«روایت‌های ضد سرمایه‌داری»... رنج زنان و راه‌های مقاومت
در میان پیچیدگی‌های فزاینده اقتصادی و اجتماعی، کتاب «چگونه عدالت اجتماعی را از دیدگاه زنان درک کنیم» به‌عنوان ابزاری فکری و انتقادی، مسائل زنان در تونس را از زاویه‌ای نو بازنگری می‌کند.
زهور المشرقی
تونس- کتاب «چگونه عدالت را از دیدگاه زنان درک کنیم» به اشکال گوناگون سرکوب و استثماری که زنان در چارچوب نظام‌های سرمایه‌داری درهم تنیده با ساختارهای مردسالارانه با آن مواجه هستند، پرداخته است.
جشنواره «لینا بن‌مهنی» که از ۲۴ ژانویه آغاز شده است، بحث گسترده‌ای درباره این کتاب که به همت گروهی از نویسندگان جوان با عنوان «چگونه عدالت اجتماعی را از دیدگاه زنان درک کنیم» تهیه شده است، صورت گرفت.
این کتاب به موضوعات حساس از جمله استثمار زنان در بخش کشاورزی، کار خانگی بدون دستمزد، و فشارهای اجتماعی ناشی از نقش‌های جنسیتی سنتی می‌پردازد. همچنین به مفهوم «اقتصاد عاطفی» اشاره می‌کند، مفهومی که بار روانی و اجتماعی تحمیل شده بر زنان را بدون به رسمیت شناختن آن به‌عنوان کار واقعی به تصویر می‌کشد.
این کتاب معتقد است که مقابله با این استثمار نیازمند بازاندیشی و سیاسی کردن دوباره اندیشه زنان و پیوند آن با مبارزات اجتماعی گسترده‌تراست. همچنین براهمیت گسترش آگاهی زنان درباره مسائلی نظیر برابری درارث، شرایط کاری زنان در بخش‌های آسیب‌پذیر و توانمندسازی اقتصادی زنان تأکید دارد. علاوه بر این، کتاب نشان می‌دهد که چگونه جامعه با تحمیل نقش‌های جنسیتی سنتی، زنان را تحت فشار روانی و اجتماعی شدید قرار می‌دهد.
هنده الشناوی، ریاست جشنواره و مدیر مدرسه زنان لینا بن‌مهنی، تاکید کرد: «این کتاب فریادی اعتراضی علیه استثمار سیستماتیک زنان است. سرمایه‌داری با نظام‌های مردسالارانه همکاری می‌کند تا سلطه بر زنان را تثبیت کند، چه از طریق پرداخت دستمزدهای پایین و چه از طریق استثمار بدن زنان در بخش‌های آسیب‌پذیر مانند کشاورزی، بدون هیچ‌گونه تضمین قانونی یا اجتماعی.»
الشناوی تأکید کرد که این کتاب خواستار «ریشه‌کن کردن نیروهای سلطه» است، از طریق درک ارتباط میان سرمایه‌داری، نظام‌های مردسالارانه و نژادپرستی، و پیوند مسائل زنان با مبارزه برای عدالت اجتماعی.
او افزود: «نوشتار زنان تنها ابزاری برای ثبت رنج‌ها نیست، بلکه عملی مقاومتی علیه بی‌عدالتی‌های اجتماعی و اقتصادی است. نوشتاردعوتی است برای ایجاد یک جنبش زنان فراگیر که همبستگی میان زنان را تقویت کرده و به تغییر بنیادی در نظام‌هایی که زنان را استثمار می‌کنند، منجر شود.»
شناوی همچنین خاطرنشان کرد که هدف این مدرسه ارائه «درس‌های روشنگرانه» نیست، بلکه به اشتراک‌گذاری مشکلات با زنان و تلاش برای یافتن راه‌حل‌های جمعی است که عدالت اجتماعی را تقویت کند. او تاکید کرد که بزرگ‌ترین مشکل، ساختن یک جنبش زنانه جامع است که برعدالت اجتماعی تمرکز داشته باشد و با استثمار سرمایه‌داری که زنان را تحلیل می‌کند، مقابله کند.
فاطمه محجوبی، یکی از نویسندگان مشارکت‌کننده در نگارش کتاب، بیان کرد: «از کودکی به دختران آموزش داده می‌شود که موجوداتی عاطفی هستند، که این امر باعث می‌شود آن‌ها بارهای نامرئی خانگی و خانوادگی را به دوش بکشند، بدون آنکه سیستم اقتصادی این کارها را به‌عنوان بخشی از تولید به رسمیت بشناسد.»
او افزود: «بر اساس آمار، زنان در تونس به‌طور میانگین روزانه حدود سه ساعت به مراقبت‌های خانگی اختصاص می‌دهند، درحالی‌که این رقم برای مردان تنها ۰.۳ ساعت است. این تفاوت، تبعیض جنسیتی را تقویت کرده و به استثمار عاطفی و اقتصادی زنان دامن می‌زند»
محجوبی همچنین اشاره کرد: «زن ایده‌آل، طبق معیارهای اجتماعی، کسی است که تمامی نقش‌های عاطفی و ذهنی را بدون خستگی یا درخواست کمک بر عهده می‌گیرد. این تصور، زنان را در قالب‌های سنتی محصورمی‌کند ومنجربه آسیب ها‌ی روانی و جسمی آن‌ها می‌شود.»
سایر سخنرانی‌های برگزارکنندگان جشنواره «لینا بن‌مهنی» نیز تأکید کردند که این کتاب، دیدگاهی جسورانه ارائه می‌دهد که نقش زنان در سیستم سرمایه‌داری را بازنگری کرده و خواستار مقاومت در برابر چارچوب‌های سنتی جنسیتی است.
بحث‌های مختلف نشان داد که هدف از این گفت‌وگوها، ایجاد آگاهی جمعی و مشترک در مورد مبارزات زنان و پیوند آن با مسائل گسترده‌تر مانند عدالت اجتماعی و همچنین گامی به سوی ایجاد یک جنبش زنانه رهایی‌بخش درتونس و سراسر منطقه می‌باشد.