روژاوا؛ تبلور وحدت ملی کورد و چشم‌انداز خاورمیانه دموکراتیک
محور اصلی این رویداد، فراخوان رهبر آپو برای صلح و جامعه دموکراتیک بود که بر وحدت خلق کورد و جایگاه آنان در چشم‌انداز خاورمیانه دموکراتیک تأکید داشت.
روژبین دنیز
خلق کورد در روژاوا گامی انقلابی دیگر برداشت. آنان برای دستیابی به وحدت و موضعی مشترک گرد هم آمدند؛ هدفی که در رؤیا، اندیشه و مبارزات خلق کورد و به‌ویژه زنان کورد، همواره جایگاهی محوری داشته است. قامشلو، که از دیرباز نماد وحدت، مبارزه و همبستگی بوده، این بار با میزبانی گردهمایی ملی کورد، نقشی درخور تاریخ خود ایفا کرد.
این مبارزه که در قامشلو، از درهم‌آمیختگی انقلاب و عشق جوانه زد، در گام نخست بر وحدت زنان تأکید کرد. زنان کورد با برگزاری سومین کنفرانس ملی خود، پیشگامی خویش را در مسیر وحدت ملی خلق کورد به نمایش گذاشتند. آنان در سالن کنفرانس، استوار و سربلند، با اندیشه‌هایی پخته و به‌عنوان نمادهای پیوند و اشتراک، حضوری چشمگیر داشتند. جامه‌های رنگارنگ، چهره‌های خندان و پیام رسای آنان که «زمان، از آن کوردها، خلق‌ها و زنان خواهد بود»، فضای کنفرانس را سرشار از شور و امید کرد.
در مقابل، پیام‌های مردان اگرچه از تمایل آنان به وحدت ملی حکایت داشت، اما با احتیاط و تردید بیشتری همراه بود و شکنندگی در کلامشان احساس می‌شد. بی‌شک، زنان در این عرصه گام‌هایی جسورانه‌تر برداشتند. انقلاب روژاوا که به‌عنوان انقلابی زنانه در تاریخ ثبت شده است، امروز نیز به‌عنوان محور راه‌حل، آماده ایفای نقش پیشگام خود است.
فراخوان صلح و جامعه دموکراتیک؛ نقطه پیوند خلق کورد
اکنون، انسجام اجزای سازنده مدل ملت دموکراتیک و اقتدار برآمده از آن، مسیر را برای دستیابی به راه‌حلی پایدار هموار می‌سازد. با این حال، آنچه بیش از همه بر کنفرانس سایه افکند، فراخوان رهبر آپو برای صلح و جامعه دموکراتیک با محوریت وحدت خلق کورد و جایگاه آنان در پروژه خاورمیانه دموکراتیک بود. این فراخوان، همه را حول محور خرد جمعی متحد ساخت و به اتفاق نظر درباره ضرورت بنای سوریه دموکراتیک، حل مسئله کورد در این کشور و تعیین وضعیت حقوقی آنان انجامید.
برای تحقق وحدت کورد، عبور از حزب‌گرایی محدود و ملی‌گرایی تنگ‌نظرانه و اولویت‌بخشی به هویت و منافع ملی، دستاوردی تعیین‌کننده خواهد بود. در سخنرانی‌ها، به‌ویژه تاریخ‌دانان، با نگاهی مبتنی بر آگاهی و تجربه تاریخی، بر این دیدگاه صحه گذاشتند. اهمیت موضع واحد و وحدت، با نگاهی دیالکتیکی و با تأکید بر نقش معنوی ملت کورد در این سرزمین و سهم آنان در غنای فرهنگی خاورمیانه، تحلیل می‌شد. این ملت همان‌گونه که در سپیده‌دم تاریخ، پیشگام زندگی بوده، امروز نیز می‌تواند طلایه‌دار ساختن راه‌حل باشد؛ و نخستین گام در این مسیر، وحدت درونی خود آنان است.
پوشش گسترده رسانه‌ای
حضور بیش از ۴۰۰ نماینده در کنفرانس چشمگیر بود، اما اشتیاق و پوشش گسترده رسانه‌ها، تا حدی شور و هیجان نمایندگان را نیز تحت‌الشعاع قرار داد. چهره‌های برجسته اداره خودمدیریتی در جایگاه ویژه حضور داشتند و تلاش شده بود تا با رعایت انصاف، همه طرف‌ها نمایندگی شوند و کسی از قلم نیفتد. تمامی جزئیات کنفرانس با دقتی مثال‌زدنی برنامه‌ریزی شده بود. بسیاری در کنار تریبون مزین به پرچم‌های نمایندگان کورد، برای ثبت این لحظه تاریخی عکس یادگاری گرفتند.
سخنرانی‌های افتتاحیه و پیام‌های قرائت‌شده، هدف بنیادین کنفرانس را به‌روشنی بیان می‌کردند: وحدت خلق کورد نه‌تنها پارادایم دموکراتیک، اکولوژیک و آزادی‌محور زنان را تضعیف نمی‌کند، بلکه آن را قویتر می‌کند. اهمیت انسجام تک‌تک اجزای تشکیل‌دهنده کل و لزوم موضع مشترک، بارها مورد تأکید قرار گرفت. پیام ارسال‌شده از باشور کوردستان نیز گویای آمادگی خلق کورد برای تحقق وحدت ملی با اتکا بر این موضع‌گیری بود.
