میرفت عبدالقادر

سودان - روایت‌های دردناک جنگ که زنان در سودان از زمان شروع آن در پایتخت خارطوم، متحمل شده‌اند، تنها به آوارگی بی‌پایان، بی‌خانمانی و از دست دادن عزیزان محدود نمی‌شود. آنچه زنان در مناطق جنگ‌زده را بیش از همه آزرده می‌سازد، خشونت جنسی و تجاوزی است که بسیاری از دختران تجربه کرده‌اند.

زنان سودانی، به دلیل وحشت از تجربه خشونت جنسی و تجاوز، و افزون بر آن، نگرانی از دیگر تهدیدات و عدم اطمینان، در ترس و هراس مداوم به سر می‌برند. این وضعیت به یکی از بزرگترین بحران‌های آوارگی داخلی در جهان انجامیده است، که عمدتاً شامل زنانی است که از وحشت آنچه قربانیان تجاوز متحمل شده‌اند، گریخته‌اند.

بر اساس گزارش‌های سازمان ملل متحد، از زمان آغاز جنگ در سودان، بیش از ١٨٠ زن  ربوده شده، مورد تجاوز قرار گرفته و به عنوان گروگان در شرایطی شبیه به بردگی برای دریافت باج نگه داشته شده‌اند. به طرز نگران‌کننده‌ای، بازاری برای فروش زنان در ایالت دارفور نیز شکل گرفته است.

شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد کمیته‌ای تحقیقاتی بین‌المللی را برای بررسی حوادث تجاوز و خشونت جنسی در سودان تشکیل داده است تا تضمین کند که مسئولان این جنایات به پاسخگویی کشانده شوند.

کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد در گزارش‌های خود اعلام کرده است که ٧٠ درصد از موارد تأیید شده خشونت جنسی توسط افرادی انجام شده که لباس نیروهای حمایت سریع به تن داشته‌اند، در حالی که تنها یک مورد توسط فردی که لباس ارتش سودان به تن داشت، گزارش شده است. همچنین، خبرگزاری رویترز گزارش داده که تعدادی از دختران در دارفور به دلیل انتقام‌جویی و اختلافات قبیله‌ای، هدف تجاوز و خشونت جنسی نیروهای حمایت سریع قرار گرفته‌اند؛ این قربانیان همگی از یک قبیله در دارفور بوده‌اند. در همین حال، سازمان دیده‌بان حقوق بشر نیز گزارش داده که نیروهای حمایت سریع ده‌ها دختر را در الجنینه، مرکز ایالت غرب دارفور، مورد تجاوز قرار داده‌اند.

 

نقش سازمان‌های زنان در مبارزه با خشونت جنسی

سازمان‌های زنان و حقوق بشری در سودان از آغاز جنگ به طور مداوم برای حقوق زنان و حمایت از آنها در برابر خشونت جنسی و تجاوز مبارزه کرده‌اند. از زمان گزارش اولین حادثه تجاوز، این سازمان‌ها تعدادی از موارد خشونت جنسی را در ایالت‌های خارطوم، دارفور و جزیره که همچنان از آتش جنگ رنج می‌برند، مستند کرده‌اند. این سازمان‌ها اعلام کرده‌اند که تعداد واقعی زنانی که مورد تجاوز و خشونت جنسی قرار گرفته‌اند، بسیار بیشتر است، اما برخی از قربانیان و خانواده‌هایشان به دلیل ترس از ننگ اجتماعی و انگ زدن، سکوت کرده و تجربیات خود را فاش نمی‌کنند.

در این زمینه، هاله الکارب، فعال حقوق بشر و مدیر منطقه‌ای شبکه زنان قرن آفریقا، اظهار داشت: خشونت جنسی سیستماتیک علیه زنان و دختران در سودان همچنان ادامه دارد. ما همچنان گزارش‌هایی از موارد خشونت جنسی از ایالت جزیره که تحت کنترل نیروهای حمایت سریع است و از مناطق شمالی دارفور که شاهد حضور گسترده طرفین جنگ جاری است، دریافت می‌کنیم.

