أسماء فتحی

قاهره- سال‌های طولانی است که پرستاران خواستار بهبود شرایط خود، به‌ویژه در مواجهه با تصویر کلیشه‌ای و منفی‌ای که از کار آن‌ها ارائه می‌شود، هستند. این تصاویر که اغلب در آثار نمایشی بازتولید می‌شوند، باعث شده‌اند پرستاران با تحقیر و انگ مواجه شوند و همین مسئله، پیچیدگی نقض حقوق آنان را افزایش داده است.

در گزارش پیش‌رو، با شماری از پرستاران گفت‌وگو کرده‌ایم تا از مشکلات و چالش‌هایی که در نظام سلامت تجربه می‌کنند سخن بگویند؛ به‌ویژه آن دسته از مشکلاتی که مربوط به انگ اجتماعی است و راه‌های مقابله با آن، همچنین مسائل مربوط به دستمزد، ساعات کاری و سایر حقوقی که سال‌هاست برای آن‌ها تلاش می‌کنند.

پرستاران تأکید کردند که حمایت و قدردانی کافی از کاری که انجام می‌دهند، چه از سوی خانواده‌هایشان و چه از سوی جامعه اطراف، دریافت نمی‌کنند. آن‌ها ابراز امیدواری کردند که اوضاع، به‌ویژه با توجه به اینکه مردان بیشتری به این حرفه روی آورده‌اند و برخی خانواده‌ها نیز اکنون تمایل دارند دختران‌شان وارد حرفه پرستاری شوند، تغییر کند. با این حال، آن‌ها معتقدند این تغییر به زمان بیشتری نیاز دارد و مستلزم تلاش جمعی از سوی نهادها و افرادی است که نفوذ و تأثیر اجتماعی دارند.

 

ساعات کاری و حق عفونت‌زدایی (بدل عدوى)، بحران‌هایی که همچنان ادامه دارند

سیده السید محمد، پرستار اتاق عمل، می‌گوید که مهم‌ترین بحران‌هایی که پرستاران با آن مواجه هستند، شامل ساعات کاری است؛ به‌گونه‌ای که بسیاری از آن‌ها نمی‌توانند به شکل پایدار به کار خود ادامه دهند، چیزی که برای سلامت روان‌شان حیاتی است و از بروز اشتباه، به‌ویژه در بیمارستان‌های دولتی، جلوگیری می‌کند.

وی تأکید کرد که در گذشته، درباره‌ی وضعیت پرستاری در بیمارستان‌های دولتی، تصمیمی از سوی رئیس اداره اجرایی اتخاذ شده بود که براساس آن پرستار باید شیفت شب را کار می‌کرد و سپس شیفت صبح را نیز ادامه می‌داد. این تصمیم بحران بزرگی ایجاد کرد، چرا که کار کردن دو شیفت پیاپی به‌طور طبیعی می‌تواند منجر به خطا شود. برخی پرستاران با برگزاری اعتراضات توانستند جلوی این تصمیم را بگیرند، مانند آنچه در شهر پورت‌سعید رخ داد، اما در بیشتر مناطق هنوز این تصمیم در حال اجراست.

وی  همچنین توضیح داد که حق عفونت‌زدایی (بدل عدوى) یکی دیگر از مشکلاتی است که تاکنون حل نشداسته. دریافت این مبلغ بسیار دشوار است و نیاز به طی مراحل زیادی دارد، در حالی که نهایتاً فقط مبلغی معادل ۱۵ پوند مصری (کمتر از یک دلار) پرداخت می‌شود؛ مبلغی که اصلاً با میزان آسیبی که پرستاران متحمل می‌شوند، متناسب نیست.

وی در ادامه‌ی صحبت‌های خود با اشاره به اینکه نگاه جامعه به پرستاران به‌ویژه با ورود مردان به این حرفه و افزایش علاقه خانواده‌ها به تحصیل در رشته پرستاری تا حدودی تغییر کرده و وضعیت نسبت به گذشته کمی بهبود یافته است، گفت: با این حال، هنوز هم این حرفه در درجه اول «شغل زنانه» تلقی می‌شود، چرا که نقش مراقبتی دختران با این شغل مرتبط است. همچنین بیشتر بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها زنان را به مردان ترجیح می‌دهند، چرا که معتقدند زنان قدرت تحمل بیشتری در برابر فشار و بدرفتاری دارند.

سیده السید محمد همچنین با اشاره به اینکه نقش سندیکاهای صنفی بسیار کم‌رنگ است و آن‌ها از حضور در مجمع عمومی محروم‌اند، گفت: پرستاران فضای کافی برای مطالبه حقوق خود یا دستیابی به نمایندگی واقعی صنفی که بازتاب‌دهنده مشکلات و بحران‌های پرستاری باشد، ندارند.

