جنبش «زن، زندگی، آزادی» اشاره به تحولات سیاسی اجتماعی در ایران دارد که پس از قتل مهسا (ژینا) امینی، شکل گرفت. پس از قتل او، اعتراضات بی‌سابقه‌ای آغاز شد که در نهایت به جنبش سراسری «زن، زندگی، آزادی» منجر شد.

اولین اعتراض دانشجویی در ایران در ۲۷ شهریور ۱۳۹۱ در دانشگاه تهران برگزار شد. روز بعد، در ۲۸ شهریور، یکی از بزرگترین اعتراضات دانشجویی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی‌تکنیک تهران) رخ داد که گزارش‌ها حاکی از شرکت بیش از هزار دانشجو در این اعتراض بود.

ترس رژیم جمهوری اسلامی از اعتراضات گسترده به حدی رسید که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به همه دانشگاه‌های ایران دستور داد تا اولین هفته‌ی کلاس‌های خود را در شهریور ۱۳۹۱ به صورت مجازی برگزار کنند. سرکوب بی‌سابقه‌ی دانشگاه‌های ایران در هفته‌های پس از بازگشایی کلاس‌ها شدت گرفت. در یکی از تاریک‌ترین جنایات دانشگاهی، نیروهای امنیتی و عوامل لباس شخصی وارد دانشگاه صنعتی شریف شدند و با تفنگ بادی و پینت‌بال به سوی دانشجویان شلیک کردند. این اقدام در میان دانشجویان ایرانی به «یکشنبه‌ی سیاه شریف» معروف است.

 

آمار تظاهرات دانشجویی

 

بر اساس گزارش‌هایی که از مرکز حراست ایران وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به خبرنامه‌ی امیرکبیر درز کرده است، در پاییز ۱۴۰۱، در مجموع ۵۷۰ تظاهرات در تمام دانشگاه‌های ایران برگزار شد که از این تعداد، ۵۳۹ تظاهرات (۹۵ درصد) در دانشگاه‌های دولتی و ۳۱ تظاهرات (۵ درصد) در دانشگاه‌های خصوصی بودند. در استان تهران، ۲۱۵ تجمع دانشجویی (۳۸ درصد از کل تجمع‌ها) در پاییز ۱۴۰۱ برگزار شد که بیشترین تعداد اعتراضات و تجمعات دانشجویی محسوب می‌شود.

 پس از تهران، دانشگاه‌های آذربایجان شرقی و سمنان هر کدام ۲۹ گردهمایی (۵ درصد از کل) را برگزار کردند که بالاترین تعداد را در بین دانشگاه‌های استان‌های مختلف ایران به خود اختصاص دادند.

از نظر بیشترین تعداد تظاهرات دانشگاهی، دانشگاه علامه‌طباطبایی با ۲۸ تظاهرات بیشترین و پس از آن دانشگاه شهید بهشتی با ۲۶ تظاهرات و هر دو دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی خواجه‌نصیر هر کدام با ۲۰ تظاهرات بیشترین آمار اعتراضات را به خود اختصاص دادند. آخرین هفته‌ی شهریور ۱۴۰۱ با ۳ تظاهرات دانشجویی، آرام‌ترین هفته و هفته‌ی آخر مهر ۱۴۰۱ با ۱۱۷ تظاهرات دانشجویی، پرآشوب‌ترین هفته بود.

 

تعداد شرکت‌کنندگان در تظاهرات دانشجویی

 

بر اساس آمارهای فاش‌شده از مرکز حراست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تعداد کل شرکت‌کنندگان در تمامی تظاهرات پاییز ۱۴۰۱ از ۷۰ هزار و ۱۴۱ دانشجو فراتر رفته است. از این میان، ۶۷۱۹۹ دانشجو (۹۶ درصد) از دانشگاه‌های دولتی و ۲۲۵۶ دانشجو (۴ درصد) از دانشگاه‌های خصوصی بودند. همچنین دانشجویان دانشگاه‌های استان تهران با ۲۴۸۹۰ دانشجو (۳۸ درصد)بیشترین مشارکت را داشتند.

