مرسده قائدی: دادگاه روژآوا صدای عدالت‌خواهی در برابر جنایات ترکیه
مرسده قائدی، فعال سیاسی و زندانی سیاسی سابق، با تأکید بر اهمیت دادگاه خلق‌های روژآوا، بر لزوم آگاهی بخشی جهانی درباره جنایات ترکیه و حمایت از مقاومت مردم روژآوا تأکید کرد و آن را صدای عدالت‌خواهی در لحظه تاریخی حساس کنونی دانست.
شهلا محمدی
مرکز خبر- روزهای ۵ و ۶ فوریه هیئت قضات، جلسه ۵۴ دادگاه دائمی خلق‌های روژآوا (Permanent Peoples Tribunal) را برگزار کردند که در آن دولت ترکیه به دلیل جنایاتی که از سال ۲۰۱۸ تاکنون در شمال و شرق سوریه مرتکب شده، محاکمه شد. این دادگاه که در بروکسل برگزار گردید و دو روز به طول انجامید، میزبان بسیاری از فعالین سیاسی، قضات، حقوقدانان و شهروندان از کشورهای مختلف بود.
مرسده قائدی، زندانی سیاسی سابق، فعال سیاسی و عضو خانواده‌های دادخواه خاوران، با اشاره به تجربه حضور خود در دادگاه خلق‌های روژآوا، ضمن تشکر از برگزارکنندگان دادگاه، بیان کرد: «این چهارمین تجربه حضور من در دادگاه بود. سه دادگاه علیه یک حکومت جنایتکار اسلامی و این دادگاه علیه دولت فاشیست ترکیه بود. قضات از کشورهای مختلف حضور داشتند و نُه سازمان حقوق بشری این رویداد را سازماندهی کرده بودند. فضای دادگاه همان فضایی بود که در دادگاه‌های قبلی تجربه کرده بودم. تعداد زیادی از شهروندان از کشورهای مختلف، از جمله نروژ، قبرس، تهران و... حضور داشتند. به طور کلی، گستردگی این دادگاه به گونه‌ای بود که مهمان‌های زیادی دعوت شده بودند.»
وی بر اهمیت این دادگاه و دادگاه‌هایی که در آینده برگزار خواهد شد، تاکید کرد و آن را «بسیار مهم» دانست و افزود: «وقتی در این دادگاه حضور پیدا کردم، متوجه شدم که جنایت هولناکی که در روژآوا اتفاق افتاده، حتی من که مسئله‌ام روژآوا بوده، به درستی نمی‌دانستم. از این زاویه می‌گویم که برگزاری این دادگاه‌ها مهم‌اند و باید در این دادگاه‌ها شرکت کنیم. به ویژه آزادی‌خواهان، عدالت‌خواهان و دادخواهان باید بدانند که همسایه‌ی ما، دولت فاشیست ترکیه، با یک منطقه چه برخوردی کرده است، چون در آنجا یک حکومت برابرطلب و آزادی‌خواه شکل گرفته بود که ترکیه توان مقابله با آن را نداشت.»
«حمله به غیرنظامیان در ساخت‌های غیرنظامی»
مرسده قائدی، یکی از مسائل مهم و اجرایی در دادگاه روژآوا را این‌گونه بیان کرد: «مسئله‌ای که در این دادگاه مطرح شد و در سنت همین دادگاه است این بود که از نمایندگان ترکیه، از متهمین خواسته شد در دادگاه حاضر شوند، اما آن‌ها نیامدند. اولین بیانیه‌ای که دادگاه صادر کرد، به جرم جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت در رابطه با دولت ترکیه تاکید داشت.»
وی برخی از موارد مورد بررسی در دادگاه روژآوا را چنین تشریح کرد: «یک نکته که مطرح شد این است که دولت ترکیه علاوه بر اینکه خودش این سرکوب‌ها را انجام می‌دهد، از نیروهای نیابتی نیز استفاده می‌کند و این نیروهای نیابتی در این دادگاه مطرح شدند. بنابراین جنایت‌های ترکیه از زاویه‌های مختلف مورد بحث قرار گرفت؛ به‌عنوان مثال، از نظر اقتصادی، زیتون در آنجا اهمیت زیادی دارد و ترکیه نه‌تنها این منابع را به تصرف درآورده، بلکه حتی زبان در منطقه را تغییر داده است. جعبه‌های زیتون نیز به زبان ترکی تغییر کرده است. به طوری که تنها ۲۰ درصد از ملت کورد توانسته‌اند در آنجا باقی بمانند و باقی افراد از مناطق دیگر، از جمله ترک‌ها و عرب‌ها، وارد و در آنجا اسکان داده شده‌اند.»
