روژدا کزگن

مرکز خبر- انجمن زنان فعال  که یک مدافع پیشرو جهانی بودە و در زمینە  برابری جنسیتی در تمام هویت‌ها، سلامت و حقوق دختران و زنان فعالیت می‌کند، از سال ۲۰۰۷ به منظور پیشرفت برابری جنسیتی، کنفرانس‌های بین‌المللی با حضور هزاران نفر از صدها کشور برگزار می‌کند.

اولین کنفرانس زنان فعال در اکتبر ۲۰۰۷ در لندن برگزار شد. این کنفرانس‌های بین‌المللی با حضور صدها شرکت‌کننده در ژوئن ۲۰۱۰ در واشینگتن دیسی آمریکا، در مه ۲۰۱۳ در کوالالامپور مالزی، در مه ۲۰۱۶ در کپنهاگ دانمارک و در ۲۰۱۹ در ونکوور کانادا برگزار شده است.

 

آخرین کنفرانس در رواندا برگزار شد

کنفرانس ۲۰۲۳ زنان فعال در تاریخ ۱۶ ژوئیه در کیگالی، پایتخت رواندا برگزار شد. زنان رواندا پس از جنگ داخلی در بازسازی کشور نقش فعالانه‌ای داشتەاند، در همین راستا برگزاری این کنفرانس در این شهر دارای معنای ویژه‌ای است.

زلال آیمن، هماهنگ کننده انجمن "حقوق بشر زنان - راه حل‌های نوین" که سال‌هاست در زمینه‌های بین‌المللی فعالیت می‌کند، از ترکیه در این کنفرانس شرکت کرد.وی  در پاسخ به سؤالات ما، تجربیات شخصی خود را به اشتراک گذاشت و با تأکید بر موفقیت و پرباربودن این کنفرانس برای جنبش جهانی زنان، اظهار داشت که دراین کنفرانس  پیام‌هایی مبنی بر "اجازه نخواهیم داد دستاوردهای حقوقی ما غصب شود، ما نیز علیه جنبش‌های ضدبرابری مبارزه خواهیم کرد" منتقل شد.

 

موضوع اصلی کنفرانس چه بود؟ کدام کشورها شرکت کردند و چند نفر شرکت‌ کننده داشت؟

کنفرانس از ۱۶ ژوئیه در کیگالی آغاز شد و ۴ روز به طول انجامید، ۶۳۰۰ نفر از تمام قاره‌ها به صورت حضوری و بیش از ۲۰۰۰ نفر به صورت آنلاین شرکت کردند و در مجموع حدود ۸۰۰۰ نفر شرکت کننده داشت. همایش در مکانی مناسب و اختصاصی برای چنین همایش‌هایی برگزار شد.  موضوع اصلی آن "فضای همبستگی و راه حل‌" بود. پنل‌های بزرگ و فعالیت‌های هنری گسترده‌ای برگزار شد. با توجه به برگزاری کنفرانس در آفریقا، میزان مشارکت از آفریقا بالا بود. ده‌ها زن از تمام کشورهای آفریقا حضور داشتند. به طور کلی حضور سیاهپوستان غالب بود و بە طرز چشمگیر و قابل توجهی شاهد مشارکت زیادی از قاره‌های جنوبی بودیم.

این یکی از اولین گردهمایی‌های بزرگ پس از بحران اپیدومی کرونا بود. این رویداد، مستقل از جنبش زنان است. یعنی از جامعه مدنی تا نهادهای دولتی، نمایندگان مجلس، نخست وزیران و رؤسای جمهور در آن شرکت کردند.

در کنفرانس بارها بر لزوم برگزاری چنین نشست‌هایی و سازماندهی موفق پس از بحران اپیدومی تأکید شد.

 

چە کسانی از ترکیه شرکت کردند؟ این کنفرانس علیرغم بازتاب جهانی گستردە در رسانه‌های ترکیه  انعکاس چندانی  نداشت...

