زنان کورد، ایرانی و افغانی در لیست ١٠٠ زن الهام‌بخش و تأثیرگذار سال ٢٠٢٢ بی‌بی‌سی
خبرگزاری بی‌بی‌سی فهرست ١٠٠ زن تأثیرگذار و الهام‌بخش سال ٢٠٢٢ را اعلام کرد، در میان این فهرست ارائه شده تعداد زیادی از کوردستان، ایران و افغانستان حضور دارند.
مرکز خبر- خبرگزاری بی‌بی‌سی برای یادآوری و قدردانی از عملکرد زنان الهام‌بخش و تأثیرگذار در حوزه‌های مختلف، فصلی را تحت عنوان ١٠٠ زن راه‌اندازی کرده که شامل زنانی می‌شود که در ١٢ ماه گذشته، سرخط خبرها قرار داشته و یا بر رویدادها تأثیرگذار باشند. امروز سه‌شنبه ١۵ آذرماه(۶ دسامبر) این خبرگزاری فهرست ١٠٠ زن تأثیرگذار و الهام‌بخش در سراسر جهان در سال ٢٠٢٢ را منتشر کرد که در میان این فهرست اسامی زنانی از ملیت‌های مختلف جهان از جمله کورد، فارس، افغان، عرب و .. به چشم می‌خورد.
زارا محمدی( معلم زبان کوردی و زندانی سیاسی) که یکی از پایهگذاران انجمن اجتماعی فرهنگی نوژین است بیش از یک دهه است که زندگی‌اش را در شهر سنه، صرف تدریس زبان کوردی کرده است. طبق قانون اساسی ایران استفاده از زبان ملیت‌های دیگر به غیر از زبان فارسی در فضای آموزشی کاملاً مجاز است، اما زارا محمدی به دلیل تدریس به زبان کوردی با اتهام «تشکیل گروه‌ها و تجمعات غیرقانونی به قصد اخلال در امنيت ملی» کرد و او را به پنج سال حبس محکوم کردند.
رؤیا پیرایی(کنشگر)؛ در ماه سپتامبر عکسی از رؤیا پیرایی عالم‌گیر شد. مادر ۶۲ ساله‌ی او مینو مجیدی در کرماشان، بزرگترین شهر روژهلات کوردستان هنگام اعتراض توسط نیروهای امنیتی گلوله خورد و کشته شد. رؤیا پيرایی در مراسم چهلم مادرش با سری تراشیده در کنار مزار مادرش در حالی که موهای زیبایش در دستانش قرار داشت، ایستاد و خشم خود را از قوانین مرتجعانه‌ی جمهوری اسلامی نشان داد. وی پس از مرگ مادرش با رئیس جمهور فرانسه امانوئل مکرون ديدار کرده است تا حمايت بین‌المللی را برای اعتراض‌هایی که ادامه دارند جلب کند.
رزا صالح (سیاست‌مدار)؛ در ماه می ۲۰۲۲ نخستین پناهنده‌ای شد که به عضویت شورای شهر گلاسگوی اسکاتلند انتخاب شد. او در کودکی به همراه خانواده‌اش ناگزیر به فرار از عراق شده بود و به اسکاتلد رفته بود. رزا صالح که حالا عضو حزب ملی اسکاتلند به نمایندگی از بخش گریتر پولاک است، از زمان نوجوانی‌اش که یکبار دوستان مدرسه‌ای او برای اعتراض به بازداشت یک دوست گرد هم آمدند، برای حقوق پناهندگان پویش کرده است. پویش آن‌ها، دختران گلاسگو، توجه ملی را به رفتار با پناهجویان جلب کرد. رزا صالح یکی از پایهگذاران همبستگی اسکاتلند با کردستان شده است و از مناطق کردنشین در ترکیه به عنوان کنشگر حقوق بشر دیدن کرده است.
نگار مارف (پرستار) به عنوان پرستار در بخش اصلی سوختگی اقلیم کوردستان که شامل مداوای زنانی است که خودسوزی کرده‌اند به کار مشغول است. نگار مارف حدود ۲۶ سال هم در بخش سوختگی کودکان و هم در بخش مراقبت‌های ويژه‌ی بیمارستان‌ها کار کرده است. او در بخش خود، به مداوای بیمارانی نیز می‌پردازد که دچار سوختگی‌های تصادفی شده‌اند.
