نقش زنان بلوچ در خیزش «ژن، ژیان، آزادی»؛ مبارزه‌ای محلی با پیامی جهانی
صفیه منظور، معاون جنبش ملی بلوچ، خیزش «ژن، ژیان، آزادی» را سرآغاز خلق آگاهی اجتماعی نوینی توسط زنان دانست و تأکید کرد: «رهایی زنان، کلید جهانی عاری از ستم است.»
مرکز خبر - قتل ژینا امینی در سال ۲۰۲۲ به بهانه عدم رعایت قوانین حجاب در ایران و اعتراضات پس از آن، به نقطه عطفی، به‌ویژه برای زنان، بدل شد. در شرایطی که مقاومت زنان توجه جهانیان را به خود جلب کرده بود، این خیزش، الهام‌گرفته از فلسفه «ژن، ژیان، آزادی»، به‌سرعت در سراسر جهان گسترش یافت و با حمایت گسترده‌ای مواجه شد.
در جریان این خیزش، زنان بلوچ به‌طور ویژه هدف سرکوب قرار گرفتند و حقوق انسانی آنان بارها نقض شد. این زنان بازداشت و زندانی شدند، در خیابان‌ها هدف ضرب و شتم قرار گرفتند، شکنجه شدند و به قتل رسیدند. با این حال، آنان با به چالش کشیدن ذهنیت مردسالار دولت‌ـ‌ملت، هرگز از مبارزه برای تحقق یک زندگی آزاد و زن‌محور در ایران دست نکشیدند.
صفیه منظور، معاون جنبش ملی بلوچ، در سالگرد خیزش «ژن، ژیان، آزادی»، در گفت‌وگو با خبرگزاری ما به تحلیل رویدادهای این خیزش و اهمیت مبارزات امروز زنان پرداخت.
تجلی بی‌رحمانه کنترل پدرسالار
صفیه منظور با تأکید بر اهمیت طنین‌انداز شدن صدای زنان بلوچ در فراسوی مرزها، بر لزوم شناخته شدن مقاومت آنان در دورترین نقاط جهان پافشاری کرد. او تحلیل خود را این‌گونه آغاز می‌کند: «قتل ژینا امینی، تجلی بی‌رحمانه کنترل پدرسالارانه و اقتدارگرایانه بر بدن زنان بود.» به باور او، این رویداد سرآغاز یک خیزش تاریخی شد.
او در ادامه می‌گوید: «به‌عنوان یک فعال بلوچ، من این خیزش را صدای مشترک تمام زنانی می‌دانم که تحت نظام‌های سرکوب مشابهی زندگی می‌کنند. ما نیز در بلوچستان با خشونت دولتی، کنترل مذهبی و ستم اجتماعی روبرو هستیم. فریاد «ژن، ژیان، آزادی» مرزها را درنوردیده و تنها به زنان ایران تعلق ندارد، بلکه متعلق به تمام زنانی است که برای کرامت انسانی خود مبارزه می‌کنند.»
آموختیم که می‌توانیم کنشگرانی فعال باشیم
به گفته صفیه منظور، «ژن، ژیان، آزادی» بسیار فراتر از یک شعار صرف است و به یک هویت سیاسی و فرهنگی بدل شده است. او در ادامه می‌افزاید: «قدرت این شعار در پیوند امید و مقاومت نهفته است. این شعار به ما زنان بلوچ آموخت که می‌توانیم خود را نه قربانیانی منفعل، بلکه کنشگرانی فعال ببینیم. جنبش‌های زنان کورد در قرن بیست‌ویکم الگویی الهام‌بخش برای ماست. این جنبش‌ها نشان دادند که زنان نه‌تنها می‌توانند حامی یک انقلاب باشند، بلکه قادر به رهبری آن نیز هستند. چنین آگاهی‌ای ساختارهای اجتماعی را به شکلی پایدار دگرگون می‌کند.»
زنان، قهرمانان مقاومت شدند
صفیه منظور با تأکید بر پیام روشن و قدرتمند خیزش، بازیابی هویت زنان را یکی از دستاوردهای آن می‌داند و می‌افزاید: «زنان می‌توانند هویت و صدای خود را بازپس گیرند. این موضوع برای ما زنان بلوچ اهمیت ویژه‌ای دارد، چرا که بسیاری از ما عزیزانمان، همسران، برادران یا فرزندانمان را در پی ربایش توسط دولت از دست داده‌ایم. زنان بلوچستان از دل این زخم عمیق سر برآوردند و به قهرمانان مقاومت تبدیل شدند. آنان جسارت گذار از اندوه به کنش سیاسی را به نمایش گذاشتند و «ژن، ژیان، آزادی» به این تحول زبان و جهت بخشید.»
تأکید بر مبارزه‌ای جهانی
صفیه منظور با اشاره به نقش کلیدی زنان در گذار از بحران‌های ساختاری و سیاسی منطقه و جهان، بر ضرورت همبستگی بین‌المللی آنان تأکید می‌کند و می‌گوید: «برای غلبه بر این بحران‌ها، زنان باید همبستگی بین‌المللی خود را بیش از پیش تقویت کنند. نباید اجازه دهیم مرزها، هویت‌های ملی یا ادیان، میان ما جدایی افکند. تجربه بلوچستان نشان می‌دهد زنانی که سکوت خود را شکسته‌اند، خالق آگاهی اجتماعی نوینی هستند. مبارزه با ناپدیدسازی قهری و خشونت نظامی، یک مبارزه محلی نیست، بلکه جهانی است. «ژن، ژیان، آزادی» ارزش‌هایی چون جسارت، پایداری، همبستگی و استقلال را به مقاومت ما هدیه کرده و این ارزش‌ها باید سنگ بنای گام‌های بعدی‌مان باشد.»
آزادی خلق در گرو آزادی زنان است
صفیه منظور در پایان و در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان همزمان با ساختن جامعه‌ای دموکراتیک به آزادی زنان نیز دست یافت، چنین می‌گوید: «جامعه‌ای که رهایی زنان را به رسمیت نشناسد، هرگز دموکراتیک نخواهد بود. آزادی زنان مسئله‌ای حاشیه‌ای نیست، بلکه جوهر دموکراسی حقیقی است. به همین دلیل، مبارزه زنان علیه سلطه مردسالاری، خشونت دولتی و استثمار اقتصادی باید سازش‌ناپذیر باشد. من به‌عنوان یک فعال بلوچ بر این باورم که آزادی خلق در گرو آزادی زنان است و رهایی آنان، کلید رسیدن به جهانی عاری از ستم خواهد بود.»