من تنها شرکت‌کنندە از کشور ترکیە بودم کە به نمایندگی از انجمن "حقوق بشر زنان – راه‌حل‌های نوین" شرکت کردم. جنبش زنان ترکیه علاقه زیادی به شرکت در چنین گردهمایی‌های بین‌المللی ندارد. همانطور که می‌دانید، ما به عنوان یک انجمن با سابقە، دارای روابط و مشارکت‌های بین‌المللی گستردە‌ایی هستیم. من نیز به نمایندگی از انجمن، ابتکار عمل به خرج دادم  در این همایش شرکت کردم. رسانه‌های جریان اصلی هرگز به مسائلی مثل برابری جنسیتی، فمینیسم و جنبش زنان نمی‌پردازند. رسانه‌های مستقل هم علاقه‌ای نشان نمی‌دهند. در ترکیه بی‌تفاوتی عمومی نسبت به همبستگی و همکاری بین‌المللی در میان اپوزیسیون، جنبش زنان و به طور کلی جنبش زنان کورد وجود دارد. ما به عنوان یک انجمن از این فرصت استفاده کردیم و بسیار مثمر ثمر واقع شد.

 

بیشترین موضوعاتی که در این همایش مورد تأکید قرار گرفت چه بود؟ آیا برنامە کاری مشخصی منتج شد یا ائتلاف شکل گرفت؟

 برنامە کاری خاصی شکل نگرفت. دستیابی به اجماع در مورد یک موضوع مشترک بسیار دشوار است. اما بسیاری از سازمان‌ها و انجمن‌های زنان که با یکدیگر ملاقات داشتند، تعاملات و ارتباطات زیادی بین خود برقرار کردند کە این روابط ادامه خواهند داشت. به نظر من همین هدف اصلی بود.

انتظار شکل‌گیری طرح عملیاتی در سطح جهانی خیلی واقع‌بینانه نیست. اما در سطح منطقه‌ای، قاره‌ای و سازمانی، امکانات همکاری و راه‌های همبستگی و ائتلاف بسیار مورد بحث قرار گرفت و من گمان می‌کنم در بلندمدت، میان‌مدت و کوتاه‌مدت، نتایج مفیدی از این کنفرانس حاصل خواهد شد. اینگونه رویدادها همیشه مثمر ثمر واقع می‌شوند. در این همایش همگی بر اصل "توانمندسازی زنان و دختران یک مسئله بسیار مهم است." اتفاق نظر داشتند. دولتهای مدعوی نسبت به این موضوع حساستر باشند و اقدامات عملی بیشتری انجام دهند.

در جلسات برگزار شدە همگی با صدایی مشترک و بە صورت ویژە بە موضوعات تعرض به دستاوردهای حقوقی، غصب آنها و اقداماتی که می توان علیه جنبش های ضد برابری جنسیتی انجام داد، پرداختند.  در این همایش پیام‌هایی مبنی بر "اجازه نخواهیم داد، نمی‌توانند دستاوردهای حقوقی ما را غصب کنند، ما علیه جنبش‌های ضدبرابری مبارزه خواهیم کرد" منتقل شد.

همچنین از دیگر نتایج این ی مشترک اشارە کرد، اما باید توجە داشت کە دستیابی بە این امر زمان‌بر خواهد بود.

 

کنفرانس Women Deliver چه اهمیتی برای جنبش جهانی زنان دارد؟

برگزاری این همایش برای جنبش زنان در نیمکره جنوبی بسیار مثمر ثمر بود. آنها در همایش‌ها و بحث‌ها شرکت کردند و حمایت خوبی از برابری جنسیتی، فمینیسم و توانمندسازی زنان و دختران انجام شد. نمی‌توان از چنین همایشی انتظار نتایج مشخصی را داشت اما ایجاد ارتباط و همکاری‌های قاره‌ای و ارسال پیام به جهان از نتایج حائز اهمیت این همایش بود.

پیام‌های همایش زنان فعال بە صورت گستردەایی در رسانەهای دیگر کشورها انعکاس یافت اما در ترکیە هیچ گونە اطلاع رسانی در خصوص آن صورت نگرفت. بسیاری از کشورها از اهمیت این کنفرانس‌ها آگاە بودە، آنها پیگیری و اطلاع‌رسانی می‌کردند. به باور من این همایش برای جنبش جهانی زنان، موفق و پربار بود.

