جشنواره «کابریولیه» با مشارکت چشم‌گیر زنان، به کار خود پایان داد
هفدهمین جشنوار فیلم کوتاه «کابریولیه» با مشارکت و حضور پررنگ زنان، با شعار «نافرمانی» به پایان رسید. در این دوره، ۴۲ فیلم کوتاه به نمایش گذاشته شد.
سوزان ابو سعید
بیروت - فیلم‌هایی که در جشنواره کابریولیه به نمایش درآمدند بر موضوعات گوناگونی مانند مسائل اجتماعی و انسانی، روابط انسانی، فرهنگ و هویت، حالات روانی و یا بازتاب شرایط سیاسی کنونی از دیدگاهی انسانی یا فردی، نه صرفاً سیاسی تمرکز داشتند.
این جشنواره روز یک‌شنبه، ١٨ خردادماه، پس از سه روز فعالیت که از ١۶ خردادماه، آغاز شده بود، به پایان رسید. در این مدت، ۴۲ فیلم کوتاه که از میان ۳۵۰۰ فیلم متنوع انتخاب شده بودند، در ۱۳ منطقه لبنان و در فضاهای باز به نمایش درآمدند. هدف از این شیوه نمایش، فراهم کردن دسترسی همه مردم به سینما به‌ویژه کسانی بود که امکان رفتن به سالن‌های سینما را ندارند. همچنین، این جشنواره فضایی برای ارتباط مستقیم میان کارگردانان، بازیگران و تماشاگران، کشف استعدادهای نو و جشن گرفتن خلاقیت لبنانی و بین‌المللی فراهم آورد.
جشنواره امسال، شاهد مشارکت‌های هنری گوناگونی از جمله اجرای زنده و انیمیشن بود، و کارگردانانی از کشورهای عربی مانند لبنان، عربستان سعودی، اردن و فلسطین و نیز کشورهایی از سراسر جهان چون ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، آمریکا، رومانی و سوئیس در آن شرکت داشتند.
همچنین هر ساله، چهره‌هایی به عنوان «پدرخوانده» یا «مادرخوانده» جشنواره انتخاب می‌شوند. در سال‌های گذشته، هنرمندانی چون جولیا قصار (در سال ۲۰۱۵)، ریتا حایِک، کارمن بصیبص، ندى أبو فرحات، نادین لبکی و دیگران این عنوان را داشتند. امسال نیز این عنوان به هنرمند کمیل سلامه اختصاص یافت.
در مقدمه‌ای که وب‌سایت رسمی جشنواره برای آخرین دوره آن منتشر کرده، خطاب به کارگردانان چنین آمده است: در جهانی که تقلید کورکورانه و سنت‌های پوسیده بر آن چیره شده‌اند، شعار «نافرمانی» یا «تمرد» نماد شجاعتی است که برای ساختن مسیر شخصی خود، به چالش کشیدن عرف‌ها و دفاع از باورهایت نیاز است. این شعار به رهایی از انتظارات جامعه، شهامت تفاوت داشتن، و در آغوش کشیدن انعطاف‌پذیری لازم برای حفظ اصالت در مسیرهای دشوار می‌پردازد.
وب‌سایت جشنواره از فیلم‌سازان سراسر جهان دعوت کرد تا ابعاد گوناگون نافرمانی را بررسی کنند: «نافرمانی شکلی از رهایی فردی، ابراز هویت، و پایبندی راسخ به یک آرمان است. فیلم‌های کوتاه می‌توانند روایت‌گر داستان کسانی باشند که با قدرت مقابله می‌کنند، مرزها را درمی‌نوردند و از باورهای خود دست نمی‌کشند.»
وب‌سایت تأکید کرد: «چه این داستان‌های نافرمانی خاموش باشند یا جسورانه، مسالمت‌آمیز یا تحریک‌آمیز، در همه حال حکایت‌هایی از قدرت‌یافتن، پایداری و فردیت هستند. از طریق این شعار، ما در پی آن هستیم که قدرت دگرگون‌کننده «نافرمانی» و صداهایی که فراتر از سنت‌ها طنین‌انداز می‌شوند را پاس بداریم.»
ویژگی شاخص دیگر جشنواره امسال، ابتکاری ویژه برای کودکان بود. در این چارچوب، فیلم‌هایی که ویژه کودکان ساخته شده‌اند در جلسات اختصاصی نمایش داده شدند. این برنامه با همکاری جشنواره‌های بین‌المللی فیلم کوتاه مانند جشنواره معتبر کلرمون-فران Clermont-Ferrand (که از مهم‌ترین جشنواره‌های فیلم کوتاه جهان است) اجرا شد.
نمایش‌های مخصوص کودکان در هفتم ژوئن در چند منطقه لبنان، از جمله در موزه سرسق (بیروت)، تئاتر اشبیلیا (صیدا)، صور، زحله، و رأس مسقا برگزار شد. این برنامه شامل دو مجموعه مختلف بر اساس گروه سنی بود و در کنار آن، کارگاه‌های آموزشی متناسب با گروه‌های سنی مختلف نیز برای کودکان برگزار شد.
