سومالی شاهد نخستین انتخابات محلی مستقیم پس از شش دهه است
موگادیشو، پایتخت سومالی با آغاز نخستین انتخابات محلی مستقیم پس از حدود شش دهه، وارد مرحلهای تازه از تجربه دموکراتیک شده است؛ رویدادی که از آن بهعنوان نقطه عطفی در مسیر گذار سیاسی این کشور یاد میشود.
مرکز خبر- امروز پنجشنبه ۲۵ دسامبر ، شهر موگادیشو شاهد برگزاری انتخابات محلی مستقیمی است که برای نخستینبار در نزدیک به شصت سال گذشته برگزار میشود؛ اقدامی که بسیاری آن را گامی سرنوشتساز در مسیر تحول دموکراتیک کشور توصیف کردهاند.
این انتخابات بهعنوان آزمونی اولیه برای سنجش توان سومالی در عبور از میراث جنگ داخلی و شکافهای قبیلهای و حرکت بهسوی نظامی سیاسی مدرن مبتنی بر رأیگیری مستقیم تلقی میشود.
بیش از ۵۰۳ هزار رأیدهنده در ۵۲۳ مرکز رأیگیری که در ۱۶ ناحیه از مجموع ۱۸ ناحیه استان بنادر توزیع شدهاند، پای صندوقهای رأی میروند. در این انتخابات، ۱۶۰۴ نامزد وابسته به حدود ۲۰ حزب و تشکل سیاسی برای کسب ۳۹۰ کرسی شوراهای محلی با یکدیگر رقابت میکنند.
کمیسیون ملی مستقل انتخابات اعلام کرده است که پس از برگزاری نخستین ثبتنام رأیدهندگان در دهههای اخیر-که در ماه آوریل گذشته انجام شد- کارتهای رأیگیری را برای ۹۱۸ هزار رأیدهنده توزیع کرده است.
این انتخابات پس از سالها اجرای نظام سهمیهبندی قبیلهای موسوم به «قاعده ۴.۵» برگزار میشود؛ سیستمی که در سال ۲۰۰۰، پس از فروپاشی دولت مرکزی در سال ۱۹۹۱، پایهگذاری شد و سهمهای مشخصی را به قبایل بزرگ اختصاص میداد و در عین حال، اقلیتها و زنان را در موقعیتی حاشیهای نگه میداشت.
امروز شعار «یک فرد، یک رأی» بهعنوان نماد گسست بنیادین از نظام پیشین مطرح شده است؛ نظامی که در آن، نمایندگان عمدتاً توسط شیوخ قبایل انتخاب میشدند.
با وجود آنکه بیش از ۹۰ درصد نامزدها را جوانان تشکیل میدهند- امری که نشاندهنده تحولات جمعیتی و سیاسی در جامعه است-میزان مشارکت زنان همچنان محدود باقی مانده و به سهمیه تعیینشده ۳۰ درصدی نرسیده است. حضور زنان در این انتخابات نمادی از یک مبارزه طولانی برای بهرسمیتشناختهشدن و توانمندسازی تلقی میشود؛ مبارزهای که در آن، زنان با موانع متعددی برای دسترسی به موقعیتهای تصمیمگیری روبهرو هستند.
تحلیلگران بر این باورند که این انتخابات میتواند مقدمهای برای برگزاری انتخابات ریاستجمهوری برنامهریزیشده در سال ۲۰۲۶ باشد؛ آن هم در شرایطی که اختلافها میان دولت فدرال و مخالفان درباره قانون اساسی موقت و الگوی رأیگیری مستقیم همچنان ادامه دارد.
ناظران میگویند موفقیت این تجربه میتواند راه را برای تحولی سیاسی گستردهتر هموار کند، هرچند نتایج گفتوگوی مورد انتظار میان طرفهای مختلف، عامل تعیینکننده در سرنوشت آینده روند دموکراتیک کشور خواهد بود.
در حالی که زنان سومالیایی نقشهای محوری در مبارزات اجتماعی و اقتصادی ایفا کردهاند، حضور سیاسی آنان همواره بهواسطه نظام قبیلهای محدود بوده است؛ نظامی که زنان را تنها از طریق مردان بهعنوان نماینده قبیله به رسمیت میشناسد. با این حال، در سالهای اخیر شاهد ظهور فعالان زن و ائتلافهای مدنی فمینیستی بودهایم که خواستار توانمندسازی واقعی زنان در موقعیتهای تصمیمگیری هستند و تأکید میکنند که هیچ تحول سیاسیای بدون مشارکت مؤثر زنان - نه فقط بهعنوان رأیدهنده، بلکه بهعنوان تصمیمساز- کامل نخواهد شد.
بدینترتیب، موگادیشو وارد مرحلهای تازه از تجربه دموکراتیک میشود؛ در فضایی آکنده از امید به آنکه این انتخابات زمینهساز گذاری سیاسی گستردهتر در کشور شود و به ساخت دولتی مدرن و دموکراتیک یاری رساند که بتواند از میراث جنگ و شکاف عبور کند.