مرکز خبر- امروز چهارشنبه ۱۴ آبان‌ماه، عباس شاهسونی، عضو هیأت علمی گروه مهندسی بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مصاحبه با خمبرگزاری‌های داخلی ایران اعلام کرد که «طبق آخرین گزارش مؤسسه بار بیماری‌ها (GBD) در سال ۲۰۲۵، آلودگی هوا به عنوان دومین علت مرگ زودرس در جهان شناخته می‌شود و سالانه باعث مرگ بیش از ۷.۹ میلیون نفر در سراسر دنیا است.»

به گفته وی، در سال گذشته، بیش از ۵۳ هزار و ۴۷۰ مرگ سالیانه در ایران ناشی از آلودگی هوا بوده است که حدود ۱۵ درصد از کل مرگ‌ومیرها در سال ۲۰۲۳ را تشکیل می‌دهد.

پس از فشار خون بالا، آلودگی هوا دومین عامل مرگ در جهان محسوب می‌شود؛ به‌طوری‌که به طور میانگین از هر ۸ مرگ، یک مورد ناشی از آلودگی هواست. در کشورهایی مانند چین و هند، سالانه بیش از دو میلیون نفر به این دلیل جان خود را از دست می‌دهند.

وی در ادامه افزود: «تنفس هوای آلوده، افراد را بیمار می‌کند. آلودگی از طریق ریه‌ها وارد جریان خون می‌شود و می‌تواند به قلب، مغز و سایر اندام‌ها برسد. حتی از جفت عبور کرده و بر جنین در حال رشد نیز اثر می‌گذارد. آلودگی هوا موجب التهاب در ریه‌ها و سایر اندام‌های بدن می‌شود.»

عباس شاهسونی با اشاره به سهم آلودگی هوا در مرگ‌های ناشی از بیماری‌های مزمن گفت: «۸۶ درصد از مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا به بیماری‌های غیرواگیر مربوط می‌شود. به‌طور میانگین، ۴۵ درصد از مرگ‌ها در اثر بیماری‌های مزمن انسدادی ریه (COPD)، ۲۹ درصد به دلیل زوال عقل، ۲۶ درصد به علت سکته مغزی، ۲۵ درصد ناشی از بیماری‌های ایسکمیک قلبی، ۱۷ درصد بر اثر دیابت نوع ۲ و ۱۷ درصد در نتیجه سرطان ریه به آلودگی هوا مرتبط است.»

او با تأکید بر نابرابری تأثیر آلودگی در میان اقشار مختلف جامعه گفت: «آلودگی هوا همه را به یک اندازه تحت تأثیر قرار نمی‌دهد. افراد ساکن در مناطق فقیرتر یا حاشیه‌نشین‌ها بیشتر در معرض خطر هستند. بیشترین مرگ‌ومیرها در میان کودکان خردسال و سالمندان رخ می‌دهد. این تفاوت ناشی از عوامل اجتماعی، اقتصادی و میزان دسترسی به خدمات درمانی است.»

او افزود: «ذرات معلق (PM۲.۵) در هوای آزاد، نخستین عامل خطر اصلی مرگ‌ومیر و آلودگی هوای خانگی در رتبه دهم قرار دارد. حدود ۷ درصد از مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا مربوط به کودکان زیر پنج سال است.»

شاهسونی خاطرنشان کرد: «پنج عامل اصلی مرگ در ایران شامل فشار خون سیستولیک بالا، آلودگی هوا، شاخص توده بدنی بالا (BMI)، رژیم غذایی نامناسب و اختلال عملکرد کلیه است.»

وی در ادامه گفت: «میانگین غلظت سالیانه ذرات معلق (PM۲.۵) در ایران طی ده سال گذشته حدود ۴۰ میکروگرم در هر متر مکعب بوده که ۹ میکروگرم بیشتر از میانگین جهانی است. این میزان طی سال‌های اخیر کاهش نیافته و غلظت ازون و دی‌اکسید نیتروژن نیز به ترتیب ۱۲ و ۹ درصد افزایش یافته است.»

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پایان تأکید کرد: «در ایران، ۴۵ درصد از مرگ‌ها بر اثر COPD، ۲۸ درصد در اثر سکته مغزی، ۳۰ درصد در نتیجه بیماری‌های ایسکمیک قلبی، ۲۰ درصد ناشی از دیابت نوع ۲، ۲۴ درصد به علت سرطان ریه و ۲۳ درصد به دلیل عفونت دستگاه تنفسی تحتانی، منتسب به آلودگی هوا است. به‌طور کلی، در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، ۸۶ نفر در ایران به دلیل آلودگی هوا جان می‌بازند؛ رقمی که بالاتر از میانگین جهانی است.»