 

تعداد دانشجویان دستگیر و بازداشت‌شده در ایران

 

از شهریور ۱۴۰۱ تا پایان ماه گذشته، بیش از ۸۰۴ دانشجو شامل ۵۹۸ دانشجوی پسر و ۲۰۶ دانشجوی دختر دستگیر و بازداشت شدند. دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر (پلی‌تکنیک تهران) و علامه‌ طباطبایی هر کدام ۱۱۵ دانشجوی بازداشتی داشتند که بیشترین تعداد دانشجویان بازداشتی را به خود اختصاص داده است. شایان ذکر است دانشگاه صنعتی امیرکبیر به عنوان قلب تپنده‌ی جنبش دانشجویی ایران شناخته می‌شود و دانشگاه علامه طباطبایی فعال در حوزه‌ی علوم انسانی محل استقرار فراکسیون علامه و دفتر تحکیم وحدت است.

 

تعداد دانشجویان سرکوب‌شده‌ی در ایران

 

از آبان ۱۴۰۱ تا دی ماه به بعد بیش از ۳۷۸۹ دانشجو با همکاری سازمان‌هایی از جمله سازمان اطلاعات فراجا، سازمان اطلاعات استان تهران، سازمان اطلاعات سپاه، سازمان بسیج دانشجویی، سازمان بسیج اساتید، مرکز حراست وزارت علوم، مدیرکل حراست دانشگاه‌های ایران، معاونت اطلاعات قرارگاه ثارالله سپاه و دفتر فرماندهی قرارگاه ثارالله سپاه  به طرق مختلف سرکوب شدند.

 

شیوه‌های سرکوب دانشجوها عبارت بودند از:

 

احضار به کمیته‌‌ی انضباطی

 

دریافت احکام انضباطی

 

ممنوعیت ورود به دانشگاه

 

محروم‌شدن از خدمات رفاهی

 

محرومیت از غذای دانشجویی

 

تعلیق از تحصیل

 

اخراج‌شدن از دانشگاه

 

بر اساس اسنادی که برای اولین بار در خبرنامه‌ی امیرکبیر در پاییز ۱۴۰۲ منتشر شد، بیش از ۲۸۴۳ دانشجو در اوج اعتراضات جنبش «زن، زندگی، آزادی» به کمیته‌های انضباطی دانشگاه معرفی شدند.

 

در میان این دانشگاه‌ها، دانشگاه علم و صنعت ایران با ۳۴۲ دانشجو بیشترین تعداد دانشجو را به خود اختصاص داده و پس از آن دانشگاه شهید باهنر کرمان با ۲۸۲ دانشجو و دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی‌تکنیک تهران) با ۱۵۷ دانشجو در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. همچنین در این مدت بیش از ۶۴۳ دانشجو از ورود به دانشگاه‌های ایران منع شدند که دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی‌تکنیک تهران) با ۱۱۹ دانشجو بیشترین تعداد را به خود اختصاص داد و پس از آن دانشگاه علامه طباطبایی با ۱۱۸ دانشجو و دانشگاه صنعتی شریف با ۹۰ دانشجو در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.

در جریان اعتراضات جنبش «زن، زندگی، آزادی» در پاییز ۱۴۰۱ حداقل ۲۸۱ دانشجو تعلیق شدند که دانشگاه تهران با ۸۸ دانشجو بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده و پس از آن دانشگاه ملایر با ۴۷ دانشجو و دانشگاه یاسوج با ۳۲ دانشجو در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. همچنین حداقل ۲۲ دانشجوی معترض دانشگاه مازندران در جریان انقلاب مهسا در پاییز ۱۴۰۱ ممنوع‌الخروج شده و خروج قانونی آنها از ایران منع شد.

 

تعداد اساتید سرکوب‌شده در ایران

 

بیش از ۵۸ استاد دانشگاه ایران به طرق مختلف از جمله تعلیق، اخراج و دستگیری سرکوب شدند. بیشترین آمار مربوط به دانشگاه آزاد اسلامی با ۱۳ استاد بود. پس از آن دانشگاه تهران با ۸ استاد؛ و دانشگاه شهید بهشتی با ۷ استاد بیشترین تعداد استادهای سرکوب‌شده را داشتند.