«حکم نهایی جنایت علیه بشریت و جنایت جنگی خواهد بود»
مرسده قائدی، با اشاره به دادگاه ایران تریبونال، بر این نکته تاکید داشت که رای صادره توسط این دادگاه تاثیرگذار خواهد بود و بیان کرد: «من ایمان دارم که حکم نهایی جنایت علیه بشریت و جنایت جنگی خواهد بود، زیرا جنایت علیه بشریت شامل حمله به غیرنظامیان، حمله به کودکان در مدارس، تجاوز جنسی علیه زنان غیرمسلح، حمله به زنان فعال حقوق مدنی و... بوده است. حکمی که در ایران تریبونال صادر شد، حکومت جنایتکار اسلامی را به جنایت علیه بشریت محکوم کرد. زمانی که یکی از جنایتکاران، حمید نوری(متهم به جنایت جنگی و قتل عمد در جریان اعدام بیش از هزار زندانی سیاسی در ایران در تابستان ۱۳۶۷)، را دستگیر کردیم، آن حکم بسیار مورد تایید قرار گرفت و مرتب به آن رجوع می‌شد، چرا که ما در سال ۲۰۱۲ نوری را به همین جرم محکوم کرده بودیم.»
وی افزود: «یک واقعیت هم وجود دارد؛ این دادگاه‌ها جنایت‌هایی که اتفاق افتاده را مکتوب می‌کنند و در روزهای مشخصی که دادگاه‌های مردمی بعدی را با استقلال در روژآوا برگزار می‌کنیم، این اسناد همگی در دسترس خواهند بود. شاهدانی که آمده‌اند و نکاتی که قضات بیان کرده‌اند، مکتوب شده است. نکته‌ای که هست این است که قضات و دادستانی در آنجا از شجاعت مردم روژآوا و از اینکه با این شهامت از جنایت‌هایی که اتفاق افتاده صحبت کردند، تشکر کردند. همین اتفاق برای ما در دادگاه ایران تریبونال افتاده بود که می‌گفتند اگر شما نبودید، ما نمی‌دانستیم که در دهه ۶۰ چه اتفاقی در ایران افتاده است. این حکم‌ها قدرت اجرایی ندارند، اما در دادگاه‌های مردمی اهمیت زیادی دارند.»
او همچنین بر اهمیت برگزاری دادگاه‌های بعدی و حکم نهایی دادگاه تاکید داشت و افزود: «ما باید ببینیم مرحله‌ی بعدی این دادگاه چگونه خواهد بود. در دادگاه ایران تریبونال، ابتدا یک دادگاه کمیسیون حقیقت‌یاب داشتیم و سپس دادگاه نهایی برگزار شد. من امیدوارم مرحله‌ی بعدی این دادگاه نیز دادگاه دیگری باشد با شهادت‌های بیشتر. به نظر من یکی از نکاتی که باید بیشتر به آن توجه می‌شد، این بود که ما شاهد کم داشتیم و بیشتر گزارش‌های مکتوب بودند. این شاید به دلیل شرایط خاص در روژآوا بود. البته ما شاهدانی داشتیم که از طریق اسکایپ شهادت دادند، ولی اگر شهادت‌ها بیشتر بود، از نظر حقوقی اهمیت بیشتری داشت. اما به طور کلی، این حکم در آینده‌ی مبارزات مردم روژآوا تعیین‌کننده است و نقشی اساسی ایفا خواهد کرد.»
«ما درد مشترک و سرکوب مشترکی داریم»
این فعال سیاسی به اتفاقات مشابهی که در سراسر خاورمیانه برای مردم کشورهای مختلف رخ می‌دهد اشاره کرد و گفت: «در سوریه، حملات روزانه به روژآوا ادامه دارد و همزمان مسئله‌ی ایران و سرکوب مردم این کشور وجود دارد. به طور واقعی، منطقه در حال تغییر و تحولات است. یکی از نکاتی که من با برگزارکنندگان در میان گذاشتم این بود که زبان‌ها در آنجا ترجمه می‌شدند، اما زبان فارسی ترجمه نمی‌شد. مترجمانی از زبان‌های فرانسه، کوردی، انگلیسی و... حضور داشتند، اما مترجم زبان فارسی حضور نداشت. ما درد مشترک و سرکوب مشترکی داریم. به خصوص در این مقطع تاریخی، می‌بینیم که کوردستان ایران چقدر تحت سرکوب روزانه‌ی حکومت قرار دارد و همینطور کوردستان‌های منطقه. بنابراین، برای منطقه خاورمیانه، من دوست داشتم که از همه‌ی کشورهای منطقه حضور می‌داشتند، اما یکی از خوبی‌هایی که این دادگاه داشت این بود که از کشورهای اروپایی همه شرکت داشتند و این بسیار مهم است که مردم ساکن در این کشورها بدانند چه اتفاقاتی در منطقه می‌افتد. من در حضور چند خبرنگار از نروژ، فنلاند و... بیان کردم که در کوردستان ایران نیز این اتفاقات در حال رخ دادن است.»
