ساریا دنیز

مرکز خبر- روژاوا، سرزمینی که سال‌ها تحت اشغال و حملات قرار داشته، نهالی کوچک بود که در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۲ با تمامی رنگ‌هایش به شکوفه نشست. در طی سال‌های گذشته، علی‌رغم تمامی حملات، این نهال در خاک خود ریشه‌های عمیق‌تری دوانده است. اینجا کشوری است که اراده انسان‌ها را با دیوارهای ساخته شده سعی در محبوس کردن دارند، اما مردم با وجود تمام سختی‌ها و موانع، سرنوشت خود را به سوی آزادی رقم زده و مسیر خود را ترسیم کرده‌اند.

روژاوا، سرزمینی که تمامی کسانی که با وحشیگری داعش روبرو شده‌اند و به تنهایی در برابر بربریت جنگیده‌اند و با مقاومتشان نماینده تمامی بشریت بوده‌اند، امروز دوازدهمین سالگرد انقلابش را جشن می‌گیرد. در روژاوا، جایی که مردم با عباراتی چون «سقوط می‌کند» قتل عام می‌شدند، امروز انقلاب جشن گرفته می‌شود. زنانی از سنین ۷ تا ۷۰ ساله با شور و شوق به سنگرها دویدند، از خانه‌هایی که قبلاً قدم به بیرون نگذاشته بودند، خارج شدند تا برای جنگجویان غذا ببرند، سلاح به دست گرفتند و در خط مقدم جنگ ایستادند. از آن روزهایی که جهان شاهد زنده آن بود تا به امروز، زندگی همچنان به دست زنان ساخته می‌شود.

زنانی که در برابر محاصره دشمن ایستادند، به تمامی زنان جهان نشان دادند که آزادی چگونه می‌تواند نورافشان باشد. زنانی که چادرهای سیاه را یکباره کنار زدند و با زیباترین رنگ‌هایشان به سوی زندگی دویدند، نشان دادند که آزادی و زندگی برابر چقدر ضروری و واقعی است. آنچه در روژاوا اتفاق افتاد، تصویری از یک فیلم نبود. روژاوا به اندازه یک نوزاد تازه متولد شده، برهنه، واقعی و کاملاً نو بود.

پیروزی روژاوا به معنای پیروزی تمامی جهان و تمامی کسانی بود که خواهان آزادی و برابری هستند. و همین‌طور نیز شد؛ روژاوا به کشور همگان تبدیل شد. روژاوا به خانه تمامی آزادی‌خواهان مبدل گردید.

 

بهار عربی

جنبش‌های مردمی موسوم به «بهار عربی» که در اواخر سال ۲۹۱۰ از تونس آغاز و به سراسر خاورمیانه گسترش یافت، در تاریخ ١۵ مارس ٢٠١١ به سوریه رسید. متعاقب آن، از آوریل ۲۰۱۱، جنگ داخلی در سرتاسر سوریه شعله‌ور شد که تا به امروز ادامه دارد.

یکی از مهم‌ترین پیامدهای این جنگ داخلی، وقوع انقلاب روژاوا در مناطق شمالی و شرقی سوریه بود. این انقلاب که به «انقلاب زنان» نیز شهرت یافته است، اکنون در دوازدهمین سال خود با ایجاد تحولات اجتماعی عمیق، چشم‌انداز جدیدی برای ملت‌های منطقه ترسیم کرده است.

در این میان، جامعه کورد نقش پیشگامی در تحولات منطقه ایفا کرد. آنها علاوه بر آغاز آنچه «بهار ملت‌ها» نامیده می‌شود، در راستای ایجاد یک ساختار اجتماعی-سیاسی نوین که از آن تحت عنوان «مدرنیته دموکراتیک» یاد می‌شود، گام‌های مؤثری برداشتند.