در جشنواره امسال، ۲۵ اثر با مشارکت زنان به‌صورت انفرادی یا در قالب گروهی از کارگردانان ارائه شد. در روز اول، از مجموع ۱۴ فیلم، ۷ فیلم با مشارکت زنان به نمایش درآمد. در روز دوم، ۸ فیلم از ۱۳ فیلم به کارگردانی یا با حضور کارگردانان زن بود. در روز پایانی نیز، از ۱۵ فیلم به نمایش درآمده، ۱۰ فیلم با مشارکت زنان ارائه شد. این آثار مجموعه‌ای ترکیبی از موضوعات انسانی، اجتماعی و روزمره را در بر می‌گرفتند. موضوعات و سبک‌های فیلم‌ها متنوع بودند و مسائل مختلفی از زندگی و جامعه، از جمله، مسائل اجتماعی و انسانی: مانند فقر، مهاجرت، حاشیه‌نشینی، تنش‌های خانوادگی و جست‌وجوی هویت؛ روابط انسانی: مانند عشق، دوستی، روابط خانوادگی و تجربه فقدان؛ پیچیدگی‌های احساسی و تعاملات بین شخصیت‌ها؛ فرهنگ و هویت: از جمله فیلم‌هایی که به بررسی میراث فرهنگی، رسوم و سنت‌ها و تأثیر جهانی‌سازی بر هویت محلی می‌پرداختند؛ حالات روانی: از جمله انزوا، خودیابی، و چالش‌های درونی افراد؛ رویدادهای جاری یا تاریخی: برخی فیلم‌ها به وقایع تاریخی مهم یا بازتاب شرایط سیاسی کنونی از دیدگاهی انسانی و فردی، صرفاً سیاسی می‌پرداختند.
فیلم‌ها عمدتاً از سبک درام واقع‌گرایانه بهره می‌بردند و گاهی نیز با لحنی طنزآمیز، زندگی روزمره را به تصویر می‌کشیدند.
در روز پایانی جشنواره، فیلم «البلوة» به کارگردانی جید نخله، کارگردان جوان و نوظهور، به نمایش درآمد. این فیلم با موضوعی جسورانه به روابط نوجوانان می‌پرداخت.
جید نخله درباره این فیلم گفت: «این اولین فیلم من است و پروژه فارغ‌التحصیلی‌ام از دانشگاه لبنان. خواستم به موضوعی بسیار حساس بپردازم. فیلم با حضور یک تیم کاملاً زنانه ساخته شد، حتی نوزاد دختر هم در فیلم نقش داشت. در جهان عرب، چنین موضوعی کمتر مطرح می‌شود چون حساسیت‌برانگیز است، اما من دوست داشتم آن را در مرکز فیلم کوتاه خود قرار دهم تا موجب آگاهی‌بخشی به نوجوانان، چه دختر و چه پسر، شود.»
هنرمند سرشناس، جولیا قصار توضیح داد که در سال ۲۰۱۵ عرابه (مادرخوانده) جشنواره بوده و آن دوره با عنوان «زن» برگزار شد. در آن زمان، ۴۲ فیلم به نمایش درآمد که همگی بر مسائل مختلف زنان از جمله تجلیل از دستاوردهای زنان در عرصه‌های گوناگون، برجسته‌سازی چالش‌ها و مشکلاتی که زنان در زندگی روزمره با آن روبه‌رو هستند، حمایت از مسائل زنان از طریق هنر هفتم (سینما)، و الهام‌بخشی برای تغییر در جهت برابری جنسیتی و دیگر موضوعات مرتبط تمرکز داشتند. او در ادامه با تبریک به برگزارکنندگان جشنواره در هفدهمین دوره گفت: «این خود یک دستاورد بزرگ است که بتوان یک فعالیت فرهنگی را در چنین شرایط سختی ادامه داد. اما نه فقط ادامه‌اش، بلکه با قدرت! به‌علاوه، جشنواره اکنون بسیار گسترده‌تر شده است. قبلاً فقط در درج الفن منطقه الجمیّزه (در اشرفیه) برگزار می‌شد، اما حالا همان فیلم‌ها هم‌زمان در ۱۳ شهر و روستا در سراسر لبنان به نمایش گذاشته می‌شوند.»
وی افزود: «این جشنواره برای من اهمیت ویژه‌ای دارد، چون در همان محله‌ای آغاز شد که من در آن متولد شدم؛ در درج الفن، که مکانی تاریخی است. از سوی دیگر، ایده‌ی هوشمندانه‌ی جشنواره، یعنی نمایش فیلم‌های کوتاه ساخته‌ی دانشجویان دانشگاه‌های لبنانی و استعدادهایی که در دانشگاه‌ها درخشیده‌اند، بسیار ارزشمند است؛ تا مردم آن‌ها را بشناسند. علاوه بر این، فیلم‌های خارجی هم نمایش داده می‌شود. این ترکیب عالی، مردم را تشویق می‌کند که از استعدادهای نو حمایت کنند و از راه فیلم‌های کوتاه، با فرهنگ‌های دیگر نیز آشنا شوند.»
وی با تحسین برگزاری رایگان و در فضای باز جشنواره گفت: «عالی است که این فیلم‌ها به‌صورت رایگان و در هوای آزاد نمایش داده می‌شوند. همچنین، عنوان امسال جشنواره یعنی «عصیان» یا «نافرمانی»، بسیار هوشمندانه و جذاب است. چرا که یک هنرمند برای آن‌که باقی بماند و اثرگذار باشد، باید عصیان کند؛ یعنی در آثارش مسائل گوناگون را با دیدی متفاوت مطرح و بررسی کند.»
وی همچنین تأکید کرد که: «این شعار نمایانگر نسل امروز است، نسلی که دقیقاً می‌داند چه می‌خواهد؛ به‌ویژه زنان کارگردان و شرکت‌کننده. آن‌ها درباره‌ی مسائل زنان چه در لبنان و چه در جهان کار می‌کنند، و جسارت و استعداد لازم برای طرح موضوعات گوناگون را دارند. ما کارگردانان زن برجسته‌ای در لبنان داریم که من با بسیاری از آن‌ها در سینما، تئاتر و تلویزیون همکاری کرده‌ام.»