بحران‌های طبیعی و تأثیر مضاعف آن بر روان زنان جامعه
زنان، به طور عموم، به سبب ساختار فیزیولوژیکی خاص خود، در معرض فشارهای روانی قرار می‌گیرند. با این وجود، میزان مخاطرات برای زنانی که در مناطق متأثر از منازعات سکونت دارند، به مراتب بیشتر از زنانی است که در کشورهای امن و از لحاظ سیاسی باثبات زندگی می‌کنند.
حنان حارت
مراکش- بسیاری از اختلالات روانی در میان جمعیت زنان شیوع بالایی دارد. این امر ناشی از تفاوت‌های فیزیولوژیکی آنان است که در پی تجربه‌ی موقعیت‌های آسیب‌زا، دوران بارداری و زایمان، یا حتی در طول دوره‌ی قاعدگی دستخوش تغییر می‌شود. علاوه بر این، مواجهه با خشونت نیز می‌تواند زنان را بیش از پیش مستعد ابتلا به افسردگی، نوسانات شدید خلقی، اندوه، اضطراب و تنش روانی نماید.
دکتر شیماء ابلق، متخصص روانشناسی و کنشگر اجتماعی، اظهار داشت که در جامعه‌ی مراکش، مراجعه به متخصصان روانپزشکی یا روانشناسی دیگر امری پذیرفته شده است، به‌ویژه در میان زنان. او تصریح کرد: «نگرش جامعه نسبت به اختلالات روانی تحول یافته است. سال به سال شاهد افزایش آگاهی خانواده‌ها هستیم که این امر در افزایش مراجعات به متخصصان علوم روانشناختی نمود یافته است.»
وی در ادامه افزود: «تعیین یک علت واحد برای افول سلامت روان افراد امکان‌پذیر نیست. با توجه به فشارهای متعدد زندگی و خانوادگی که افراد با آن مواجه هستند، اهمیت روانپزشکی به عنوان راهکاری برای مقابله با بحران‌های ناشی از تمامی مشقاتی که انسان در زندگی روزمره خود با آن روبرو است، روز به روز افزایش می‌یابد. علاوه بر این، روانپزشکی نقش بسزایی در مبارزه با پیامدهای آزار، خشونت، تبعیض و تعرضی که زنان در جوامع ما با آن مواجه هستند، ایفا می‌کند.»
در خصوص انواع اختلالات روانی که زنان از آن رنج می‌برند و استعداد بیشتر آنان برای ابتلا به این اختلالات، توضیح داد: «پژوهش‌ها و آمارها مؤید این امر است که زنان بیش از مردان در معرض ابتلا به بیماری‌های روانی قرار دارند و این امر دلایل متعددی دارد. سلامت روان زنان در ابتدا با نزدیک شدن به دوره قاعدگی تحت تأثیر قرار می‌گیرد، زمانی که نوسانات هورمونی بر وضعیت خلقی زنان تأثیر می‌گذارد. این امر می‌تواند منجر به بروز برخی علائم با شدت‌های متفاوت از جمله اندوه، اضطراب، تحریک‌پذیری و اختلالات خواب شود. همچنین، سلامت روان برخی از مادران تازه نیز ممکن است به دلیل ابتلا به افسردگی در دوران بارداری و پس از زایمان دستخوش تغییر گردد.»
مطالعات علمی نشان داده است که شایع‌ترین اختلالات روانی شامل افسردگی، اضطراب روانی، فوبیا، اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و اختلال وسواسی-جبری می‌باشند. «افسردگی ممکن است به صورت یکی از این اختلالات نمود پیدا کند: افسردگی اساسی، اختلال دوقطبی، افسردگی پس از زایمان و اختلالات پانیک در زنان.»
این پژوهش حاکی از آن است که میزان فشار روانی در میان زنان هنگامی که در معرض خشونت، تجاوز، آزار جنسی و خشونت دیجیتال قرار می‌گیرند، افزایش می‌یابد. خشونت دیجیتال به پدیده‌ای در جامعه مراکش تبدیل شده است که زنان بیش از مردان در معرض آن قرار دارند.
او اظهار داشت که سلامت روان زنان همچنین متأثر از اشتغال تمام وقت و تلاش‌های آنان در جامعه است، بدون آنکه حق مشروع خود را برای زندگی به عنوان انسانی برابر با مردان دریافت کنند. «زنان کماکان بیش از مردان مسئولیت‌های روزمره را بر عهده دارند که غالباً به شکل کارهای خانگی بدون دستمزد است. مجموعه این عوامل می‌تواند منجر به تشدید خستگی و فشار روانی در زنان شود.»
در خصوص تأثیر منازعات، بلایای طبیعی و تغییرات اقلیمی بر سلامت روان زنان، او اظهار داشت: «در سال‌های اخیر، سلامت روان زنان در منطقه روند نزولی داشته است. علاوه بر این، سلامت آنان با شیوع همه‌گیری کووید-19 در سال ٢٠٢٠ تحت تأثیر قرار گرفت. همچنین، پدیده‌های طبیعی که برخی کشورها تجربه کرده‌اند، از جمله زلزله در مراکش، سیل در لیبی و تغییرات اقلیمی که با افزایش قابل توجه دما همراه بوده است، نیز تأثیرگذار بوده‌اند.»
وی خاطرنشان کرد که افراد غالباً در شرایط دشوار از اختلال استرس پس از سانحه رنج می‌برند، اما زنان با احتمال دو برابر بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های روانی قرار دارند. «اختلال استرس پس از سانحه تأثیر قابل توجهی بر نحوه‌ی ادراک آنان از جهان و خویش دارد.»
دکتر شیماء الابلق، متخصص روانشناسی، از زنان درخواست نمود تا احساسات خود را ابراز کرده و در پی دریافت کمک باشند. وی تأکید کرد که هنگامی که زنان از سلامت روانی مطلوبی برخوردار باشند، قادر خواهند بود به شیوه‌ای مستقل‌تر و کارآمدتر به زندگی خود ادامه دهند.