مهتاب شریفی

اورمیه-انتخابات مجلس شورای اسلامی در استان اورمیه و شهرهایی با جمعیت کورد و آذری، از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار است که آن را از سایر بخش‌های ایران و روژهلات کوردستان متمایز می‌کند. در حالی که بسیاری از نقاط ایران شاهد کاهش مشارکت در انتخابات بوده‌اند، در این مناطق شاهد مشارکت بیشتر نسبت به دیگر مناطق بوده است. این گزارش به بررسی عمیق این پدیده و تأثیرات آن بر ساختار سیاسی و اجتماعی منطقه می‌پردازد.

 

ویژگی‌های منحصر به‌فرد انتخابات در این منطقه

بر خلاف انتظارات معمول، شهرهای کورد-آذری استان اورمیه شاهد یک فضای رقابتی بی‌سابقه‌ای بودند. این رقابت نه تنها بر اساس ایدئولوژی‌ها و برنامه‌های سیاسی، بلکه بر پایه هویت‌های قومی و مذهبی شکل گرفته است. عدم وجود مکانیزم‌های دمکراتیک پایدار، به‌ویژه در مناطقی با تنوع قومی بالا، منجر به مشارکت بیشتر نسب به دیگر نقاط در انتخابات شده است.

 

ترکیب جمعیتی و تأثیر آن بر انتخابات

استان اورمیه با داشتن ترکیب جمعیتی متنوع از خلق‌های کورد، آذری، و سایر اقلیت‌ها، یک موقعیت خاص ایجاد کرده است. شهرهایی مانند ماکو، اورمیه، و نقده، که در آنها جمعیت کورد و آذری به طور مشترک زندگی می‌کنند، شاهد رقابت‌های انتخاباتی فشرده‌ای بوده‌اند که در آن هویت‌های قومی و مذهبی نقش مهمی ایفا کرده‌اند.

 

نتایج انتخابات و تحلیل آنها

این دوره از انتخابات، به‌ویژه در شهر اورمیه، شاهد پیروزی نمایندگان کورد بوده است. از سه کاندیدای منتخب، دو نفر کورد بودند که این نتیجه نشان‌دهنده قدرت و نفوذ قابل توجه جامعه کورد در فضای سیاسی منطقه است. این پیروزی، علی‌رغم بایکوت گسترده توسط بسیاری از شهروندان کورد، نشان از وجود یک جریان قوی و مؤثر درون جامعه دارد.

 

چالش‌ها و تنش‌های قومی

تنش‌های قومی و فرهنگی در استان اورمیه، به‌ویژه در شهرهای دارای ترکیب جمعیتی کورد و آذری، یکی از چالش‌های اصلی است. این تنش‌ها نه تنها بر روند انتخابات تأثیر می‌گذارند بلکه بر سطح مشارکت و انتخاب نمایندگان نیز اثرگذار هستند. در جمهوری اسلامی ایران، طبقه‌بندی افراد بر اساس معیارهایی نظیر جنسیت، دین، مذهب، و زبان صورت می‌پذیرد. به طور مثال، یک زن کورد اهل اورمیه به خاطر جنسیت، قومیت، مذهب سنی خود و نگرش‌های سیاسی‌اش، از نظر دولت به عنوان یک شهروند درجه چند شناخته می‌شود، که این امر به نوبه خود بر حقوق و فرصت‌های موجود برای او تأثیرگذار است.

در حالی که بسیاری از شهروندان کورد تصمیم به بایکوت انتخابات گرفته‌بودند، انتخاب نمایندگان کورد در اورمیه و ماکو، نشان‌دهنده یک موضوع جدید است، به ویژه در استان اورمیه که اسم رسمی آن استان »آذربایجان غربی« است و به دلیل اینکه تمامی مدیران این استان از خلق آذری هستند، یکی از موضوعاتی که احتمال پیچیدگی موضوع را افزایش می‌دهد این است در دوره‌های گذشته به دلیل سیستم سنتی رأی، امکان تقلب در سطح محلی، وجود داشت ولی اکنون به دلیل سامانه، این امکان در سطح محلی و توسط گروهی قابل انجام نیست مگر در سطح کلان و توسط دولت، همین موضوع بر سناریوی تقلب در انتخابات دوره‌های قبل را در این شهر بیشتر می‌کند.

از میان ١٢ نماینده انتخاب شده برای مجلس شورای اسلامی از استان اورمیه، هفت نفر، از جمله یک زن کورد، حضور دارند. با این حال، در دیگر شهرهایی که جمعیت قابل توجهی از کوردها را دارند همچون خوی، سلماس، میاندوآب، شاهین دژ و ...، به دلیل شرایط سیاسی حاکم، نمایندگان کورد انتخاب نشده‌اند.

یکی از نکات قابل توجه در انتخابات اورمیه این بود که علی‌رغم وضوح نتایج از صبح روز شنبه ١٢ اسفندماه ۱۴٠٢، اعلام رسمی نتایج توسط مقامات دولتی این استان تا عصر همان روز به تعویق افتاد. این تأخیر، به ویژه در زمینه انتخاب دو کورد از میان سه نماینده انتخاب شده برای این شهر، نشان‌دهنده حساسیت‌مقامات دولتی به این موضوع است.

 

آلترناتیو دمکراتیک

برای استان اورمیه، که میعادگاه تنوع و همزیستی خلق‌های گوناگون است و سنت‌های مسالمت‌آمیزی در گذشته در آن ریشه دارد، ضرورت یافتن یک جایگزین دموکراتیک، که در آن حقوق همه‌جانبه خلق‌های مختلف به رسمیت شناخته شود، بیش از پیش احساس می‌شود. این مطالبه، به عنوان یک آرمان بلند، در مقابل سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران که تاکنون علاقه‌ای به پذیرش و اعمال آن نشان نداده و بلکه با ایجاد اختلاف و تفرقه بین خلق‌های این منطقه به نوعی قدرت خود را حفظ کرده، قرار می‌گیرد. تحقق این آلترناتیو دمکراتیک نه تنها می‌تواند زمینه‌ساز صلح و ثبات در استان اورمیه شود، بلکه به عنوان نمونه‌ای برای سایر مناطق با تنوع قومی در ایران و حتی فراتر از آن، عمل کرده و راه را برای توسعه حقیقی و پایدار هموار سازد.