وی همچنین حضور عدالت‌خواهان و دادخواهان را در دادگاه روژآوا الزامی و مهم توصیف کرد و با تطبیق و تشبیه مسئله‌ی روژآوا با برخی از جنایات صورت گرفته در ایران ادامه داد: «من صحنه‌ای در آنجا دیدم که در حمله به قبرستان، با آجر و سنگ قبرها را می‌شکستند. اگر این امکان وجود داشت، من این جنایت‌ها را با خاوران مقایسه می‌کردم و می‌گفتم که جنایت در منطقه سراسری است.»
«این دادگاه در این لحظه تاریخی یک صدای بلند و عدالت خواه بود»
مرسده قائدی، تجربه حضور در دادگاه روژآوا را در شناخت «بیشتر و بهتر روژآوا» و نیز «لمس شجاعت مردم روژآوا»، «بسیار خوب» عنوان کرد و با اشاره به شهادت‌های صورت گرفته در دادگاه مبنی بر شکنجه زندانیان، از بازگشت خاطرات خود در «زندان‌ها و سرکوب‌های ایران» سخن گفت و افزود: «ما منطقه‌مان به هم گره خورده است و من می‌دانم در روژآوا چه می‌گذرد و شما هم می‌دانید که به من چه گذشته است. بنابراین در خاورمیانه، به خصوص در این شرایط تاریخی، همه همدیگر را درک می‌کنند.»
وی همچنین با اشاره به اهمیت برگزاری این دادگاه در شرایط کنونی سوریه بیان کرد: «در این شرایط تاریخی که سوریه یک داعشی را به قدرت رسانده است، این دادگاه بسیار مهم بود. یعنی درست یک داعشی به قدرت رسیده و ترکیه و اردوغان فاشیست به او گفته‌اند که در سرکوب روژآوا با او همکاری می‌کنند. بنابراین، این دادگاه در این لحظه تاریخی یک صدای بلند و عدالت‌خواه بود و خواست صدایش را به گوش همه برساند. از این نظر، بسیار مهم بود.»
«سلب قدرت از زنان» و پایین کشیدن زنان از «قدرت سیاسی» با جنایت تجاوز
مرسده قائدی با تاکید بر «مسئله‌ی سیستماتیک تجاوز» علیه زنان توسط دولت فاشیست ترکیه گفت: «یکی از نکات مهمی که من کاملاً به آن توجه کردم، مسئله‌ی تجاوز به زنان بود. سرکوب و شکنجه در روژآوا، به‌ویژه با تجاوز به زنان سیاسی و رهبران سیاسی، به این دلیل بوده است که این زنان را بترسانند و وادار به عقب‌نشینی کنند.»
وی با اشاره به جمع‌آوری ۳۰۰ پرونده توسط یک مرکز حمایت از حقوق زنان در روژآوا و نیز شهادت یک زن فعال مدنی مبنی بر «تجاوز روزانه»، گفت: «یکی از مسائلی که در بیانیه‌ی این دادگاه آمده است، تجاوز جنسی و روزانه به زنانی بود که در روژآوا مبارزه می‌کردند. از این ابزار استفاده می‌شد تا آن‌ها را از میدان مبارزه کنار ببرند. در روز دوم دادگاه، با بیان چند مورد دیگر مشخص شد که این مسئله‌ی سیستماتیک تجاوز بوده و به طور سازمان‌یافته به زنان تجاوز شده است. در این دادگاه مواردی درباره رهبران سیاسی نیز مطرح شد که تعداد زیادی از آنان اعدام شده‌اند و این اقدامات به‌طور برنامه‌ریزی‌شده صورت گرفته است. چرا که می‌دیدند زنان برای برابری مبارزه می‌کنند و از این ابزار، که در تمام جنگ‌ها و در سراسر دنیا علیه زنان به کار می‌رود، استفاده می‌شد. دولت ترکیه نیز از این جنایت برای سلب قدرت از زنان و پایین کشیدن زنان از قدرت سیاسی استفاده کرده است.»
مرسده قائدی در پایان با اشاره به وضعیت کنونی سوریه و تکرار تجربه‌ی زنان ایران و روژآوا در این کشور هشدار داد و خاطرنشان کرد: «این نشان می‌دهد که مقاومت در روژآوا چقدر بالا بوده است و اکنون زنان سوریه باید بدانند که تجربه‌ی تاریخی ما و زنان روژآوا را باید به کار گیرند و هیچ‌گاه نباید قدمی عقب بروند. به جای آخوند و عمامه، کت و شلوار کراواتی آورده‌اند، اما این همان خمینی است که می‌خواهد زنان را به عقب براند. اتفاقاً در یکی از تظاهراتی که زنان سوریه داشتند، جمله‌ای گفتند که ما در ۸ مارس سال ۵۷ گفتیم: ما انقلاب نکردیم تا به عقب برگردیم.»