 

«اگر نشست مقدماتی در خاورمیانه برگزار می‌شد، شاید مشارکت بیشتری از سوی ترکیه صورت می‌گرفت»

 گردهم آمدن زنان نیمکره جنوبی به ویژه برای توسعه فرصت‌های همکاری و اجتماع فمینیست‌ها و فعالان پس از پاندمی دارای اهمیت ویژەایی بود. از ۶۳۰۰ شرکت‌کننده صحبت می‌کنیم. علاوه بر آن بیش از ٢ هزار نفر به صورت آنلاین شرکت کردند. نتایج کنفرانس چند ماه دیگر اعلام می‌شود. همانطور که در نظرسنجی کنفرانس هم اشاره شد؛ برگزاری اینگونه جلسات بین‌المللی ضروری است. باید با جلسات منطقه‌ای آمادگی لازم فراهم شود. به عنوان مثال اگر در خاورمیانه جلسه مقدماتی برگزار می‌شد، شاید شاهد مشارکت بیشتری ازسوی ترکیه می‌بودیم. باور دارم که وقتی به صورت جهانی قدرتمند باشیم، می‌توانیم تأثیرگذار باشیم. ما در ترکیه قدرت داریم اما تأثیر ما بسیار محدود است. همایش زنان فعال با چنین گستردگی قارە‌ایی و سازماندهی را مهم میدانم. امیدوارم ١٠ هزار زن دور هم جمع شوند اما پرهزینه خواهد بود.

 

«توانمندسازی جهانی زنان را بسیار مهم می‌دانم، قدرت واقعی همین است»

توانمندسازی فمینیست‌ها، جنبش فمینیستی و زنان در سطح جهانی را بسیار مهم می‌دانم، قدرت واقعی همین است. قدرت در سطح کشورها تنها درون آن کشور تاثیرگذار است. تاثیر چندانی بر سطح جهانی ندارد. به همین دلیل، کنفرانس‌هایی همچون زنان فعال کە زنان را از سراسر قارەها گردم هم می‌آورد به ویژه مناطق مستعمره و سرکوب شده که هنوز روابط قدرت خشن و سختی در آنجا حاکم است، دارای معنای ویژەایست. بنابراین شرکت زنان از ترکیه و کوردستان در این کنفرانس‌ها بسیار زیبا بود. باید در آنجا حضور داشت و با آن زنان در ارتباط بود.

در ترکیه پس از عصر جمهوری، مدرنیزاسیون و رسیدن به سطح تمدن معاصر همیشه از طریق غرب، سفیدپوستان، اروپا و آمریکای شمالی دنبال شده است. در حالی که ما از لحاظ جامعه‌شناختی، سیاسی و اقتصادی با آنها اشتراکات چندانی نداریم.

ما از لحاظ فرهنگی به هند، آفریقا و خاورمیانه نزدیک هستیم. کشورهای سفیدپوست چیز زیادی به ما نمی‌افزایند. زنان آفریقایی، آسیای جنوبی و آمریکای لاتین با ما نقاط مشترک بیشتری دارند. اقتصاد، شرایط اجتماعی، فرهنگ‌ها، شیوه‌های سرکوب و سلطه و همچنین نظام‌های دولتی شبیه هم هستند.  ترکیه از لحاظ سکولاریسم و قوانین، می‌خواهد به اروپا نزدیکتر شود که آن بحث دیگری است. اما از لحاظ شرایط سیاسی، فرهنگی و اقتصادی، با اروپا اشتراکات زیادی نداریم .

 

برگزاری کنفرانس در رواندا دارای معنای خاصی بود. پس از جنگ داخلی سال ۱۹۹۴، این زنان بودند کە بازسازی کشور را بر عهدە گرفتند. حمایت دولت و زنان رواندایی از کنفرانس چگونه بود؟

دولت رواندا از این کنفرانس بسیار حمایت کرده بود و در کل نگرشی حمایتی داشت. همانطور که می‌دانید، در دهه ۱۹۹۰ در رواندا جنگ داخلی وحشتناکی رخ داد که طی آن حدود ۲ میلیون نفر کشته شدند. پس از آن، کشور شاهد بازسازی در سطوح مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، و دولتی بود. زنان نقش بسیار فعالی در بازسازی جامعه ایفا کردند.

دولت برنامه‌ای برای ایجاد زندگی مسالمت‌آمیز راه‌اندازی کرد که شامل دستگاه قضایی، آشتی ملی، عدم انتقامجویی و برنامه‌های آموزشی و تحول اجتماعی بزرگی بود که زنان به شکل پررنگ و فعالانەایی در آن مشارکت داشتند.

جنگ داخلی بسیار وحشتناک بود. اما نتیجه بسیار مهمی که از این کشتار برای زنان حاصل شد، این بود که در یک کشور آفریقایی، زنان شروع به حضور یافتن در جامعە بە شیوەای پررنگتر کردند. در حال حاضر میزان مشارکت سیاسی زنان در پارلمان ۵۶ درصد است.