زر امیرابراهیمی (بازیگر و فیلمساز)؛ وی سال ٢٠٢٢ اولین زن ایرانی شد که جایزه‌ی بهترین هنرپیشه‌ی جشنواره‌ی کن را با خاطر بازی‌اش در عنکبوت مقدس دریافت کرد. این فیلم بر اساس داستانی واقعی از قاتلی زنجیره‌ای است که زنان روسپی را به قتل می‌رساند. زر امیرابراهیمی سال ۲۰۰۸ او به پاریس آمد و شرکت خود را به نام تولیدات علمبیک پایه‌گذاری کرد و همچنان به حرفه‌ی خود ادامه می‌دهد.
نیلوفر بیانی(متخصص محیط زیست)؛ از فعالان حفاظت محیط زیست یکی از چندین فعال محیط زیستی است که در سال ۲۰۱۸ در ایران بعد از استفاده از دوربین‌هایی برای ردگیری گونه‌های در حال انقراض بازداشت شدند. آن‌ها متهم به گردآوری اطلاعات محرمانه از مناطق حساس راهبردی شده به ده سال حبس محکوم شد. نیلوفر بیانی مدیر برنامه‌ی بنیاد میراث محیط زیست ايران بود که کارش نجات یوزپلنگ آسيایی و گونه‌های ديگر است.
الناز رکابی (صخره‌نورد)؛ در مسابقه‌ی آسیایی کره‌جنوبی در ماه اکتبر در میانه‌ی اعتراض‌ها علیه حجاب اجباری در ایران، بدون روسری به رقابت پرداخت و به مقام چهارم رسید.
نازنین زاغری‌رتکلیف(فعال خيریه)؛ نازنین زاغری هنگام تعطيلات در سفر ایران به همراه دخترش در سال ۲۰۱۶ به طور خودسرانه بازداشت شد و بعد به عنوان مهره‌ای ديپلماتیک از او استفاده شد و مسئولان ايران او را گروگان گرفتند تا به دولت بریتانیا فشار بیاورند. او شش سال در زندان بود. ابتدا دادگاه انقلاب او را محکوم به تلاش برای براندازی نظام ايران کرد. وقتی حکم اول او در سال ۲۰۲۱ به پایان رسید، حکم دیگری برای او صادر شد و تا زمان انجام توافقی دیپلماتیک در ایران نگه داشته شد.
گوهر عشقی ( کنشگر مدنی)؛ نماد پايداری و استقامت در ایران شده است. پسرش ستار بهشتی وبلاگ‌نويسی بود که ده سال پیش در بازداشت جاناش را از دست داد و عشقی از آن زمان خواهان اجرای عدالت بوده است و مسئولان ایران را متهم به شکنجه و قتل می‌کند. او یکی از اعضای «مادران دادخواه ايران» است که گروهی هستند که خواهان عدالت برای قتل فرزندانشان هستند. وی علی خامنه‌ای رهبر ایران را شخصاً مسئول مرگ فرزندش می‌داند و یکی از امضاکنندگان نامهای در سال ۲۰۱۸ بود که در آن خواستار استعفای او شده بودند.
سپیده قلیان (پویشگر سیاسی)؛ سپیده قلیان دانشجوی حقوق به خاطر حمایت از حقوق کارگران در استان خوزستان در جنوب غرب ایران به پنج سال حبس محکوم شد. او چهار سال آخر را در چهار زندان مختلف ایران از جمله در اوین گذراند که محل اصلی نگهداری زندانیان سیاسی است و در اکتبر ۲۰۲۱ به آنجا منتقل شد. او در زندان هم فعالیت خود را ادامه داد و نواری صوتی به بیرون فرستاد و در آن رفتار «غیرانسانی» با خود را توصیف کرد. او صدای زندانیان زن است و موقعی که با وثیقه آزاد شد کتابی نوشت درباره‌ی «شکنجه» و «بی‌عدالتی» که زنان در زندان‌های ايران تجربه می‌کنند.
لیلی، نام مستعار(معترض) یکی از تصاوير نمادین اعتراض‌های جاری در ایران زنی جوان است که از پشت از او فیلم گرفته شده است که دارد موهای خود را به شکل دم اسبی می‌بنند و آماده ادامه اعتراض در خیابان می‌شود. عکس او نماد شهامت معترضان شد ولی هویت او با حديث نجفی زن ۲۲ سال‌های که در طی تظاهرات جاری کشته شد، اشتباه گرفته شد.
