ترکیه در آستانه انتخابات محلی: زنان توسط احزاب نادیده گرفته می‌شوند
ترکیه در آستانە برگزاری انتخابات قرار دارد. با این وجود، حضور زنان نه در فهرست‌های نامزدها و نه در بیانیه‌های احزاب، امکان‌پذیر به نظر نمی‌رسد. عایشه کاشیکیریک معتقد است که «زنان به سوداگری‌ها خرمن می‌زنند» و به همین دلیل، نادیده گرفته می‌شوند.
الیف چتینر
استانبول - کشور ترکیه در تاریخ ۳۱ مارس سال ۲۰۲۴ میلادی، برای برگزاری انتخابات محلی، شاهد حضور مردم در پای صندوق‌های رأی خواهد بود. احزاب سیاسی، فرایند معرفی نامزدهای خود را برای انتخابات شهری، استانی و شهرستانی آغاز کرده‌اند. با کاهش زمان باقی‌مانده تا برگزاری انتخابات، بیانیه‌های انتخاباتی نامزدها به ویژه در شهرهای بزرگ، به یکی از دغدغه‌های اصلی تبدیل شده است.
گزارش‌ها حاکی از آن است که فضای پیش روی این انتخابات در ترکیه، به «نامزدهای مرد» تبدیل شده و موضوع حضور زنان در فهرست‌های نامزدها و مسئولیت‌هایی که به آنها واگذار می‌شود، همچنان نامشخص و بدون هیچ اشاره‌ای به آن‌هاست. تنها استثنا، حضور زنان در فهرست‌های حزب برابری و دموکراسی خلق‌ها، به دلیل نظام ریاست مشترک این حزب عنوان شده است. به گفته کارشناسان، ترکیه در زمینه رعایت برابری جنسیتی و اعمال تبعیض مثبت به نفع زنان، یک‌بار دیگر ناکام مانده است.
نمایندگی ناچیز زنان در ریاست جمهوری؛ ۱.۶۵ درصد
بنا به گزارشات منتشر شده، در آخرین دوره انتخابات محلی که در سال ۲۰۱۹ برگزار شد، از میان ۱۳۸۹ شهردار منتخب، تنها ۴۵ نفر زن بوده‌اند. این رقم در حال حاضر با انتصاب مدیران در سازمان‌های مختلف و استعفاهای صورت گرفته، به ۲۳ نفر کاهش یافته است. بنابراین، نسبت زنان شهردار در ترکیه در حال حاضر فقط ۱.۶۵ درصد می‌باشد. همچنین، بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده از نتایج انتخابات، بیش از ۵۰ هزار ریاست محلی در ترکیه وجود دارد که تنها ۱۰۷۱ نفر از آنها زن هستند. این ارقام نشان می‌دهد وضعیت نمایندگی زنان در سازوکارهای مدیریت محلی ترکیه تا چه حد وخیم و نامطلوب است.
هرکدام از احزاب چند نامزد اعلام کرده‌اند؟
بر اساس گزارش‌های منتشر شده، با بررسی فهرست نامزدهای اعلام شده تاکنون، احزاب عمده سیاسی کشور ترکیه نسبت اندکی از نامزدهای خود را به زنان اختصاص داده‌اند.
از میان ۱۳۲ نفر نامزد اعلام‌شده توسط حزب عدالت و توسعه، تنها ۷ نفر زن هستند. همچنین از میان ۵۹۵ نفر نامزد حزب جمهوری خواه خلق، ۵۲ نفر؛ از میان ۳۸۵ نامزد حزب حرکت ملی، ۱۳ نفر؛ از میان ۱۵۸ نفر نامزد حزب خوب، ۱۳ نفر؛ از میان ۷۳ نفر نامزد حزب آینده، ۱۲ نفر؛ از میان ۱۲۵ نفر نامزد حزب دوا، ۱۷ نفر و از میان ۲۴ نفر نامزد حزب کارگری چپ، ۵ نفر زن هستند. در این میان تنها حزب برابری و دموکراسی خلق‌ها با اتخاذ نظام ریاست مشترک، ۶۲ زن و ۶۵ مرد را به عنوان نامزد شهرداری‌ها معرفی کرده است.
«احزاب سیاسی صادق نیستند»
عایشه کاشیکیریک، استاد دانشگاه و عضو بنیان‌گذار شبکه جهانی برابری و فراگیری که بیش از ۱۰ سال است در حوزه مشارکت برابر زنان در انتخابات محلی فعالیت می‌کند، طی مصاحبه‌ای درخصوص دستور کار انتخاباتی سخن گفت. وی تأکید نمود که فضای کافی برای حضور نامزدهای زن در انتخابات فراهم نشده و میزان تعهد احزاب سیاسی به برابری جنسیتی محل تردید است. عایشە کاشیکیریک افزود: با مرور فهرست‌های اعلام شده نامزدها توسط احزاب، متوجه می‌شویم زنان در آن جایگاهی ندارند و نادیده گرفته شده‌اند. نسبت زنان در این فهرست‌ها تنها ۵ تا ۶ درصد است که امکان صحبت از زندگی و مشارکت برابر را غیرممکن می‌سازد.