 

ابتدا TEv-DEM تأسیس شد

در اوایل جنگ داخلی سوریه، جامعه کورد از سوی دولت مرکزی دمشق و نیروهای مخالف تحت فشار قرار گرفت تا به یکی از طرفین بپیوندد. با این حال، هر دو جناح از پذیرش مطالبات حقوقی و آزادی‌های مورد درخواست کوردها امتناع ورزیده و آن را به زمانی نامعلوم در آینده موکول کردند.

در واکنش به این رویکرد، جامعه کورد که عزم خود را برای تحول نشان داده بود، اقدام به تأسیس نهادهای سیاسی مستقل خود کرد. در این راستا، جنبش جامعه دموکراتیک (TEV-DEM) و مجلس خلق کوردستان روژاوا (MGRK) تشکیل شدند.

پس از تأسیس TEV-DEM، تظاهرات جمعه که پیش از این در سراسر سوریه برگزار می‌شد، برای نخستین بار با هویت مشخص کوردی در مناطق شمالی و شرقی سوریه آغاز شد. همزمان، در منطقه عفرین، کلاس‌های آموزش زبان کوردی برای اولین بار برگزار گردید و شوراهای مردمی در شهرها شکل گرفت.

در این دوره، مدیریت خدمات عمومی که پیش از این توسط نهادهای وابسته به حکومت مرکزی انجام می‌شد، به تدریج به دست مردم محلی افتاد و نوعی خودگردانی شکل گرفت. یکی از مهم‌ترین تحولات این دوره، آغاز آموزش به زبان کوردی در مدارس ابتدایی بود. علاوه بر این، مؤسسه زبان کوردی (SZK) نیز در همین زمان تأسیس شد که گام مهمی در راستای حفظ و گسترش زبان و فرهنگ کوردی محسوب می‌شد.

 

مردم اداره امور را به دست گرفتند

در تاریخ ۱۸ ژوئیه ۲۰۲۱، جلسه‌ای با حضور مقامات ارشد حکومت سوریه در دمشق برگزار شد که طی آن انفجاری مهیب رخ داد و منجر به از دست رفتن جان بسیاری از مقامات عالی‌رتبه گردید. متعاقب این حادثه، در همان روز، ارتش آزاد سوریه (FSA) کنترل مناطقی در اطراف منبج، جرابلس، کوبانی و حلب را به دست گرفت.

در ۱۹ ژوئیه، با مشارکت مردمی در کوبانی، نیروهای حکومتی از این شهر خارج شدند. این روند در شهرهای دیگری همچون عفرین، سریکانی، دیرباسیه، عامودا، دریک، گرکه لگه، تربه‌سپی و تل تمر نیز تکرار شد و مردم محلی اداره امور را به دست گرفتند.

در همان روز، جامعه کورد با شعار «سوریه دموکراتیک، روژاوای مستقل» اعلام خودمدیریت در کوبانی کرد و این تاریخ به عنوان آغاز رسمی انقلاب روژاوا شناخته شد. متعاقباً، کانتون‌های جدیدی در عفرین و قامشلو نیز اعلام موجودیت کردند.

با تشدید درگیری‌ها، ساکنان منطقه اقدام به تشکیل واحدهای دفاع محلی کرده و به حفاظت از محله‌های خود پرداختند. این اقدامات خوددفاعی منجر به شکل‌گیری یگان‌های مدافع خلق (YPG) و یگان‌های مدافع زنان (YPJ) شد که نقش مهمی در تأمین امنیت منطقه ایفا کردند.

 

ساخت و ساز آغاز شد، نیروهای دموکراتیک سوریه (QSD) تأسیس شد

پس از اعلام خودگردانی در مناطق کورد سوریه، روند نهادسازی در حوزه‌های مختلف آغاز شد. این فرآیند شامل ایجاد ساختارهای جدید در زمینه‌های سیاسی، دفاعی، قضایی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بود. همچنین، سازماندهی ویژه‌ای برای جوانان و زنان صورت گرفت.

