«حکومت اقلیم کوردستان زبان بیگانه را ترویج و زبان مادری را حذف می‌کند»
پروفسور شیلان عمر با اشاره به اینکه نظام سرمایه‌داری سبب فرسایش زبان و گویش‌های کوردی شده‌اند، گفت: ارائه زبانی روان از زبان کوردی به کودکان‌مان، اقدامی مثبت در راستای تقویت زبان، فرهنگ و هویت کوردی است.
هلین احمد
سلیمانیه- روز زبان کوردی، هر سال پانزدهم مه، یادآور انتشار نخستین شماره نشریه «هاوار» در سال ۱۹۳۲ توسط جلادت علی بدرخان در دمشق است و به همین دلیل این روز به عنوان روز زبان کوردی ثبت و شناخته شده است. اما با وجود این، نظام سرمایه‌داری در خاورمیانه با گسترش زبان‌های بیگانه و حذف سیستماتیک زبان کوردی، تلاش می‌کند زبان و فرهنگ کوردی را تضعیف کند. مدارس خصوصی و ارائه فرصت‌های شغلی با شرط تسلط به زبان بیگانه باعث شده‌اند که بسیاری از کودکان زبان مادری خود را فراموش کنند و دچار مشکلات روانی و هویتی شوند. همچنین، زبان بیگانه به معیاری برای استخدام در بازار کار تبدیل شده است و بسیاری از جوانان به دلیل نداشتن مهارت در آن، بیکار می‌مانند.
شیلان عمر حسین، استاد زبان کوردی در دانشگاه سلیمانی، می‌گوید زبان کوردی در سطح جهانی در رتبه هشتم زبان‌های زنده قرار دارد، اما در اقلیم کوردستان هنوز برنامه‌ریزی کاربردی و هماهنگ برای حفظ و توسعه زبان وجود ندارد. وزارت آموزش و پرورش باید مسئولیت یکسان‌سازی الفبای کوردی و آموزش زبان مادری را در مدارس دولتی و خصوصی به عهده بگیرد. در حال حاضر، در مدارس و دانشگاه‌ها از زبان‌های مختلفی استفاده می‌شود که این پراکندگی به فروپاشی نظام زبانی منطقه دامن زده است. رسانه‌ها نیز با به‌کارگیری واژگان بیگانه در تضعیف زبان کوردی نقش دارند و لازم است وزارت فرهنگ و ارشاد بر جلوگیری از این روند نظارت کند.
شیلان عمر همچنین بر اهمیت آموزش زبان مادری تا سن ده سالگی تاکید دارد و توضیح می‌دهد که مغز کودکان تا پنج سالگی تنها قادر به جذب یک زبان، یعنی زبان مادری است و مواجهه با چند زبان در این سن می‌تواند مشکلات روانی و زبانی ایجاد کند. به همین دلیل آموزش در مهدکودک‌ها و مدارس ابتدایی باید به زبان مادری باشد و آموزش زبان دوم باید جداگانه و در سنین بالاتر انجام شود.
او همچنین به مشکلات ناشی از ساختار حکمرانی در اقلیم کوردستان اشاره می‌کند که فرصت‌های شغلی به زبان مادری را محدود کرده و زبان بیگانه را به معیار اصلی استخدام تبدیل کرده است. در حالی که مسئولیت آموزش‌دهندگان و پزشکان بیگانه است که زبان کوردی را بیاموزند تا بتوانند بهتر با مردم ارتباط برقرار کنند. او معتقد است که باید تلاش شود زبان کوردی یکپارچه شده و شکوه و جایگاه واقعی خود را از طریق نهادهای مسئول و جامعه باز یابد. در این میان، والدین نیز نقش مهمی در آموزش و حفظ زبان مادری دارند و باید فرزندانشان را به یادگیری و استفاده از زبان کوردی تشویق کنند.
«وظیفه پدر و مادر وابسته به سلامت و زبان اول فرزندانشان است. کودک از زمان تولد تا سن پنج‌سالگی حدود ۱۷ هزار واژه را از زبان مادری دریافت می‌کند. هنگامی که وارد مهدکودک یا آمادگی می‌شود، این ۱۷ هزار واژه را به کار می‌گیرد. کودکان باید تا سن ده‌سالگی به زبان کوردی به‌طور روان گفتگو کنند. وظیفه ما پدر و مادرها تربیت روانی سالم برای فرزندان‌مان است، نه آموزش زبان‌های بیشتر.
در پژوهش‌ها آمده است کودکانی که به‌صورت دو‌زبانه تربیت می‌شوند، دچار اختلال در شخصیت روانی و جسمانی می‌شوند. در بسیاری از خانواده‌ها، کودکان تنها زبان بیگانه را می‌آموزند، در حالی که والدین می‌خواهند فرزندانشان زبان مادری و گویش‌های آن را یاد بگیرند.
وظیفه پدر و مادر این است که فرزندانشان را به شکلی سالم تربیت کنند. همچنین نهادهای مسئول وظیفه پاک‌سازی و ساماندهی تمامی مراکز آموزشی را دارند تا از طریق آموزش و رسانه‌ها برای جلوگیری از فراموشی زبان مادری تلاش کنند.
همچنین دولت و نهادهای مربوطه باید زبان مادری را به تمام بخش‌های زندگی پیوند دهند تا نسلی سالم و به‌دور از آشفتگی‌های روانی و فرهنگی بنیان‌گذاری شود.»