 

 

اظهارات دانشجویی

 

در جریان جنبش «زن، زندگی، آزادی» بیش از ۳۰۰ بیانیه مختلف از سوی گروه‌های دانشجویی ایران صادر شده است. حدود ۸۳ درصد از این بیانیه‌ها توسط دانشجویان معترض نوشته شده و تنها ۱۷ درصد از سوی سازمان‌های وابسته به نظام و انقلابی صادر شد. بیش از ۲۵۰ بیانیه با محوریت تحریم کلاس‌ها و امتحانات، بیش از ۲۰۰ بیانیه در محکومیت سرکوب و خشونت علیه زنان، بیش از ۲۰۰ بیانیه در محکومیت قتل مهسا امینی، بیش از ۱۵۰ مورد انتقاد یا مخالف حجاب اجباری و بیش از ۱۵۰ بیانیه نیز به بازداشت دانشجویان اعتراض داشتند.

 

نهادهای سرکوبگر

 

بیش از ۱۱۶ اداره‌ی حراست در دانشگاه‌های ایران با همکاری کمیته‌های انضباطی و یگان‌های حراست فیزیکی، شناسایی و برخورد با دانشجویان معترض در محیط‌های دانشگاهی و ارجاع آن‌ها به وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه خارج از دانشگاه را بر عهده داشته‌اند.

طي دو سال گذشته شيوه‌هاي مختلف اعمال ظلم در دانشگاه‌هاي ايران اجرا است. این روش‌ها شامل تعلیق، اخراج، دستگیری و زندانی‌کردن دانش‌آموزان بود که همگی توسط نهادهای امنیتی اجرا می‌شد. با اینحال، جنبش‌ها و اعتراضات دانشجویی، همچنان در دوران پس از سرکوب به اشکال مختلف ادامه داشته است. تحلیل‌ها نشان می‌دهد که میزان ظلم و ستم در جریان جنبش «زن، زندگی، آزادی» در مقایسه با اعتراضات تقلب در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ و اعتراضات سراسری دانشجویان دانشگاه تهران در سال ۱۳۷۸ به بالاتر بوده و در واقع شدیدترین نمود ظلم در ایران بود. نهادهای سرکوبگر از تمامی ابزارهای ممکن استفاده کردند تا سرکوب را تشدید کنند.

پس از گذشت چهار دهه از زمان استقرار جمهوری اسلامی، سازمان‌های امنیتی ایران برای جلوگیری از آگاهی جوامع بین‌المللی از جنایات حقوق بشر در دانشگاه‌های ایران، سرکوب گسترده‌ی دانشجویان و انتشار اطلاعات نادرست را به عنوان شیوه‌ی امنیتی خود برگزیده‌اند. آنان هرگونه گردآوری و مستندسازی روایات و گزارش‌های سرکوب امنیتی را اقدامی علیه امنیت ملی و تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی می‌دانند. علاوه بر این، هرگونه همکاری با سازمان‌های حقوق بشر دانشجویی به عنوان همکاری با دولت‌های متخاصم و سازمان‌های اطلاعاتی طبقه‌بندی می‌شود. این سازوکار توسط وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی و سازمان اطلاعات سپاه برای ارعاب رهبران دانشجویی ایرانی و جلوگیری از مستندسازی و افشای واقعیت‌های موجود در دانشگاه‌های ایران به کار گرفته شده است.

 

با وجود تمامی تهدیدها، خبرنامه‌ی امیرکبیر با بیش از ۲۵ سال فعالیت به عنوان قدیمی‌ترین پایگاه خبری و تحلیلی جنبش دانشجویی ایران، تلاش کرده است تا با همکاری سازمان‌های بین‌المللی دانشجویی و حقوق بشری، حقایق و واقعیت‌ها را منتشر کند، حتی در شرایطی که جان انسان‌ها در معرض تهدید قرار گرفته است.