همزمان با این نهادسازی، ساخت نظامی که تحت عنوان «خودمدیریت دموکراتیک» شناخته می‌شد، آغاز گردید. در این راستا، تلاش‌هایی برای همکاری با گروه‌های قومی و مذهبی مختلف در منطقه صورت گرفت.

تحریکات گروه جبهه النصره (شاخه القاعده در سوریه) در منطقه سریکانی و همچنین حمله گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش) به کوبانی، که با حمایت برخی قدرت‌های جهانی همراه بود، منجر به اتحاد گسترده‌تر میان تمامی اقشار و گروه‌های مختلف در شمال و شرق سوریه شد.

در این شرایط، ساکنان منطقه با ایجاد ساختارهای مدیریتی مشترک، تلاش کردند تا زمینه را برای ایجاد یک زندگی مبتنی بر آزادی و برابری فراهم کنند. در بعد نظامی نیز، نیروهای مسلح منطقه تحت چتر واحدی به نام نیروهای دموکراتیک سوریه (QSD) سازماندهی شدند.

 

اتحاد کوردها

همزمان با تشکیل نیروهای دموکراتیک سوریه (QSD)، تلاش‌ها برای ایجاد اتحاد میان گروه‌های کورد تشدید شد. در این راستا، سه گروه اصلی کورد شامل حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) به عنوان بزرگترین نیروی سیاسی کورد منطقه، جبهه ملی کوردهای سوریه (ENKS)، و مجلس خلق کوردستان روژاوا متشکل از  ١۶حزب سیاسی، در تاریخ  ٢۶ اکتبر ۲۰۱۱ در شهر  هولیر واقع در  باشور کوردستان گردهم آمدند.

در این نشست، طرفین بر همکاری متقابل توافق کردند و تصمیم به تشکیل شورای عالی کورد گرفتند که این امر در ٢۵  ژوئیه ۲۰۱۲ به وقوع پیوست. این اقدام گامی مهم در جهت وحدت جامعه کورد تلقی شد.

متعاقباً، در ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۲، پس از تظاهرات گسترده صدها هزار نفری در شهرهای شمال و شرق سوریه، شورای عالی کورد به عنوان نماینده اراده جمعی مردم کورد به رسمیت شناخته شد.

اگرچه با گذشت زمان، ENKS به دلیل همکاری با برخی نیروهای بین‌المللی و ترکیه از مواضع اولیه خود فاصله گرفت، اما شورای عالی کورد در این مدت به فعالیت خود ادامه داد و سه کمیته تخصصی با عناوین دیپلماسی، خدمات اجتماعی و دفاع  را تأسیس کرد.

 

به آموزش اهمیت داده شد

همزمان با انقلاب، یکی از موضوعاتی که بیشترین توجه به آن معطوف گردید، آموزش بود. در بسیاری از شهرها، فعالیت‌های آموزشی تحت نظارت «نهاد نظارت نوری درسیمی» انجام پذیرفت. اقدامات قابل توجهی در زمینه آموزش زبان مادری صورت پذیرفت. در حدود ۱۰۰ مدرسه در منطقه تأسیس گردید و قریب به هزار معلم تربیت و آموزش داده شدند. علاوه بر این، مراکز فرهنگی و هنری در قامشلو، دریک، عامودا، عفرین، کوبانی و بسیاری از شهرهای دیگر به خدمت مردم درآمدند. در مراحل بعدی، دانشگاه‌ها نیز تأسیس شدند.

 

سیستم عدالت

تعیین نیازهای مردم در اولویت قرار داشت. کمیته‌ای برای رسیدگی به مشکلات اجتماعی، قضایی، و اقتصادی مردم تشکیل گردید. علاوه بر کمیته خدمات اجتماعی وابسته به شورای عالی، در هر مجلس «کمیته‌های خدمات و صلح» نیز ایجاد شد. «کمیته عدالت» به عنوان جایگزینی برای سیستم حقوقی دولت، آغاز به کار نمود. مردم با مراجعه به این کمیته‌ها، راه‌حل‌هایی برای مشکلات خود پیدا می‌کنند. همچنین، کمیته صلح و عدالت در ارتباط با شورای عالی کورد تأسیس شد. برای استقرار یک سیستم حقوقی مؤثر، از تاریخ ۴ آوریل ۲۰۱۳ «شعبه عدالت اجتماعی» وابسته به آکادمی علوم اجتماعی میزوپوتامیا نیز تأسیس گردید.

