ژاله صادقی

مهاباد- شب یلدا یا شب چله یک جشن کهن است که در آخرین روز پاییز در ایران و روژهلات گرامی داشته می‌شود. در جشن‌های باستانی، شب مظهر تباهی و وحشت بوده و مردم سعی می كردند بر روشنایی خانه خود بیافزایند تا سیاهی در آن راه نيابد. شب يلدا طولانی ترين شب سال است؛ شبی که تسلط تاريكی بر زمين از روشنايی می كاهد اما در نهایت خورشید از نو متولد می‌شود و بر تاریکی غلبه می‌کند. با گذشت صدها سال مردم د روژهلات و ایران هنوز این شب را که نماد غلبه‌ی نور بر تاریکی است، جشن می‌گیرند اما گویا این شب طولانی هم از گرانی‌های ترمز بریده‌ی ایران در امان نمانده است.

چیدن سفره‌ی یلدایی مردم از هر زمانی هزینه‌برتر است. برخی از منابع هزینه‌ی یک خانواده‌ی چهار نفره را در این شب ۲ میلیون و ۵۰۰هزار تومان تا ۴ میلیون تومان برآورد کرده‌اند. آجیل، هندوانه، انار، شیرینی و میوه‌های گوناگون بخشی از سفره‌های یلدایی بوده‌ وهرکدام نشانه‌ای از برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند؛ این روزها اما گرانی شیرینی، کام مردم را تلخ کرده است و آجیل از سفره‌ی یلدایی نصف مردم ایران حذف شده است. میوه‌های یلدا نیز با کمترین تقاضا در چند سال گذشته روبه‌رو شده‌اند.

 

میوه‌ها؛ کمترین تقاضا در چند سال گذشته

به گفته‌ی مسئولان مربوطه به‌دلیل وجود تورم، تقاضا نسبت به‌سال قبل کمتر شده و حتی چنانچه خود کالا درگیر تورم نشده باشد، تورم‌های حاشیه‌ای نرخ آن را بالا برده است. به همین دلیل  بیشترین کاهش تقاضا در بخش تره باربوده است. میوه‌هایی مانند انار و هندوانه که بازارشان جای سوزن انداختن نبود، روی دست میوه فروش‌ها مانده است و درجه‌ یک‌های بازار میوه با کمترین استقبال مردم روبه‌رو شده‌اند.

در شهرهای روژهلات وضعیت تقاضای میوه همانند سراسر ایران است. زلیخا.ک به همراه همسرش یک میوه فروشی را در مهاباد اداره می‌کند. به گفته‌ی زلیخا میوه‌های لوکس برخلاف گذشته خواهان چندانی ندارد و بیشترین میزان فروش آن‌ها از میوه‌های عادی بوده است. در بازار این شهر هر کیلو انار ۴۰، پرتقال ۲۵، خیار ۵۰، هندوانه ۱۵ و نارنگی ۳۵ هزار تومان است. زلیخا در مورد قیمت و کاهش تقاضاها گفت:«میوه‌های لوکس گرانتر هستند و بعضی از قیمت‌ها پیش از یلدا بالاتر هم رفت اما مردم از خرید امتناع کردند و قیمت‌ها پایین آمد. مردم میوه‌های معمولی می‌خرند اما مقداری که می‌خرند کمتر از سال‌های قبل است. میزان فروش ما هم کمتر از هر سال دیگری است.»

 

آجیل یلدا؛ کاهش تقاضای ۵۰ درصدی

آجیل که همیشه گرانترین خوراکی سفره‌ی یلدا بوده امسال با افزایش قیمت دو برابری نسبت به سال گذشته به فروش می‌رود. در کنار افزایش قیمت، علیرضا ارزانی ممقانی، رئیس کارگروه آجیل و خشکبار اتاق اصناف ایران، از کاهش تقاضای ۵۰ درصدی این کالا و کاهش چشم گیر قدرت خرید مردم خبر می‌دهد.

دلارا.ک در یک آجیل فروشی مهاباد کار می‌کند. او می‌گوید:« قیمت آجیل‌ها بستگی به درجه بندی آن دارد؛ هر چه تنوع مغزی‌ها کمتر و کیفیتشان پایین‌تر بیاید، قیمت نیز پایین‌تر است.» ارزان‍ترین آجیل بازار با قیمت کیلویی ۲۷۰ هزار تومان از دستفروش‌ها قابل خریداری است و در مغازه‌های لوکس و قنادی‌ها قیمت هر کیلو آجیل از ۷۵۰ هزار تومان شروع می‌شود.

 

شیرینی؛ کالای فوق لوکس

بازار شیرینی مثل گذشته شلوغ نیست. سعادت.ج صاحب یک شیرینی فروشی خانگی در مهاباد، از به فروش نرفتن شیرینی که اکنون یک کالای فوق لوکس محسوب می‌شود، متعجب است. کلیه‌ی کیک‌های یلدایی او سال‌های گذشته ازطریق سفارشات اینترنتی به فروش می‌رفت اما یلدای امسال سفارشات کمتر بوده است. این تغییر قیمت منجر به کاهش اندازه‌ی کیک و شیرینی‌ها گشته است.  در بازار امسال قیمت بالای مواد اولیه منجر به افزایش قیمت کالا شده و قیمت هر کیلو شیرینی بسته به نوع آن بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان است.

 

گرانی؛ آفت دورهمی‌های یلدایی

گرانی و تورم سرسام آور امسال، از رونق دورهمی‌های یلدا کاسته است. تورم بر بالای قله‌هاست و قدرت خرید مردم در پایین‌تر حد خود قرار دارد. رسوم یلدایی دستخوش تغییر شده‌اند و گرانی، آفت جمع دوستان و بستگان است.

بعضی از مردم به ماندن در خانه‌های خود بسنده کرده‌اند و بعضی دیگر با خرید اشتراکی اجازه نداده‌اند این رسم دیرین زیر فشار مشکلات اقتصادی بمیرد. جمعی از مردم مهاباد هم ترجیح داده‌اند در کافه و تالارها که با قیمت پایینی مراسم را برگزار می‌کنند، این شب را سپری کنند. مردم علت این مشکلات را سایه‌ی سنگین رژیم جمهوری اسلامی می‌دانند و در گلایه‌های هنگام خرید، چنین جملاتی در بازار به وفور به گوش می‌رسد.

اسما.ل و بستگانش هرکدام بخشی از سفره‌ی ساده‌ی یلدا را تهیه می‌کنند و برخی چون کازیوه.م و خانواده‌اش، هزینه‌های این شب را بین خود تقسیم کرده‌اند. آن‌ها ضمن تاکید بر گرانی‌ها، منشأ تورم موجود را جمهوری اسلامی و سیاست‌های دیکتاتوری می‌دانند.

شیلان.و نیز یلدای امسال را به همراه همسرش در خانه می‌ماند. همسرش کارگر ساختمانی و خودش کارگر ساعتی است که در خانه‌ها نظافت می‌کند. او درباره‌ی گرانی و نقش حکومت گفت:« گرانی و تورم کمرشکن است و انکار نمی‌شود. با اینحال برخی از مسئولان هنوز تمایل دارند بگویند خرید کم است چون مردم صرفه‌جویی می‌کنند. مردم از سیاست‌های ضد زن و ضد انسانی جمهوری اسلامی دل خوشی ندارند و شادی‌های کوچکشان قربانی رژیم می‌شود. مشکلات یلدای امسال تنها جنبه‌ی اقتصادی ندارد و نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی باید گامی بنیادین در راستای ایجاد تغییرات ساختاری و ایدئولوژیکی بگذارد.»