نرگس محمدی(فعال حقوق بشر) وی روزنامه‌نگار و نامزد جایزه‌ی صلح نوبل نایب رئیس مرکز مدافعان حقوق بشر است و پویش خستگی‌ناپذيری را برای لغو مجازات اعدام انجام داده است. طی تظاهرات اخیر، او نامهای از زندان اوین نوشت و در آن از سازمان ملل خواست که جلوی صدور حکم اعدام توسط دولت ایران برای معترضان را بگیرد. وی در سال ۲۰۱۰، به ۱۱ سال زندان محکوم شد که بعداً به ۱۶ سال افزایش یافت. مستند او «شکنجه سفید» به بررسی زندان انفرادی بر اساس مصاحبه‌هایش با ۱۶ زندانی سابق می‌پردازد
زنانی که گیسوی خود را می‌برند(معترض)
پس از قتل حکومتی ژینا امینی اعتراض‌های گسترده‌ای در ایران شکل گرفت. خبرگزاری بی‌بی‌سی برای نقشی که زنان در اعتراض‌ها ايفا کرده‌اند و برای آزادی‌شان علیه حجاب اجباری جنگیده‌اند آنان را مورد تقدیر قرار دادە و گيسو بریدن که یکی از نمادهای جنبش «زن زندگی آزادی» شده است و به افراد مشهور و ستاره‌ها، سياست‌مداران و فعالان سراسر جهان هم سرایت کرده است، آنان را در بین ١٠٠ چهره‌ی برتر قرار داده است.
فاطمه امیری(دانش‌آموز افغانستان) فاطمه امیری نوجوان افغان و یکی از جان به در بردگان حمله‌ی انتحاری در آموزشگاه کاج در کابل است که در آن ۵۰ نفر کشته شدند و بیشتر آن‌ها دانش‌آموزان دختر بودند. او جراحاتی جدی برداشت از جمله یک چشمش را از دست داده است و صدمه شدیدی به فک و گوش او وارد آمده است. وی ضمن بازیافتن سلامتی‌اش مشغول مطالعه برای آزمون ورودی دانشگاه شد و در ماه اکتبر در امتحان دانشگاه شرکت کرد و نمره‌ای بالاتر از ۸۵ درصد گرفت.
زهرا جویا(روزنامه‌نگار افغانستان) شش سال در حکومت طالبان تبدیل به «محمد» شد و لباس پسرانه می‌پوشید تا به مدرسه برود. وقتی نيروهای نظامی به رهبری آمریکا در سال ۲۰۰۱ طالبان را سرنگون کردند او با نام زهرا به مدرسه برگشت. جویا در سال ۲۰۱۱ به عنوان روزنامه‌نگار فعالیت می‌کرد وی پايه‌گذار خبرگزاری رخشانه است که تنها سازمان خبری فمينيست افغانستان است که به اسم دختری نوزده ساله نامگذاری شده است که طالبان او را سنگسار کرده و کشتند. جویا در سال ۲۰۲۱ از افغانستان به خارج آورده شد و اکنون خبرگزاری رخشانه را در تبعید از بریتانیا اداره می‌کند. او برنده جایزه سال ۲۰۲۲ بنیاد گیت با عنوان «جايزه‌ی تغييردهنده» شد.
تمنا زریاب پریانی(فعال) چندین روز بعد از شرکت در تظاهراتی در دفاع از حق آموزش و کار، تمنا زریاب پریانی و خواهران‌اش توسط مردان مسلح به زور در خانه‌شان دستگیر شدند. در میان محکومیت‌های جهانی و درخواست آزادی آن‌ها، طالبان هر گونه دخالت در این ماجرا را منکر شدند. وی توانست واکنش‌هایش را به بازداشت را فیلمبرداری کند و آن را در فضای آنلاین منتشر کرد. ويدیوی وی به سرعت پخش شد و توجه‌ها را به کنشگران زنی که ناپدید می‌شدند جلب کرد. او سه هفته در بازداشت بود و بعد آزاد شد. وی که اکنون در کشور آلمان زندگی می‌کند در همبستگی با زنان ایران، روسری‌اش را سوزاند و این حرکتی بود که برای بسیاری از زنان افغان جنجالی به حساب آمد.