قرار بود در یکی از هتل‌های استانبول برگزار شود را پوشش دادند.

اما نکته قابل توجه این بود که حدود نیمی از حاضران را خبرنگاران کورد و کارکنان رسانه‌های آزاد تشکیل می‌دادند. برخی از خبرنگاران تازه از بازداشت آزاد شده بودند و دیگران با گرمی به آنها خوشامد می‌گفتند. در فضایی پر از همبستگی، این روزنامه‌نگاران که راه خود را وقف بیان حقیقت کرده و با انواع فشار، تهدید و حتی خطر مرگ مواجه شده بودند، با اعتقاد به درستی مسیرشان گرد هم آمده بودند. این رویداد برای آنها، بیش از هر کس دیگری، اهمیت داشت.

 

لحظه‌شماری

با گذر زمان و پر شدن تدریجی سالن، فضا سرشار از امید بود. همه چشم به راه پخش ویدیویی از جلسه بودند. در میان زمزمه‌ها درباره محتوای پیام، حاضران با اشتیاق یکدیگر را در آغوش می‌گرفتند، دست‌ها در دست‌ هم گره می‌خورد و برخی برای حفظ نظم تلاش می‌کردند. اما یک کلمه همه را به هم پیوند می‌داد: صلح!

نمایندگان حزب دم نیز همچون دیگران، دلی بی‌قرار داشتند. ورود هیئت با موجی از تشویق همراه شد و از آن پس، انگار ثانیه‌ها کش می‌آمدند. هر دقیقه انتظار برای قرائت بیانیه، به اندازه ساعت‌ها طول می‌کشید. برخی حتی آرزو می‌کردند که عقربه‌های ساعت‌شان با ساعت سری سوریا اوندر هماهنگ باشد تا لحظه موعود را دقیق‌تر پیش‌بینی کنند.

این همه اشتیاق از بی‌تابی محض نبود؛ پس از سال‌ها، دیگر کسی تحمل انتظار بدون دورنمای صلح را نداشت. همه تشنه شنیدن خبری امیدبخش بودند و حتی دیدن یک قاب عکس می‌توانست تسکینی بر این عطش باشد.

 

لحظه عطف تاریخ

در نشست خبری که با سخنرانی سری سوریا اوندر آغاز شد، پیش از اشاره به آنچه «لحظه عطف تاریخ» نامیده می‌شد، یاد جان‌باختگان گرامی داشته شد. در طول تاریخ، همواره نقاط عطفی رخ داده که ساختار سیاسی و اجتماعی ترکیه را دگرگون کرده یا مسیر مسئله کورد را تغییر داده است.

در واقع، یکی از این نقاط عطف، تأسیس پ‌ک‌ک توسط رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان در سال ۱۹۸۴ بود. این مبارزه بسیاری از واقعیت‌های ترکیه و منطقه را به کلی دگرگون ساخت و به مبارزه و مقاومت شکل تازه‌ای بخشید. این جنبش توانست مسئله کورد را نه فقط در سطح منطقه، بلکه در عرصه جهانی آشکار و مطرح سازد.

امروز کسانی که شاهد یک نقطه عطف تاریخی دیگر هستند، معتقدند با راهنمایی عبدالله اوجالان در مسیر بنای صلحی شرافتمندانه گام برمی‌دارند و به تحقق آن بسیار نزدیک شده‌اند.

 

مبارزه ادامه خواهد داشت

یک قاب عکس چه داستانی را روایت می‌کند؟ آنان که در سالن، عبدالله اوجالان را در قاب تصویر سالم دیدند، افتخار شکستن انزوا، «به رسمیت شناخته شدن» و گفت‌وگو درباره صلح را عمیقاً احساس می‌کنند. از لحظه‌ای که تصویر بر صفحه‌ها نقش بست، همه بی‌نفس و خیره نگاه کردند و سپس آهی از سر آسودگی کشیدند.

برخی نتوانستند اشک‌های خود را مهار کنند و شادی آمیخته با تلخی خود را نشان دادند. دیگران که خشم و نگرانی در دل داشتند، با سر دادن شعار، احساسات خود را بیرون ریختند. در جریان قرائت پیام، حاضران با دقت به چشمان تک تک اعضای هیئت می‌نگریستند تا معنایی را دریابند. آنها دریافتند که امروز نیز، همچون گذشته، مسئولیتی بزرگ بر دوش آنان نهاده شده و مبارزه به شکلی نو ادامه خواهد یافت.

 

چالش‌های پیش روی فرآیند

بی‌شک کسانی هستند که فراخوان رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان، که ۲۶ سال در انزوا به سر برده، را تنها از دریچه «خلع سلاح و انحلال پ‌ک‌ک» می‌نگرند. اما برای مردمی که در آمد، وان، در تمام عرصه‌ها، در اتاق نشیمن خانه‌ها، محل‌های کار و زندان‌ها پای صفحه‌های نمایش نشسته‌اند، این فراخوان پایان کار نیست، بلکه نقطه عطفی است که آغاز فرآیندی نوین را نوید می‌دهد.

عبارتی که پس از قرائت متن بیان شد: «بی‌تردید خلع سلاح عملی و انحلال پ‌ک‌ک، مستلزم به رسمیت شناختن بُعد سیاسی دموکراتیک و جنبه حقوقی است»، در واقع چالش‌های پیش روی این فرآیند را آشکار می‌سازد.

اکنون همه در انتظار کلیدی هستند که درهای امرالی را به طور کامل بگشاید. مردم در این مسیر، خواستار مسئولیت‌پذیری تمام طرف‌ها هستند و آزادی فیزیکی عبدالله اوجالان را مطالبه می‌کنند. آنها امیدوارند به جای دیدار با تصویر او در میدان‌ها، روزی با خود او رو در رو شوند.