سوزان ابو سعید

بیروت - زنان بیشترین رنج را به‌دلیل آثار ویرانگر درگیری‌ها در غزه، لبنان، سوریه و یمن متحمل می‌شوند و هدف خشونت‌های مبتنی بر جنسیت قرار می‌گیرند که به‌دلیل گسترش بی‌رویه‌ی تسلیحات تشدید شده است.

روز دوشنبه ٣ دی‌ماه، «الشبكة النسوية العربية» و«مجموعة عمل المرأة والسلام والأمن» یک سمینار آنلاین با عنوان «از جهانی‌سازی تا منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، تقویت ارتباط بین سازوکارهای بین‌المللی برای کنترل سلاح‌ها و دستورکار زنان، صلح و امنیت» برگزار کردند. این سمینار بر لزوم فراهم آوردن آگاهی برای زنان در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در مورد سازوکارهای بین‌المللی و فعالیت‌هایی که هدف آن‌ها جلوگیری از جریان تسلیحات و تقویت صلح است، تأکید کرد.

شرکت‌کنندگان در این سمینار به بحث در مورد چارچوب‌های جهانی، مانند پیمان تجارت تسلیحات و تعهدات آن، به‌ویژه اینکه فلسطین و لبنان از کشورهای امضا کننده این پیمان هستند، پرداخته شد. همچنین بر نحوه عملکرد فعالیت‌های بین‌المللی، مانند کمپین ضد ربات‌های کشنده و تلاش‌های صورت‌گرفته در غرب برای کاهش نظامی‌سازی، و همچنین نقش سازوکارهای هوش مصنوعی تأکید شد.

جیانا اوریزیو، نماینده «مجموعة عمل المرأة والسلام والأمن» در سخنرانی خود، «فعالیت‌های منطقه‌ای و کمپین‌هایی که به ترویج خلع سلاح در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا می‌پردازند، از جمله تشکیل ائتلاف‌های مشترک بین‌المللی برای مقابله با رنج‌های انسانی ناشی از جنگ‌ها» اشاره کرد. جیانا اوریزیو افزود: باید اعتراضاتی در دانشگاه‌های محلی و جهانی برای کاهش تسلیحات و مهمات برگزار شود و آگاهی‌رسانی در مورد جنگ‌های الکترونیکی و سیستم‌های مقابله با جنگ‌های مدرن صورت گیرد. همچنین بر لزوم آموزش جامعه در زمینه روش‌های مقابله با این جنگ‌ها، فشار به دولت‌ها برای کاهش تسلیحات، همکاری بین‌المللی در زمینه آگاهی‌رسانی و حمایت از نقش زنان در دستیابی به صلح از طریق رهبری‌های آگاه تأکید کرد.

ماریا بیا دیفوتو، مدیر اجرایی اتحادیه سیاست عمومی APP، به آثار جنسیتی فناوری و ربات‌های کشنده اشاره کرد و بر لزوم راه‌اندازی کمپین‌های جهانی به رهبری زنان برای محدود کردن این فناوری‌ها به منظور تحقق صلح تأکید کرد و گفت: «ما با درگیری‌های بیشتری به ویژه در کشورهایی که حقوق بشر و حقوق زنان را به رسمیت نمی‌شناسند، مواجه هستیم که دارای ابعاد جنسیتی هستند، از جمله در آرژانتین و همچنین در منطقه خاورمیانه و آفریقا که به‌ویژه زنان از ناامنی رنج می‌برند. این امر ایجاب می‌کند که زنان در دستورکار صلح گنجانده شوند تا از رنج‌ها و محرومیت‌های انسانی جلوگیری شود و نیاز به فراخوان برای اجرای این دستورکار برای زنان وجود دارد.» وی همچنین سال ٢٠٢۵ را فرصتی برای پیشبرد این دستورکار دانست.

وی در در خصوص هوش مصنوعی و استفاده از برنامه‌هایی مانند «لافندر»، توضیح داد: «استفاده از هوش مصنوعی از طریق تلفن‌های همراه و نظارت بر افراد، و خطراتی که زنان با آن مواجه هستند، به‌ویژه که این سلاح‎ها بدون دخالت انسانی به اهداف حمله می‌کنند، سوالات زیادی را مطرح می‌کند که چه کسی مسئول نتایج استفاده از این سلاح‌هاست. همچنین باید آسیب‌های جدی که این سلاح‌ها به‌ویژه در جنگ‌ها وارد می‌کنند، تحلیل شود. این سلاح‌ها ممکن است تأثیرات جنسیتی داشته باشند یا سوگیری‌های جنسیتی را به همراه داشته باشند که گروه‌های یه حاشیه رانده شده مانند زنان و افراد دارای معلولیت را هدف قرار می‌دهند. باید بر دولت‌هایی که از این سلاح‌ها استفاده می‌کنند، فشار وارد شود تا آ‌ن‌ها را تنظیم و استفاده از آن‌ها را محدود کنند. علاوه بر این، نیاز به تلاش برای فشار به دولت‌ها و آگاهی‌رسانی در این زمینه از طریق پلتفرم‌های جهانی وجود دارد.»

هینی وای لوز، مدیر سازمان کاهش تسلیحات، گفت: «مهم است که دولت‌ها را تشویق کنیم تا به پیمان منع تجارت تسلیحات بپیوندند. تا کنون ١١۶ کشور به این پیمان‌نامه پیوسته‌اند، از جمله مالاوی، گامبیا، کلمبیا، لبنان و فلسطین از منطقه خاورمیانه و آفریقا. با این حال، این منطقه بهطور کافی نمایندگی نمی‌شود، بنابراین مهم است که بر دولت‌های منطقه فشار وارد کنیم تا از طریق اتکا به گزارش‌های بین‌المللی که نقض‌های حقوق بشر در این منطقه را مستند می‌کنند، به این پیمان بپیوندند.»

