جنگ بر بدن زنان در سودان؛ روایت‌هایی از تجاوز
گزارش‌های حاکی از خشونت‌های جنسی وحشتناک در سودان، افزایش محسوسی داشته است. خشونت جنسی دائما به عنوان سلاحی برای ایجاد وحشت در جوامع و اعمال کنترل استفاده می‌شود.
سودان در چنگال یک فاجعه‌ی انسانی است. بیش از ۱۲ میلیون نفر آواره شده‌اند و ۲ میلیون نفر از آنها به کشورهای ناپایدار همسایه رفته‌اند، قحطی در مناطق مختلف کشور در حال وقوع است.
عایشه (نام مستعار)، سال گذشته در سن ۱۷ سالگی والدین خود را از دست داد. او به UNFPA، آژانس سلامت جنسی و باروری سازمان ملل گفت: «در خانه فقط من ماندم. نمی‌توانستم با هیچ‌یک از بستگانم تماس بگیرم زیرا اوضاع به شدت متشنج بود. نیروهای نظامی مسلح محله‌ی من [در خارطوم] را یک‌شبه تصرف کردند، آن را به یک دژ تبدیل کردند و همه‌ی حرکت‌ها را محدود کردند.»
درگیری در سودان بیش از یک سال است که ادامه دارد و به یک فاجعه انسانی تبدیل شده است. تخمین‌ها حاکی از آن است که ۱۲ میلیون نفر خانه‌های خود را ترک کرده‌اند، آواره شده‌اند و ۲ میلیون نفر از آنها به کشورهای ناپایدار همسایه رفته‌اند. قحطی در مناطق مختلف کشور در حال وقوع است. گزارش‌های حاکی از خشونت‌های جنسی وحشتناک، افزایش محسوسی داشته است. خشونت جنسی دائما به عنوان سلاحی برای ایجاد وحشت در جوامع و اعمال کنترل استفاده می‌شود.
عایشه بعد از مدت‌ها مجبور شد برای وسایل ضروری و غذا از خانه خارج شود. «اگرچه سربازان من را در حال حرکت دیدند، اما در ابتدا کاری با من نداشتند و اذیتم نکردند. یک روز، دو سرباز آمدند تا بررسی کنند که چه کسی هنوز در منطقه زندگی می‌کند. درِ خانه‌ام را زدند و پرسیدند آیا کس دیگری هم در خانه است؟ وحشت‌زده به آنها گفتم که تنها هستم. به نظر می‌رسید که آنها در جستجوی جنگجو بودند. رفتند اما کمی بعد بازگشتند؛ این بار بدون در زدن. وارد شدند و اسلحه را مستقیما به سمت من نشانه رفتند. به من گفتند که جیغ نزنم و چیزی نگویم، شروع به درآوردن لباس‌هایم کردند. یکی از سربازان اسلحه را نگه داشت و دیگری به من تجاوز کرد، بعد جا عوض کردند.»
پروازی در جستجوی امنیت
وحشت برای عایشه به همین جا ختم نشد.
روز بعد، آنها با دو سرباز دیگر برگشتند و حمله را به همان منوال تکرار کردند. چهار روز خانه عایشه را ترک نکردند. وقتی بالاخره رفتند، او به خانه‌ی یکی از دوستانش فرار کرد: «دوستانم در حال آماده‌شدن برای رفتن بودند، به آنها نگفتم چه اتفاقی برایم افتاده است. با هم به ایالت کاسالا سفر کردیم.»
درگیری‌ها و جنگ‌های سراسر جهان خشونت جنسی را به سطوح بی‌سابقه‌ای رسانده‌اند. حملات گزارش‌شده تنها کسری از تعداد واقعی هستند. بسیاری از بازماندگان از ترس مواجه‌شدن با انگ جامعه، مجازات یا قربانیِ مجدد شدن در سایه می‌مانند. اغلب جایی برای گزارش جرایم وجود ندارد، زیرا مکانیسم‌های حفاظتی و سیستم‌های سلامت کاملاً از بین رفته‌اند.
تخمین زده شده است که حدود ۶.۷ میلیون نفر در سودان در معرض خطر خشونت مبتنی بر جنسیت هستند. زنان و کودکان آواره، پناهنده و مهاجر آسیب‌پذیرترین قشر هستند.
