مرکز خبر- زن ‌بودن در مکزیک سخت است و چه بسا خطرناک. زنان ۱۶ درصد کمتر از مردان درآمد دارند و شکاف جنسیتی در مشارکت نیروی کار یکی از بالاترین اختلافات در آمریکای لاتین است. اما شاید تکان‌دهنده‌ترین آمار این باشد که در هر ساعت، حداقل یک زن ناپدید می‌شود و روزانه ۱۱ زن به طرز خشونت‌آمیزی به قتل می‌رسند.

قابل‌باور نیست که همین کشور به تازگی یک رئیس‌جمهور زن انتخاب کرده است. کلودیا شینباوم، شهردار سابق مکزیکوسیتی و جانشین وفادار آندرس مانوئل لوپز اوبرادور (آملو)، شهردار چپ‌گرای کنونی، پس از رأی‌گیری در ۲ ژوئن در صدر قرار گرفت.

سؤال این است که چگونه در جهان چنین اتفاقاتی می‌افتد. در کشوری که ۹۰ درصد ساکنین دارای سوگیری‌های منفی علیه زنان هستند و ۵۸ درصد آن‌ها به‌طور خاص علیه سیاستمداران زن این گونه سوگیری‌ها را دارند، ده‌ها میلیون نفر به کاندیدهای زن رأی داده‌اند. این آمارها نه تنها شینباوم، بلکه ژوچیتل گالویز، سناتور و تاجر زن را نیز شامل می‌شود که مخالفان پشت سر او تجمع کردند.

این پازل کوچکی نیست. سوگیری‌های منفی مکزیک علیه رهبران زن تقریباً دو برابر رهبران ایالات متحده یا کانادا مرسوم است. با اینحال، مکزیک نخستین کشور آمریکای شمالی است که یک رهبر زن انتخاب کرده است. نتایج هنوز در جریان است، اما انتظار می‌رود در آینده مکزیک چهارمین کشور با حضور گسترده‌ی زنان در کنگره‌ی جهانی باشد و تقریباً نیمی از ۳۲ ایالت آن را زنان اداره کنند.

توانمندسازی زنان در سیاست مکزیک تصادفی نبوده است. این پیشرفت ناشی از ساخت عمدی، هرچند تدریجی، یک چارچوب قانونی است که برابری جنسیتی را تقویت می‌کند، به ویژه از طریق سهمیه‌های جنسیتی اجباری. همه‌چیز از سال ۱۹۹۶ زمانی شروع شد که قانونی مبنی بر افزایش مشارکت زنان تصویب شد و توصیه کرد حداقل ۳۰ درصد نامزدها زن باشند. در سال ۲۰۰۲، کنگره‌ای که ۸۴ درصد از اعضای آن مرد بودند، این قانون را اجباری کرد. با این استثنا که رأی‌دهندگان می‌توانستند مردان را نیز در انتخابات مقدماتی انتخاب کنند. سیلویا هرناندز، تنها زن مکزیکی که سه دوره سناتور بوده است، در مورد شکایتی که زنان مکزیکی در پاسخ به آنها راه انداختند، به من گفت: «این چیزی بود که ما را به دادگاه کشاند تا درخواست کنیم که استثناء حذف شود.» بسیاری از زنان این فرآیند را همراهی کردند و در نهایت در سال ۲۰۱۱، دادگاه به نفع آنها رای داد.»

از آن زمان همه‌چیز به سرعت پیش رفت. مکزیک از حضور ۲۶ درصدی زنان کنگره در سال ۲۰۱۱ به ۴۲ درصد در سال ۲۰۱۵ و ۴۸ درصد درست پیش از رأی‌گیری یکشنبه رسید و این همه‌ی ماجرا نیست. موفقیت موردانتظار زنان در سطح فرمانداری بدون قید و شرط از سوی مقامات انتخاباتی مکزیک حمایت شده و در نتیجه بیش از نیمی از نامزدهای فرمانداری هر حزب زن بودند.

با اینحال، رأی‌دهندگان هنوز نمی‌دانند که آیا رئیس‌جمهور شینباوم اوضاع را برای زنان مکزیکی بهتر خواهد کرد یا خیر. آنها امیدوارند زیرا او چشم‌انداز جسورانه‌ای را در ایجاد «سیستم مراقبت ملی» برای ساخت مهدکودک‌ها، خانه‌های سالمندان، و مراکز مراقبت از بیماران معرفی کرد و برای کاهش بار کار مراقبت بدون دستمزد، که عمدتاً توسط زنان انجام می‌شود، نیز تدبیراتی اندیشید.

تاریخ همواره نشان داده است که رهبری زنان لزوما به سیاست‌های بهتر برای زنان نمی‌انجامد. هرچند در تاریخ مکزیک همه‌چیز به سرعت پیش رفته است. مکزیک از حضور ۲۶ درصدی زنان در کنگره در سال ۲۰۱۱ به ۴۲ درصد در سال ۲۰۱۵ و ۴۸ درصد درست پیش از رأی‌گیری یکشنبه رسید. این همه‌ی ماجرا نیست. موفقیت مورد انتظار زنان در سطح فرمانداری، بدون شک از سوی مقامات انتخاباتی مکزیک نیز حمایت می‌شود و اجبار شده است که بیش از نیمی از نامزدهای فرمانداری هر حزب زن باشند.