پیام ریاست مشترک شورای رهبری کنفدرالیسم جوامع کوردستان که با تأکید بر نام رهبر آپو همراه بود، روح حاکم بر کنفرانس را چنین خلاصه می‌کرد: «اکنون زمان کورد است؛ زمان آزادی خلق کورد.» بی‌تردید، درک شرایط کنونی بدون آگاهی از تاریخ نبردهای آزادی‌خواهانه این خلق ممکن نیست. تشخیص تاریخی رهبر آپو مبنی بر اینکه «کوردستان مستعمره است»، سرآغازی تعیین‌کننده برای مبارزات هویت‌طلبانه و رهایی‌بخش کوردستان بود که هم مبدأ و هم استمرار این پیکار طولانی را تبیین می‌کند. این کنفرانس، گواهی بود بر جایگاهی که خلق کورد به بهای مبارزاتشان بدان دست یافته است و گامی بلند در آستانه موفقیت، پیروزی و آزادی به شمار می‌آید.
همه در یک تصویر
امروز، خلق کورد در سرزمینی که با فداکاری آزادش کرده‌اند، از ضرورت به رسمیت شناختن موجودیت و هویت ملی خود در روند بازسازی سوریه سخن می‌گویند. یاد و خاطره جان‌فشانی‌ها در مسیر این مبارزات طولانی، در سالن کنفرانس گرامی داشته شد. لحظاتی سرشار از احساسات عمیق رقم خورد؛ اشک‌ها و لبخندها در هم آمیخت و آغوش‌ها برای تجدید پیمان دوستی گشوده شد. همه طرف‌ها بی‌هیچ واهمه‌ای در کنار یکدیگر قرار گرفتند و فضایی آکنده از صمیمیت و گشاده‌رویی بر کنفرانس حاکم بود. زنان، پیشگامان این همدلی بودند؛ آنان در فرصت‌های میان جلسات، حلقه‌های اتحاد تشکیل داده و با فریاد «ژن، ژیان، آزادی»، لذت همبستگی چهار بخش کوردستان را حس کردند و صحنه‌هایی به‌یادماندنی آفریدند. پس از پایان بخش علنی، کنفرانس به کار خود در جلسات غیرعلنی ادامه داد.
در جلسات غیرعلنی، راهکارهای حل بحران سوریه و مسئله کورد به بحث گذاشته شد و سندی که پیشتر تهیه شده بود، به تصویب رسید. این سند، خطوط اصلی قانون اساسی، ساختار اداری و نظام دفاعی سوریه نوین پس از رژیم بعث را ترسیم می‌کرد. حفاظت از بافت چندملیتی، چندفرهنگی و چندمذهبی سوریه در چارچوب قانون اساسی، یکی از محورهای اصلی این سند بود. همچنین، بر استقرار یک نظام پارلمانی مبتنی بر مشارکت فراگیر سیاسی به‌عنوان الگویی برای صلح و دموکراسی در سوریه تأکید شد. لزوم ایجاد ساختاری غیرمتمرکز که در آن موجودیت و حقوق مناطق و خلق‌های گوناگون به رسمیت شناخته شود، از دیگر نکات برجسته بود. بر این اساس، تشکیل مجالس محلی منطبق با ویژگی‌ها و هویت بومی هر منطقه پیش‌بینی شد. نام رسمی کشور، پرچم و نمادهای ملی نیز می‌بایست بازتاب‌دهنده این ساختار متکثر باشند. افزون بر این، تأکید شد که باید از اقدامات پیشین مبتنی بر تغییر بافت جمعیتی عقب‌نشینی شده و مناطق دستخوش این تغییرات، از جمله عفرین، سریکانی و گریسپی، به صاحبان اصلی آن‌ها بازگردانده شوند.
جایگاه زنان؛ خط قرمز
اهمیت تضمین آزادی زنان و مشارکت کامل آنان در تمام عرصه‌های حیات اجتماعی و سیاسی سوریه، با تأکید ویژه‌ای مطرح گردید و به‌عنوان خط قرمزی برای آینده سوریه و حقوق خلق کورد تعیین شد. نقش پیشگام زنان در تدوین قانون اساسی و شکل‌دهی به ساختارهای اداری و دفاعی، ضروری تلقی شد. همچنین، پیشنهاد گردید که ۸ مارس به‌عنوان روز جهانی زن و نوروز به‌عنوان عید ملی خلق کورد، در تقویم رسمی کشور ثبت شوند.
موضوع محوری دیگر، تضمین حقوق و هویت شهروندان روژاوا در چارچوب نظام ملت دموکراتیک بود. احزاب کورد با اتکا بر این مطالبات، پیشنهاد استقرار نظام فدرال را به دمشق ارائه خواهند داد. هدف، ایجاد سوریه‌ای دموکراتیک بر پایه ساختاری غیرمتمرکز است.
سیاست انکار هویت کوردی، دهه‌ها به‌عنوان رویه حاکم تحمیل شده و حتی شریان‌های اقتصادی و معیشتی را نیز تحت‌الشعاع قرار داده است. این سیاست، روایتی از تاریخ مملو از انکار و نسل‌کشی فرهنگی علیه خلق کورد است؛ مشابه آنچه بر سر ارامنه در سال ۱۹۱۵ آمد. سریانی‌ها نیز علاوه بر نسل‌کشی فرهنگی، هدف نسل‌کشی فیزیکی قرار گرفتند. اما امروز، ما شاهد قیام خلقی هستیم که از خاکستر این ستم‌ها برخاسته است. از این منظر، کنفرانس ملی کورد روژاوا، حامل پیامی روشن برای دشمنان نیز بود.
اصول مدرنیته دموکراتیک، بر لزوم همزیستی هویت‌های گوناگون در چارچوب یک میهن مشترک تأکید دارد؛ اتحادی که در وطنی چندملیتی و مشترک امکان‌پذیر است.
کنفرانس با قرائت بیانیه پایانی خاتمه یافت. امید است که این گردهمایی، گامی مؤثر در جهت برگزاری کنفرانس ملی کوردستان باشد.