برای عایشه، وضعیت با گذر زمان پیچیده‌تر شد. او به UNFPA گفت: «در کاسالا متوجه شدم که باردار هستم. خانواده‌ی دوستم تصمیم به رفتن داشتند، اما وقتی فهمیدند باردارم از بردن من خودداری کردند. سعی کردم تنها و بدون شناخت کسی، در اردوگاه آوارگان بمانم، اما آنها هم مرا از خود دور می‌کردند.»
عایشه بدون هیچ وسیله‌ای برای مراقبت از خود و بدون هیچ امکاناتی برای جستجوی سرپناه یا مراقبت‌های بهداشتی، روز به روز پریشان‌تر شد.
«آن روزها فوق‌العاده سخت بود. من حتی اقدام به خودکشی کردم. یک روز در مورد فضای امنی برای زنان ساکن در کاسالا شنیدم که ممکن بود به من کمک کند. وقتی رسیدم دکتر و روانشناس آنجا را دیدم. آنها مرا به بیمارستان فرستادند و مقداری پول و سرپناه موقت به من دادند.»
این فضای امن یکی از ۶۴ پروژه‌ی حمایتی UNFPA در سراسر سودان است که به بازماندگان خشونت مبتنی بر جنسیت مراقبت‌های پزشکی، سرپناه و مشاوره ارائه می‌کند. اگرچه عایشه کمک دریافت کرد و درمان شد. اما اکنون با نزدیک شدن زایمانش، به حمایت طولانی‌مدت نیاز پیدا کرده است: «با فرزندم تنها خواهم بود، بدون پول و بدون جایی برای ماندن.»
پیامدهای ناتمام
در دارفور، نسرین ( نام مستعار) و دختر ۱۴ ساله‌اش در حال جمع‌آوری هیزم مورد کمین مردان مسلح قرار گرفتند. نسرین به UNFPA گفت علی‌رغم تلاش‌های بسیار برای محافظت از دخترش نتوانست کاری بکند: «سربازان به من حمله کردند. مرا به زمین انداختند و پیش از اینکه موفق به فرار شویم، به دخترم تجاوز کردند. برخی از اهالی روستا ما را پیدا کردند و سریع به نزدیکترین مرکز بهداشتی درمانی رساندند.»
«وقتی از خواب بیدار شدم، متوجه شدم که پاهایم بی‌حس شده‌اند. معاینات پزشکی تایید کرد که سیستم عصبی من به طور غیرقابل‌برگشتی آسیب دیده است. اکنون من کاملا فلج هستم.»
گروه‌های حمایتی UNFPA نسرین و دخترش را به یک فضای امن منتقل کردند و مراقبت‌های بهداشتی بالینی و روانی لازم برای پس از تجاوز را به آنها ارائه کردند. دختر نسرین به دلیل پارگی داخلی که در جریان حمله متحمل شده بود، تحت عمل جراحی ترمیم فیستول قرار گرفت.
اکثر مراکز بهداشتی در مناطق آسیب‌دیده‌ی سودان تخریب شده، غارت شده‌اند یا در حال تلاش برای ادامه‌ی عملکردشان هستند، زیرا کارکنان آواره شده و داروها و تجهیزات در حال اتمام هستند.
در سال گذشته، UNFPA با خدمات پاسخ به خشونت مبتنی بر جنسیت به بیش از ۶۰۰ هزار نفر رسیدگی کرد و از ۱۱۲ هزار نفر برای دسترسی به خدمات پزشکی و سلامت جنسی و باروری حمایت کرد. با این‌حال با عمیق‌تر شدن بحران، روز به روز نیاز به رسیدگی افزایش می‌یابد.
نسرین و دخترش پس از درمان، کمک هزینه‌ای دریافت کردند تا کسب و کار کوچک خود را راه‌اندازی کنند. آنها یک کیوسک در شهر خود برای فروش مواد غذایی راه‌اندازی کردند و با وجود وحشتی که از سر گذرانده بودند، راه را برای شروعی جدید هموار کردند.
نسرین گفت: «فکر می‌کردم این پایان ماست، اما بعد از آن اتفاق، در غیرمنتظره‌ترین مکان‌ها امیدمان را یافتیم. باز کردن کیوسک نقطه عطف مهمی در زندگی ما بود. به ما هدف و ابزاری برای حمایت از خودمان داد. راهی برای پیشرفت پیدا کردیم.»
منبع: United Nations Population Fund