به قدرت.رسیدن شینباوم، بسیاری از زنان را هیجان‌زده کرده است. هرچند آملو (مخفف آندرس مانوئل لوپز اوبرادور- رئیس‌جمهور پیشین مکزیک) هیچگاه رابطه‌ی خوبی با سازمان‌های فمینیستی که از او انتقاد می‌کردند نداشت و این نگرانی وجود دارد که شینباوم نیز نتواند این رابطه را برقرار کند.

همچنین در مورد اینکه چگونه رأی‌دهندگان مکزیکی ممکن است به رئیس‌جمهور شینباوم واکنش نشان دهند نیز نگرانی‌هایی وجود دارد. مطالعات نشان می‌دهد که رهبران زن اغلب واکنش‌ها را به نسبت همتایان مرد خود بهتر تحمل می‌کنند، پدیده‌ای که در مکزیک با تبعیض جنسیتی اجتماعی تشدید شده است. رئیس‌جمهور بودن برای یک زن آسان نخواهد بود. یک نظرسنجی توسط Enkoll در فوریه نشان داد که یک سوم مکزیکی‌ها احساس می‌کنند که «کشور برای این کار آماده نیست» و ۱۴ درصد آشکارا می‌گویند که ترجیح می‌دهند یک مرد این مسئولیت را بر عهده بگیرد.

این تبعیض جنسیتی توسط برخی زنان نیز تشدید می‌شود. در طول مبارزات انتخاباتی، احزاب اپوزیسیون زیرکانه در مورد تبعیض جنسی پنهان مکزیکی حرف می‌زدند. در اولین مناظره‌ی ریاست‌جمهوری، گالوز، شینباوم را «بانوی یخی» نامید و او را سرد و بی‌عاطفه معرفی کرد که توهین مستقیمی بود به انتظارات جامعه مبنی بر اینکه زنان باید گرم و مهربان باشند. در مناظره‌ای دیگر، شینباوم به دلیل انتخاب لباس توسط گالوز مورد انتقاد قرار گرفت و به این مفهوم اشاره شد که «عدم دینداری» او را به یک مورد نامناسب برای منصب بدل می‌کند. یک روشنفکر زن مشهور مکزیکی، گوادالوپ لوئزا، نیز قبل از رأی‌گیری از موهای مجعد او انتقاد کرد و استدلال کرد که این شواهدی است که نشان می‌دهد شینباوم فقط یک «دختر کوچک حسود» است.

در خارج از سیاست، شینباوم باید با کارشناسانی که اغلب او را «کلون»، «سرپرست»، «سوگلی»، «دختر خراب» یا «گل کوچک» آملو نامیده‌اند، مبارزه کند. این منتقدان تصور می‌کنند که او توسط آملو دستکاری یا کنترل می‌شود.

او همچنین به دلیل شخصیت منظم و هوشیار و همچنین توانایی‌اش در طفره‌ رفتن از سؤالات دشوار مطبوعات، مکرراً به مغرور بودن متهم می‌شود. مارتا لاماس، یک فمینیست شناخته‌ شده و استاد دانشگاه ملی خودمختار مکزیک، به من گفت: «شک ندارم که در یک سیاستمدار مرد، این ویژگی‌ها به عنوان نشانه‌هایی از حرفه‌ای‌بودن و قدرت ستایش می‌شوند. در مورد شینباوم، آنها به ضعف تبدیل می‌شوند و اتهامات غرور و خودپسندی را پیش می‌کشند.»

شینباوم به تنهایی یک سیاستمدار توانا است. او در انتخابات مقدماتی مورنا در مقابل چهار مرد پیروز شد و پیش‌تر نیز در دو انتخابات پیروز شده بود. به عنوان شهردار مکزیکوسیتی، او توانایی خود را در فاصله‌گرفتن از آملو در مسائلی که ضرورتی نداشت، نشان داد. برخلاف آملو، او در طول همه‌گیری کووید١٩ ماسک می‌پوشید، پروژه‌های بزرگ انرژی پاک را رهبری می‌کرد و با نظامی‌سازی پلیس ایالتی مخالفت می‌کرد.

نظرسنجی‌های پیش از رأی‌گیری نشان داد که کمپین شینباوم از سوی زنان بیشتر از مردان حمایت می‌شود. با این وجود در کشوری که زن‌بودن تا این حد دشوار است، حمایت تنها زمانی دوام می‌آورد که او به عنوان رئیس‌جمهور عملکرد درستی داشته باشد. مبارزه‌های فمینیستی برای به قدرت‌رساندن زنان با پیروزی شینباوم خاتمه نمی‌یابد. مهمترین چالش، تبدیل برابری جنسیتی به واقعیت است. موفقیت به راحتی به دست نخواهد آمد.