نه تنها در سطح پارلمان، بلکه در زمینه‌هایی مثل مشارکت در نیروی کار و آموزش و همچنین در سطح اجتماعی  حضور زنان بسیار پررنگ و مشهود می‌‌باشد.

 

«حضور پررنگ زنان، مردان را هم تحت تأثیر قرار داده و موجب تحول اجتماعی شده است»

وقتی در خیابان‌های کیگالی قدم می‌زنی، در رفتار و برخورد مردان آن تغییر را حس خواهی کرد. یعنی حضور پررنگ زنان، مردان را هم تحت تأثیر قرار داده و تحول اجتماعی رخ داده است. بسیار محترمانه و باادب هستند. مثلاً سطح بالایی از احترام و برخوردی که در جوامع عقبآمانده نیمکره جنوبی دیده نمی‌شود، در اینجا نسبت به زنان وجود دارد.

حتی در رفتار پرسنل مرد کنفرانس هم احترام عمیقی به چشم می‌خورد. آنها افرادی بودند که دولت برای کمک به برگزاری کنفرانس فرستاده بود. بە خوبی احساس می‌شد که اینجا به زنان ارزش داده می‌شود. این چنین برخوردهایی را در ترکیه هرگز تجربە نمی‌کنید.

کنفرانس از سوی وزارت برابری جنسیتی و امور زنان روآندا به نمایندگی از دولت روآندا حمایت و هماهنگ شده بود. وزیر این وزارتخانه در جلسه اختتامیه سخنرانی حمایتی ارائە کرد. رئیس جمهور روآندا نیز در مراسم افتتاحیه سخنرانی کرد. نخست وزیران کشورهایی مانند مجارستان، سنگال و سە، چهار کشور دیگر نیز در سطح نخست وزیری در مراسم افتتاحیه حضور یافتند.

 

«میزان مشارکت بالای زنان در همایش زنان فعال برای آفریقا و برای جامعە جهانی بسیار حائز اهمیت است»

اگرچه رواندا کشوری بسیار کوچک است و در مکانی عقب‌مانده و مستعمره مانند آفریقا واقع شدە است و علیرغم کشتارهایی که تجربه کرده توانستە است بە بهترین شیوە خود را بازسازی کند. در این کشور اقتصاد سرمایه‌داری و لیبرال وجود دارد، اما آنها سعی می‌کنند پیشرفت کنند. در عرصەی اقتصادی ابتکارات زیادی دارند، و از دموکراسی نسبی برخوردار هستند. آنها انتخابات برگزارمی‌کنند کابینه، وزارت و مجلس دارند. حضور زنان در مجلس بسیار پررنگ است.

برای تبدیل شدن بە یک الگوی نمونه در شرق آفریقا تلاش می‌کنند. در این مرحله، من فکرمی‌کنم که مشارکت فعال زنان در این سازوکار، برای آفریقا در سطح قاره‌ای و به طور کلی برای جهان بسیار حائز اهمیت است. گمان می‌کنم برای شرق آفریقا الگویی مثبت ایجاد شود. کە در آن زنان صاحب قدرت بودە و اقتصاد و دموکراسی در حال پیشرفت و توسعە می‌باشد.

من بە عنوان یک کورد، کە سختی های استعمار را تجربە کردە، تحت تأثیر زنان افریقایی قرار گرفتم.

 

کنفرانس را چگونە ارزیابی می‌کنید؟ آیا حکایتی از تجربە شخصی خود دارید؟

از دیدگاه من، کنفرانس تجربه بسیار خوبی بود. می‌خواهم برخی تجربیات شخصی‌ام را با شما در میان بگذارم. این یک تجربه فوق‌العاده بود. کنفرانس را از نظر فنی، محتوایی و بُعد سیاسی موفق ارزیابی می‌کنم. می‌توانم بگویم پس از مدت‌ها شرکت در همایشات، این کنفرانس موفق‌ترین نشستی بود کە من در آن حضور داشتم. بسیار پربار بود و به خوبی برنامه‌ریزی شده بود، محتوای ارزشمندی داشت و پیام‌های قوی ارائه شد.