 

زنان زندگی خود را بنا کردند

زنان و جوانان در اعلام انقلاب و سپس اجرای آن از طریق نهادهای مربوطه نقش بسزایی ایفا نمودند. فعالیت‌های گسترده‌ای در بخش زنان و جوانان صورت گرفت. زنانی که تحت عنوان «یکیتیا استار» سازماندهی شده بودند، پس از انقلاب با نام "کنگره استار" و در مناطقی که عمدتاً عرب‌نشین بودند با عنوان "انجمن زنان زنوبیا"، مجالس زنان و خانه‌های زنان را تشکیل دادند. در مجالس مردمی نیز به نمایندگی زنان اولویت داده شد و در بسیاری از شهرها مراکز علمی-آموزشی زنان و آکادمی‌های زنان تأسیس گردید. زنان با استفاده از سیستم ریاست مشترک در تمامی سطوح مدیریتی، جایگاه خود را در مکانیسم‌های تصمیم‌گیری به دست آوردند. نهادهای زنان در زمینه‌های آموزش، خانواده، سیاست، اقتصاد و امنیت نقش فعالی ایفا کردند.

 

مردم در زمینه بهداشت و اقتصاد سازمان‌های خود را تشکیل دادند

پیش و پس از انقلاب، حوزه بهداشت و درمان به عنوان یکی از مهم‌ترین حوزه‌ها مورد توجه قرار گرفت. تحت نظارت کمیته عالی کورد، در حوزه بهداشت که به دلیل تحریم‌های اعمال شده علیه منطقه با مشکلاتی مواجه بود، کمیته‌های تخصصی تشکیل گردید. سازمان هلال احمر کورد با نام «هیوا سور» تأسیس شد. برای مقابله با تحریم‌ها، ایجاد سیستم‌های کارآمد و حل مشکلات، در سال ۲۰۱۳ نهاد توسعه اقتصادی شمال و شرق سوریه بنیان‌گذاری شد. این نهاد که اقتصاد خود را بر پایه مردم‌محوری بنا نهاده است، با آغاز فعالیت از کوبانی و دریک، بر فعالیت‌های تعاونی متمرکز گردید.

 

انقلاب با تمام واقعیت خود در حال زندگی است

انقلاب به مرور زمان تمامی مردم شمال و شرق سوریه را در بر گرفت و به وضعیت خودمدیریت دموکراتیک، تشکیلات نظامی نیروهای دموکراتیک سوریه QSD  و  شوراهای مدیریتی که شامل همه اقشار، اعتقادات و تفاوت‌ها هستند، تکامل یافت. امروز، شمال و شرق سوریه همچنان به ویژه تحت حملات دولت ترکیه قرار دارد. با وجود این حملات، مردمی که با هویت‌ها و باورهای مختلف زندگی می‌کنند، به مقاومت ادامه می‌دهند. این مردم با تجربه مبارزاتی خود، نهادینه شدن انقلاب را در تمام زمینه‌ها تأمین کرده‌اند و با این آگاهی، خود را اداره کرده و برای مشکلاتشان راه‌حل می‌یابند. مردمی که با قرارداد اجتماعی زندگی خود را تضمین کرده‌اند، امروز مدیریتی را که به عنوان «آرمان‌شهر» تلقی می‌شود، با تمامی واقعیت‌های آن زندگی می‌کنند. در حالی که مردم کورد با تمامی اقشار خود به پرسش «چگونه می‌توان آزاد و برابر زندگی کرد؟» پاسخ می‌دهند، انقلاب در دوازدهمین سال خود همچنان در این سرزمین‌ها ریشه می‌دواند.