از "بی‌حیا" تا "ولنگار"؛ هم‌راستایی اظهارات قاتل الهه حسین‌نژاد با گفتمان رسمی؟

اظهارات اخیر قاتل الهه حسین‌نژاد که او را «بی‌حیا» خوانده، در کنار سخنان مسعود پزشکیان درباره «ولنگاری»، با واکنش افکار عمومی روبه‌رو شده‌ است؛ اظهاراتی که به‌باور برخی، می‌تواند زمینه‌ساز مشروعیت بخشی به خشونت علیه زنان در سایه‌ی ساختارهای مردسالار باشد.

مرکز خبر- در روزهایی که جامعه ایران بار دیگر با شوک قتل الهه حسین‌نژاد، زن ۲۴ ساله، به‌دلیل آنچه در اظهارات پراکنده‌ی قاتل از زمان بازداشت تاکنون «تجاوز، سرقت و بی‌حیایی» عنوان شده، روبه‌روست، هم‌زمانی این روایت‌ها با برخی اظهارات اخیر مقامات رسمی، ابهامات و واکنش‌های گسترده‌ای را در پی داشته است.

مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، روز دوشنبه ۱۹ خرداد در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشت: «همانطور که اجبار حجاب منجر به نارضایتی می‌شود؛ ولنگاری، برهنگی و هنجارشکنی نیز مورد پذیرش عموم مردم نیست.» این سخنان در حالی منتشر شده که جامعه همچنان در شوک قتل الهه حسین‌نژاد، زن ۲۴ ساله، به سر می‌برد.

از سوی دیگر، اظهارات تازه‌ی فرد متهم به قتل الهه حسین‌نژاد که در آن، او را «بی‌حیا» خوانده است، موجی از خشم و پرسش را در میان افکار عمومی و فعالان اجتماعی برانگیخته‌ است. بسیاری این نگرانی را مطرح کرده‌اند که استفاده از چنین واژگان زن‌ستیزانه‌ای، به نوعی تلاش برای مشروع‌ جلوه دادن قتل باشد؛ آن‌هم در بستری که نظام حقوقی و رسانه‌ای، بارها با سکوت یا همراهی، زمینه‌های چنین خشونت‌هایی را فراهم کرده است.

نکته‌ای که برخی کنشگران بر آن تأکید دارند، این است که واژگانی چون «بی‌حیا»، «ولنگار» یا «هنجارشکن»، دارای بار ارزشی و جنسیتی آشکاری هستند و در جامعه‌ای که خشونت علیه زنان به مسئله‌ای ساختاری تبدیل شده، ممکن است از سوی برخی به‌عنوان توجیهی برای برخورد یا حتی حذف فیزیکی زنان تعبیر شوند.

از این‌رو، هم‌راستایی واژگانی که در گفتار یک مقام ارشد دولتی و یک قاتل به کار رفته، هرچند شاید تصادفی به نظر برسد یا بالعکس، اما پرسش‌های جدی را درباره گفتمان حاکم و مسئولیت آن در قبال جان و امنیت زنان مطرح کرده است؛ پرسش‌هایی که مستلزم پاسخ‌گویی روشن و بی‌تعارف از سوی نهادهای مسئول هستند.