وی با اشاره به اینکه «این پیمان‌نامه به حوزه‌های جدیدی دست یافته است، از جمله اینکه اولین ابزار قانونی الزام‌آوری است که انتقال سلاح‌های متعارف را با خشونت مبتنی بر جنسیت، به‌ویژه خشونت علیه زنان و کودکان، پیوند می‌دهد. به این معنا که کشوری که تسلیحات را به کشور دیگری منتقل می‌کند، باید اطمینان حاصل کند که این تسلیحات در خشونت مبتنی بر جنسیت استفاده نمی‌شوند. این مسئله را امروز در غزه می‌بینیم، جایی که ٧٠ درصد از قربانیان زنان و کودکان هستند، و این موضوع باید مورد توجه هر کشور قرار گیرد.»

هینی وای لوز بر لزوم جلب توجه جامعه‌ی جهانی به آنچه در سودان در حال وقوع است تأکید کرد، زیرا گزارش‌هایی از موارد تجاوز گروهی توسط طرف‌های درگیری وجود دارد، و گفت: این امر ضرورت فشار به سمت توقف انتقال تسلیحات و پیگیری پیشرفت در اجرای این پیمان را تأکید می‌کند. وی همچنین با اشاره به اینکه طی سال‌های گذشته پیشرفت کمی برای اجرای این پیمان صورت گرفته است، گفت: این مسئله نیاز به تلاش بیشتر برای افزایش نمایندگی زنان و تنوع جنسیتی را می‌طلبد.

در ادامه، اهمیت این پیمان با توجه به نقض‌های شدید حقوق زنان و کودکان در غزه به‌عنوان مبنایی برای آغاز تأثیرات مثبت مورد بحث قرار گرفت. این سمینار یکی از سلسله سمینارهایی است که به بحث در مورد این ابزارهای جهانی برای کاهش تسلیحاتی که در تشدید درگیری‌ها نقش دارند و زنان و کودکان قربانیان آن هستند، پرداخته و اهمیت مشارکت جامعه مدنی و سازمان‌های محلی و بین‌المللی، به‌ویژه سازمان‌های زنان، در این مباحثات و کمپین‌های حمایتگری مورد تأکید قرار گرفت.

رنده سنیوره، مدیر کل مرکز « المرأة للإرشاد القانوي والاجتماعي للنساء الفلسطينيات» با اشاره به اینکه درگیری‌ها اثرات زیادی بر زنان در غزه، به‌ویژه خشونت مبتنی بر جنسیت، داشته است، گفت: ٧٠ درصد از قربانیان در غزه زنان و کودکان هستند و بنابراین مشارکت در ائتلاف‌هایی که انتقال تسلیحات به اسرائیل را منع کنند، اهمیت دارد، به‌ویژه هواپیماهای بدون سرنشین که از هوش مصنوعی استفاده می‌کند.

شیرین الجردی، عضو کمیته راهبری «اللجنة التوجيهية للشبكة النسوية العربية»، خواستار مشارکت بیشتر زنان در مذاکرات مربوط به کاهش تسلیحات شد و تأکید کرد: پلتفرم‌های بین‌المللی از حضور زنان در این مذاکرات برخوردار نیستند، در حالی که اکثر کسانی که از درگیری‌ها آسیب می‌بینند، زنان هستند. او همچنین بر اهمیت ترکیب دستورکار زنان، صلح و امنیت با فعالیت‌های اجتماعی و جهانی و سازمان‌های بین‌المللی در زمینه کاهش تسلیحات تأکید کرد.  

این سمینار آنلاین با مجموعه‌ای از توصیه‌ها به پایان رسید که بر لزوم افزایش سطح آگاهی تأکید داشت. این توصیه‌ها شامل ارائه دانش به زنان در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا درباره چگونگی تشدید گسترش تسلیحات و تأثیر آن بر خشونت مبتنی بر جنسیت و بی‌ثباتی امنیتی بود. همچنین بر لزوم آموزش مشارکت‌کنندگان در کمپین‌های حمایتگری به منظور ارائه ابزارهایی برای برخورد با پیمان‌های بین‌المللی مانند پیمان تجارت تسلیحات (ATT) و اطمینان از تعهد کشورهای طرف در منطقه به توقف جریان تسلیحات تأکید شد.

علاوه بر این، بر لزوم جلب توجه به سازوکارهای بین‌المللی، از جمله بررسی کمپین‌های جهانی مانند ابتکار ضد ربات‌های کشنده و برنامه‌ها و همچنین، بر تقویت روابط بین جنبش‌های زنان از طریق ادغام دستورکار زنان، صلح و امنیت با استراتژی‌های خلع سلاح به‌ویژه در زمینه منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، تاکید شد. همچنین، ابتکارات موفق سازنده صلح و خلع سلاح بین‌المللی که تحت رهبری و مشارکت زنان بیشتری در سطح محلی قرار دارند، مطرح شد. اهمیت مستندسازی نقض‌ها، به‌ویژه خشونت مبتنی بر جنسیت، به‌ویژه به منظور کاهش اثرات تسلیحات متعارف، ربات‌ها، پهپادها و سایر تسلیحات مدرن و ارتباط آن‌ها با دستورکار زنان، صلح و امنیت نیز مورد تأکید قرار گرفت.