من به ویژه از آشنایی با زنان، جنبش‌ها و سازمان‌های زنان آفریقایی تحت تاثیر قرار گرفتم. چون به عنوان یک کورد، سختی‌های استعمار و بزرگ شدن در یک مستعمره را تجربه کرده‌ام. به همین دلیل، به عنوان یک فمینیست احساس نزدیکی و صمیمیت زیادی با آنها داشتم.

خیلی خوب با هم ارتباط برقرار کردیم و یکدیگر را خیلی سریع درک کردیم. چون آنها هم، درد و رنج بسیاری کشیده‌اند و هنوز هم ادامه دارد. به همین دلیل، وقتی شنیدم کنفرانس در رواندا برگزار می‌شود، تصمیم گرفتم حتماً شرکت کنم.

من علاقه‌ای به شرکت در کنفرانسی که در کانادا برگزار می‌شد، نداشتم. کشورهای سفیدپوست، جوامع سفیدپوست و فرهنگ سفیدپوست برای من جذاب نیستند و توجه مرا جلب نمی‌کنند، چون دستاورد خاصی برای من ندارند. اما آنچه در یک قاره استعمار شده مانند آفریقا اتفاق می‌افتد، برایم جالب است.

بسیار خوشبختم کە در آن همایش حضور یافتم و با آن زنان ملاقات کردم. نه به این خاطر که در آیندە با آنها همکاری خواهیم کرد،خیر. بلکه دیدن آن فرهنگ، دیدن مقاومتشان و قدرت آن زنان برایم خیلی خوب و مفید بود.

با گروهی از زنان کاتالونیا آشنا شدم که جنبش کوردها و روژاوا را می‌شناختند. بحث‌های خوبی با آنها داشتیم. تصمیم دارم  با آنها دیدار کنم همچنین با یک فمینیست کورد اهل هولیر هم آشنا شدم.

ملاقات با زنان از کشورها و جوامع تحت استعمار، بسیار بامعنا بود. معنای اصلی کنفرانس هم همین بود.

 

انجمن زنان فعال چە نوآوری دارند؟  چگونه کنفرانس ها را سازماندهی می‌کنند و بر طبق چە معیارهایی کشورهای محل برگزاری کنفرانس ها را تعیین می کنند؟ چە افرادی می‌توانند در همایش‌هایشان شرکت کنند؟

انجمن زنان فعال از سال ٢٠٠٧ شروع به برگزاری همایش کرده است. این نوآوری عمدتاً توسط فمینیست‌هایی از سراسر جهان، به ویژه کشورهای فقیر و در حال توسعه جنوبی مانند آمریکای لاتین، آفریقا و آسیای جنوبی که کشورهای مستعمره و عقب افتاده را شامل می‌‌شدند، رهبری می‌شود.

گروه مشاورە و برنامەریزی انجمن این فعالیت‌های بدیع را سازماندهی می‌کند. آنها موضوع کنفرانس را تعیین کردە، سخنرانان را انتخاب می‌کنند، جلسات مقدماتی برگزار می‌کنند، بودجه تهیه می‌کنند و لجستیک کنفرانس را فراهم می‌آورند. افراد می‌توانند برای برگزاری جلسات خاصی درخواست بدهند و درخواست آنها توسط این گروه بررسی می‌شود.

یک سازمان مشخصی وجود ندارد. اما از هر کشور سازمان‌هایی از این حرکت حمایت می‌کنند. به عنوان مثال، از ترکیه سازمان حقوق بشر زنان - راه حل‌های نوین در این فعالیت سهیم شدند. در آسیای جنوبی، هند، آفریقا، آمریکای لاتین، سازمان‌های مشخصی از زنان در این همایش شرکت کردند. آخرین کنفرانس در کانادا برگزار شد. فمینیست‌های کانادا حضور بسیار فعالی داشتند. ما هم به عنوان یک سازمان، در کنفرانس کانادا شرکت کرده بودیم. کشورهای میزبان کنفرانس‌ها بر اساس یک معیار مشخص انتخاب نمی‌شوند. و برای شرکت کنندگان نیز معیار خاصی وجود ندارد و همه می‌توانند شرکت کنند. البته برای شرکت در این همایش لازم است شرکت کنندە خود هزینەهای مربوط بە حمل و نقل م اقامت را متقبل شوند بنابراین توان مالی بسیار مهم می‌باشد.در این راستا  تعداد زیادی سازمان حمایت کننده وجود دارند. شرکت ما در این کنفرانس توسط یک سازمان فمینیستی از آمریکای لاتین حمایت شد.