بهاران لهیب

کابل- نمایشگاه چهارروزه صنایع دستی و تولیدات زراعتی در تاریخ ۲ تا ۵ اکتبر در کابل برگزار شد. این نمایشگاه در بادام‌باغ کابل برای چهار روز ادامه داشت. حدود ۵۰ غرفه به زنان اختصاص داده شده بود.

ظاهراً هدف از برگزاری این نمایشگاه، تقویت و حمایت از تاجران و پیشه‌وران عنوان می‌شود، اما واقعیت چیزی غیر از آن است. در هر گوشه‌ی نمایشگاه، افراد مسلح امر به معروف طالبان حضور داشتند و به بازدیدکنندگان هشدار می‌دادند که چرا حجاب خود را رعایت نکرده‌اند. همچنین، از گرفتن عکس و فلم‌برداری در ساحه به‌شدت جلوگیری می‌کردند.

همانند گذشته، مراسم افتتاحیه نمایشگاه در روز نخست با حضور مقامات بلندپایه دولت طالبان برگزار شد؛ اما زنان اجازه شرکت در مراسم افتتاحیه را نداشتند. در روز پایانی نیز مقامات طالبان بار دیگر حضور یافته و ختم نمایشگاه را اعلام کردند.

رسانه‌ها و خبرنگارانی که از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان راجستر شده و کارت مخصوص داشتند، تنها کسانی بودند که اجازه حضور و تهیه گزارش را داشتند. دیگر خبرنگاران از گرفتن عکس و گزارش منع شدند.

در نمایشگاه، بیشتر بازدیدکنندگان زنان به همراه کودکان‌شان بودند. با این حال، بیشتر فروشندگان زن از وضعیت بد اقتصادی مردم شکایت داشتند و گفتند نتوانسته‌اند محصولات خود را به فروش برسانند. حتی در روز آخر نمایشگاه، ناچار شدند کالاهای خود را به لیلام بگذارند، اما باز هم موفق به جبران مصارف خود نشدند.

تلاش کردیم با چند زن فروشنده مصاحبه انجام دهیم، اما طبق دستور صادرشده، آنان اجازه نداشتند با هر خبرنگاری گفت‌وگو کنند و تنها با افرادی که از سوی طالبان تعیین شده بودند، می‌توانستند مصاحبه داشته باشند.

با وجود این، توانستیم سخنان برخی از آنان را بشنویم و از شرایط دشوار کاری‌شان آگاه شویم.

نگینه فاضل، یکی از زنان فروشنده از ولایت هرات، که لباس‌های محلی افغانستان را با همکاری گروهی از زنان برای فروش و نمایش آورده بود، گفت: «من با هشت زن همکارم شب و روز زحمت می‌کشیم تا بتوانیم در کنار حمایت اقتصادی از خانواده‌های خود، نقشی در جامعه داشته باشیم. اما متأسفانه در این زمینه محدودیت‌ها و قیود زیادی بر ما تحمیل می‌شود.»

نوریه ولی، فروشنده دیگری از ولایت مزار، نیز گفت: «دلیل اصلی این ‌که به ما زنان اجازه می‌دهند در نمایشگاه‌ها شرکت کنیم، این است که دولت طالبان از سازمان ملل متحد پول گزافی برای کرایه غرفه‌های ما دریافت می‌کند. باید بدانیم که فراهم‌سازی فرصت‌ها برای زنان در ظاهر با هدف حمایت صورت می‌گیرد، اما در واقع با پول‌های هنگفت بین‌المللی پیش می‌رود. در غیر آن، به ما زنان اجازه فعالیت داده نمی‌شود.»

نمایشگاه‌های ظاهراً حمایتی از زنان در افغانستان امروز، بیشتر به ابزار تبلیغاتی و درآمدزایی برای حکومت طالبان و دیگرسازمان‌های بین‌المللی بدل شده‌اند. زنانی که در این نمایشگاه‌ها شرکت می‌کنند، با وجود تلاش و زحمت فراوان، در فضای سرشار از ترس، محدودیت و تبعیض فعالیت می‌کنند. آنچه به نام «حمایت از زنان» یاد می‌شود، در واقع پوششی است برای کنترل و بهره‌برداری سیاسی و مالی از حضور آنان.