«انتقاد از احزاب به دلیل معرفی نامزدهای زن از مناطق کم‌احتمال»
عایشه کاشیکیریک با تأکید بر اینکه احزاب سیاسی از طریق معرفی نامزدهای زن، به بهره‌برداری تبلیغاتی می‌پردازند، اظهار داشت که به غیر از حزب برابری و دموکراسی خلق‌ها، گفته‌های سایر احزاب در این زمینه با واقعیت همخوانی ندارد.
وی تصریح کرد: حزب برابری و دموکراسی خلق‌ها با اعمال سیستم زیپ (فرمول بندی)، فرصتی برای مشارکت زنان فراهم می‌کند. با احتمال انتخاب پایین معرفی کرده است. حزب جمهوری‌خواه خلق علی‌رغم تعیین سهمیه‌ای برای نامزدهای زن، اما تعداد نامزدهای زن معرفی شده از سوی این حزب در استانبول، محدود بوده است. این حزب تاکنون ۱۰ نامزد شهرستانی معرفی کرده که تنها یک نفر آنها زن و نامزد شهرستان اوسکودار بوده است. حزب عدالت و توسعه نیز نامزدهایی را از شهرهایی با احتمال پیروزی کمتر مانند ادیرنه و چاناق‌قلعه معرفی کرده است. به این ترتیب، احزاب تمایل دارند زنان را از مناطقی با میزان احتمال پیروزی پایین‌تر نامزد کنند.
«در ۱۶ انتخابات محلی، در برابر ۳۲ هزار مرد، تنها ۱۵۶ زن به عنوان شهردار انتخاب شدند»
عایشە کاشیکیریک با اشاره به اینکه معرفی نامزدهای زن از مناطق پرریسک موجب ایجاد یک تصور نادرست در جامعه می‌شود، گفت: در حالی که نرخ مشارکت زنان در مدیریت محلی در سطح جهان به بیش از ۳۰ درصد رسیده، اما این رقم در ترکیه تنها ۶ درصد است؛ شکاف عمیقی بین وضعیت جهانی و ترکیه در این زمینه وجود دارد. از سال ۱۹۳۰ تاکنون، ۱۶ دوره انتخابات محلی برگزار شده است که در آن ۳۲ هزار مرد و تنها ۱۵۶ زن به عنوان شهرداران برگزیده شده‌اند؛ ارقامی بسیار ناامیدکننده. معرفی نامزدهای زن از مناطق کم‌احتمال، منجر به ایجاد این تصور نادرست در جامعه می‌شود که گویا مردم تمایلی به انتخاب زنان ندارند.
وی همچنین خاطرنشان کرد که در تعیین فهرست‌های نهایی، اولویت اصلی با مردان است.
«نادیده گرفته شدن نامزدهای زن؛ نتیجه خرمن زدن به منافع مالی»
عایشە کاشیکیریک که سیاست ترکیه را با عبارت «لابی مردان یا پشت پرده مردان» توصیف می‌کند، اظهار داشت که مردان درهای ورود زنان به عرصه سیاست را بسته‌اند. وی با تأکید بر اینکه وقتی به مردم عادی میکروفون داده می‌شود، پتانسیل رأی زنان نامزد به طور قابل توجهی بالا می‌رود، افزود: شهروندان معتقدند زنان نسبت به مسائل اجتماعی حساس‌تر هستند و کمتر دست به رشوه و سوءاستفاده می‌زنند؛ بنابراین جامعه به زنان بیشتر اعتماد دارد، اما آنها را در فهرست‌ها نمی‌بیند. وی از سوی دیگر، وی ساختار اجتماعی را یک ابزار فشار عمده بر زنان دانست که مانع از مشارکت آنان می‌شود.
عایشە کاشیکیریک تأکید کرد: در برخی مناطق کشور، زنان حتی در فرایند نامزد شدن نیز با فشارهای محله مواجه می‌شوند؛ زیرا سیاست محلی درگیر مثلث سوداگری، معاملات ملکی و مناقصه‌ها شده است. هنگامی‌که زنان به عرصه مدیریت محلی وارد می‌شوند، مانع از این معاملات می‌شوند و به اصطلاح به خرمن‌ها آتش می‌زنند. به همین دلیل نیز مورد انتخاب قرار نمی‌گیرند.
«زنان نباید فقط به عنوان رای‌دهنده، بلکه باید به عنوان نامزد هم مورد توجە قرار گیرند»
عایشه کاشیکیریک ضمن اشاره به تلاش‌های شبکه جهانی برابری و فراگیری برای افزایش تعداد نامزدهای زن و تقویت صدای آنان در سطح محلی، تأکید کرد که احزاب سیاسی دیگر نباید صرفاً به زنان به عنوان یک رای‌دهنده نگاه کنند. وی تصریح کرد: ۵۶ درصد رای‌دهندگان را زنان تشکیل می‌دهند. احزاب باید علاوه بر دیدن زنان به عنوان یک رای‌دهنده، آنها را به عنوان نامزد نیز در نظر بگیرند. همچنین رای‌دهندگان نیز باید با استفاده از رای خود به نفع زنان، زمینه‌ساز مشارکت بیشتر آنها شوند.