مرکز خبر- سازمان عفو بین‌الملل با انتشار بیانیه‌ای در شبکه اجتماعی ایکس، از سیاست‌های اخراج اجباری مهاجران افغانستانی انتقاد کرده و این روند را نقض آشکار اصل بنیادین «عدم بازگرداندن اجباری» در حقوق بین‌الملل دانسته است.

این سازمان حقوق بشری هشدار داده است که در میان بازگشت‌داده‌شدگان، زنان و دختران، خبرنگاران، مدافعان حقوق بشر و مقام‌های سابق، در معرض تهدید مستقیم قرار دارند و لازم است به‌عنوان پناهجویانی که فوراً نیازمند حمایت بین‌المللی‌اند، شناخته شوند.  

عفو بین‌الملل همچنین از دولت‌ها خواسته است که مسیرهای اسکان مجدد را گسترش دهند و روند پذیرش مهاجران در معرض خطر را تسریع کنند، اما در عمل برخی کشورها به‌ویژه ایران، نه تنها به تعهدات حقوقی خود پای‌بند نیستند، بلکه با فشارهای سیستماتیک، مهاجران را در معرض اخراج اجباری، بازداشت، تحقیر و نقض حقوق بنیادین قرار داده‌اند.

بر اساس گزارش دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل (اوچا)، تا ١٩ جولای ٢٠٢۵، بیش از ١.۵ میلیون مهاجر افغانستانی از کشورهای همسایه بازگردانده شده‌اند که حدود ١.٢ میلیون نفر از ایران و ٣۴٠ هزار نفر از پاکستان بوده‌اند. سهم اصلی این آوارگی دوباره، متوجه زنان و کودکان است، کسانی که بازگشتشان نه به خانه، بلکه به جهنمی از سرکوب است.

پس از پایان جنگ ١٢ روزه با اسرائیل، حکومت ایران که زیر فشار نارضایتی‌های داخلی و بی‌کفایتی در مدیریت پیامدهای جنگ قرار داشت، به‌جای پاسخ‌گویی شفاف، به اخرا مهاجران افغان روی آورد. بسیاری از کارشناسان معتقدند که اخراج گسترده این مهاجران آسیب‌پذیر نه ناشی از ضرورت امنیتی، بلکه تلاشی برای انحراف افکار عمومی و تخلیه خشم اجتماعی بود، اقدامی که ضعف ساختار سیاسی، بحران مشروعیت و ناتوانی در پذیرش مسئولیت را به‌وضوح عیان کرد.

لازم به ذکر است پس از قدرت گرفتن طالبان، آن‌چه از حقوق شهروندی، به‌ویژه حقوق زنان، روزنامه‌نگاران و فعالان مدنی طی دو دهه با هزینه‌ای سنگین ساخته شده بود، در هم شکست. محدودیت‌های شدید بر تحصیل، کار، حضور اجتماعی و آزادی بیان، زنان و کودکان را به گروگان نظامی واپس‌گرا بدل کرده و افغانستان را به یکی از خفقان‌زده‌ترین مناطق جهان تبدیل کرده است؛ وضعیتی که از یک بحران انسانی فراتر رفته و نشانه سقوط کامل مشروعیت اجتماعی و اخلاقی حاکمیت طالبان است.