 

 

پرستاران نیازمند نگاهی محترمانه‌تر نسبت به تلاش‌هایی هستند که انجام می‌دهند

زینب محمد، پرستار اتاق عمل، نیز با تأکید بر اینکه پرستاران با بحران‌های بزرگی روبه‌رو هستند، گفت: روزانه ۱۲ ساعت در اتاق عمل کار می‌کنم و فقط یک ساعت برای استراحت و ناهار در اختیار دارم و این شرایط من را دائماً در فشار و خستگی شدید قرار می‌دهد. حرفه‌ی پرستاری، به‌ویژه با توجه به اینکه برخی آثار نمایشی به‌طور عمدی تصویر پرستاران را مخدوش می‌کنند؛ موضوعی که در سایه فداکاری‌ها و تلاش‌های فراوان پرستاران در نظام سلامت، بسیار ناعادلانه است، نیازمند حمایت رسانه‌ای است تا نگاه جامعه به این شغل تغییر کند.

وی با اشاره به اینکه بسیاری از تخلفات اجتماعی به‌طور ناعادلانه به حرفه‌ی پرستاری نسبت داده می‌شود، گویی این تخلفات ناشی از ذات این شغل است و نه رفتارهای شخصی و استثنایی مانند آزار جنسی از سوی ارائه‌دهنده خدمات (مثلاً پرستار مرد)، تأکید کرد که بیمار نزد پرستار امانت است و یک منشور اخلاقی و حرفه‌ای وجود دارد که نقض آن به‌سختی ممکن است، مگر در موارد استثنایی، همان‌طور که در تمام اقشار جامعه ممکن است اتفاق بیفتد.

زینب محمد به وجود تلاش‌های گسترده برای ارتقای آگاهی عمومی درباره پرستاری و پرستاران اشاره کرد و گفت نسل جدیدی وارد این حرفه شده که مصمم است تصویر کلیشه‌ای و توهین‌آمیز نسبت به آن‌ها را در نظام سلامت بشکند.

وی در خصوص راه‌های بهبود وضعیت، گفت: اکنون نیاز است که «قدرت نرم» (مانند رسانه، فرهنگ، هنر و آموزش) وارد عمل شود و از این قشر حمایت کند. همچنین درآمد پرستاران، به‌ویژه در بخش دولتی، دیگر پاسخ‌گوی نیازهای زندگی نیست؛ مسئله‌ای که باعث شده بسیاری از این حرفه فاصله بگیرند و به سمت بخش خصوصی گرایش پیدا کنند، چرا که تفاوت دستمزدها بسیار زیاد است.

 

 

پرستاران زن با نقض‌های چندلایه مواجه‌اند

کاریمن محمود، پرستاری از اسکندریه، توضیح داد که پرستاری بخشی مهم از ساختار دولت و نهادهای اجرایی آن است، چرا که نقش پررنگی در خدمت‌رسانی به جامعه دارد. با این حال، این حرفه از حوزه سیاست‌گذاری دور مانده و در نتیجه کسی برای بهبود وضعیت آن سخن نمی‌گوید؛ موضوعی که منجر به اختلال در عملکرد و نقش اجتماعی پرستاران شده، به‌ویژه چون کسانی که معمولاً درباره‌ی آن‌ها صحبت می‌کنند، هیچ ارتباطی واقعی با این قشر ندارند.

وی با اشاره به اینکه پرستار، به عنوان یک زن، با انواع نقض‌های رایج علیه زنان در جامعه (چه در خیابان، چه در خانه) مواجه است، گفت: زنان علاوه بر نقض حقوقشان در خانه و خیابان، در محل کار نیز با آزارهای متعدد از سوی همکاران یا مدیران روبه‌رو هستند. از جمله این آزارها می‌توان به آزار جنسی، تبعیض و نابرابری اشاره کرد که حقوق بسیاری از پرستاران را تضییع می‌کند.

کاریمن محمود همچنین با تاکید بر اینکه شکاف عمیقی میان سندیکا و پرستاران وجود دارد که مانع گفت‌وگوی سازنده و بررسی راهکارهای بهبود شرایط شده است، گفت که هیچ‌کس از وضعیت یا اطلاعات مربوط به سندیکا خبر ندارد و انتخابات آن نیز حدود ۱۵ سال است که برگزار نشده است.

وی در ادامه‌ی صحبت‌های خود با اشاره به اینکه پرستاران به‌دلیل هرگونه ضعف یا اشکال در نظام سلامت، هدف سرزنش و خشونت قرار می‌گیرند، که گاهی حتی به خشونت فیزیکی هم می‌رسد، گفت: با این حال، بیشتر آن‌ها از پیگیری قانونی خودداری می‌کنند تا درگیر روندهای قضایی و دادگاه نشوند. افزون بر این، بسیاری از پرستاران نه از سوی خانواده و نه از سوی محل کارشان حمایت نمی‌شوند، و در نتیجه، اغلب از حق خود صرف‌نظر می‌کنند.