او اشاره کرد که بیشتر موارد خشونت جنسی که توسط نیروهای حمایت سریع انجام می‌شود، تجاوزهای گروهی هستند که نشان می‌دهند خشونت جنسی به عنوان یک استراتژی جنگی برای آوارگی اجباری و کنترل استفاده می‌شود. هاله الکارب افزود: موارد خشونت جنسی در خانه‌های امن در بسیاری از مناطق تحت کنترل ارتش سودان نشان دهنده نبود قوانین یا مکانیزم‌های حمایتی برای حفاظت از دختران و زنان در این مراکز است.

او افزود که جرائم تجاوز در سودان حتی زنان را در مراکز امن و مناطقی که باید امن باشند نیز مورد تهدید قرار می‌دهد. وی از جامعه بین‌المللی خواست تا برای ایجاد بازدارندگی و اتخاذ تصمیماتی که از گسترش موارد خشونت جنسی جلوگیری کند، مداخله نماید. او تأکید کرد که هیچ یک از دولت‌های سودان به مسائل زنان و جرائم خشونت جنسی توجه نکرده‌اند.
         

        

از سوی دیگر، سلیمی اسحاق، فعال حقوق بشر و رئیس واحد دولتی سودان برای مبارزه با خشونت علیه زنان، تأیید کرد که بیشتر موارد تجاوز و خشونت جنسی که به ما گزارش شده است، بر اساس اظهارات قربانیان، توسط افرادی که لباس نیروهای حمایت سریع به تن داشته‌اند، صورت گرفته است. او افزود: آمارهای اعلام شده تنها ٢ درصد از واقعیت را نشان می‌دهند، زیرا خدماتی برای جمع‌آوری آمار واقعی در دسترس نیست. خشونت جنسی در زمان جنگ به عنوان ابزاری برای ترساندن و ارعاب ساکنان و آواره کردن اجباری آنها از مناطقشان استفاده می‌شود، علاوه بر این، از آن برای اخاذی و باج‌گیری نیز بهره‌برداری می‌کنند.
         

        

 

تخریب روانی

بدون شک، خشونت جنسی و تجاوزاتی که زنان با آن مواجه می‌شوند، بحران‌های روانی شدیدی را برای آنها به همراه دارد، به‌ویژه که بیشتر موارد ثبت شده، تجاوزات گروهی بوده‌اند. روایت‌هایی در رسانه‌های اجتماعی منتشر شده است که برخی از قربانیان پس از تجربه تجاوز، اقدام به خودکشی کرده‌اند. با این حال، به دلیل دشواری دسترسی به این موارد، صحت این گزارش‌ها تاکنون تأیید نشده است.

در این زمینه، دکتر ساره ابو، روانشناس، اظهار داشت: خشونت جنسی دارای اشکال و الگوهای مختلفی است و به عنوان یک جرم کامل شناخته می‌شود که شامل آزار لفظی، آزار فیزیکی با اشاره، حرکات تلویحی با بدن و استفاده از ابزارهای مختلف یا دست‌ها می‌شود، و در نهایت به تجاوز منتهی می‌گردد. بدترین نوع خشونت جنسی و تجاوز، زمانی است که تحت تهدید سلاح انجام می‌شود، که این اقدام جنایتی علیه دختران محسوب می‌شود و حتی جان آنها را به خطر می‌اندازد.

خشونت جنسی یکی از وخیم‌ترین پیامدهای جنگ برای زنانی است که توسط نیروهای حمایت سریع مورد تجاوز قرار گرفته‌اند. از این رو، با بسیاری از قربانیان تماس گرفته شده تا حمایت روانی لازم ارائه شود و این حمایت برای مدت طولانی ادامه خواهد داشت، زیرا تجربه‌ای که این زنان از سر گذرانده‌اند، به شدت دشوار بوده است. در غیاب اجرای قانون و پاسخگویی به دلیل جنگ جاری، جامعه باید به این زنان حمایت روانی ارائه کند.

او اشاره کرد که وضعیت روانی زند که مورد تجاوز قرار گرفته، بسیار وخیم است به دلیل شوک شدید و ابتلا به اختلالات مختلف، از جمله نفرت از دیگران و عدم اعتماد به آنها. وی افزود: جامعه باید  این زنان را بپذیرد و حمایت روانی لازم را ارائه دهد، بدون اینکه او را مقصر بداند، زیرا او مسئول آنچه برایش رخ داده نیست. بنابراین، باید این زنان به روانپزشکان ارجاع داده شوند تا بتوانند از این بحران عبور کنند و حمایت لازم را دریافت نمایند.