بهار عباسی

 

گورهای بی‌نام و نشان زنان

فاطمه، وفا، سونیا نام زنانی است که در یک سال گذشته توسط همسر، برادر یا افراد نزدیک فامیل در شهر سردشت کشته شده‌اند. قتل همه‌ی آنها ناموسی و زن‌کشی بوده است دلیل اصلی همه‌ی قتل‌ها اختلافات خانوادگی است.

سونیا ۲۲ ساله و مادر پسری شش ساله، روز ۲ دی‌ماه ۱۳۹۹ به دست برادر و پسرعمویش به قتل رسید. سونیا در شهرک نلاس سردشت دفن شده است. سامان دهقان، ۱۹ ساله (برادر سونیا) به همراه هیدی دهقان ۲۲ ساله (پسرعموی سونیا) سونیا را کشتند. شاید سونیا یکی از هزاران زنی بود که حداقل آگهی ترحیم برای او چاپ شد و مادرش در اطلاع‌رسانی کمک می‌کرد.

خبرگزاری زن با سنور آریاپور مادر سونیا در مورد قتل سونیا گفت‌وگویی داشته است.

 

• علت مرگ سونیا چه بود، چه کسانی او را کشتند؟

طبق گفته قاتلین دوست نداشته‌اند سونیا به آرایشگاه، بازار و خیابان برود و به این دلیل او را کشته‌اند. به عنوان قاتل برادر و پسرعمویش دستگیر شده بودند که در حال حاضر پسرعمویش با سند آزاد شده و فقط برادرش را به عنوان قاتل محکوم کرده بودند که در زندان به سر می برد.

 

•  چه کسانی قاتلین را تحریک کرده بوند که سونیا قربانی شود؟

من قاتلین اصلی سونیا را خویشاوندان نزدیک پدریش می‌دانم و آنها در پشت پرده از قاتل پشتیبانی می‌کردند. چون پسرم کم سن و سال بود به او گفته بودند تا  قتل را گردن بگیرد. من از پسرم ناراحت هستم و مدتی است به دیدنش به زندان نمی‌روم.

 

• همسر سابق سونیا در این پرونده چه درخواستی دارد؟

او چون سرپرست پسرش است درخواست دیه می‌کند و قرار است به او دیه بدهند تا به قاتلین سونیا رضایت دهد.

 

• وقتی با قاتلین در زندان ملاقات می‌کنید چه حرفی دارند؟

 در زندان که من با برادرش حرف زدم و سوال کردم که آیا از این کار پشیمان نیستی؟ حتی قاضی هم با او حرف زد گفت که پشیمان هستم و اگر به یک سال  گذشته برگردم قتل نمی‌کردم.

 

• پرونده سونیا چه روندی را طی می‌کند؟

من مرتب پیگیر پرونده بودم و نگذاشتم خون فرزندم پایمال شود و برای رسیدن به عدالت تا آخرین لحظه تلاش می‌کنم.

 

• قبل از کشته شدن سونیا او از شما درخواست چە کمکی کرده بود؟

ده روز قبل از مرگش سونیا با من تماس گرفت و درخواست کمک کرد و گفت پسر عمو و برادرم تهدیدم می‌کنند و منم به او گفتم که سعی کن کمتر به بازار برو تا برایت مشکلی درست نکنند.

او در آرایشگاه کار می‌کرد. زمانی که قاتلین در دادگاه بودند گفتند به بهانه‌ی تمیز کردن خانه او را به آنجا کشانده‌اند و او را کشته‌اند.

 

• به چه علت وقتی سنگ قبر سونیا را گذاشتید نام فامیلی خودتان را بر روی آن نوشتید؟

به دلیل اینکه وقتی از آگاهی به خانواده  اش تماس گرفتند که جنازه‌ی سونیا را تحویل بگیرید تلفن را قطع کردند وجنازه را تحویل نگرفتند. حتی در مراسمش شرکت نکردند به همین دلیل بعد مرگش نمی‌خواهم فامیلی قاتلین بر روی سنگ قبرش باشد.

 

راهکار کاهش خشونت خانگی:

نوشین شادکام فعال حوزه‌ی زنان و دانش‌آموخته‌ی علوم سیاسی در مورد کاهش خشونت علیه زنان می‌گوید: «برای جلوگیری از این که زنان کمتر قربانی خشونت‌های خانوادگی شوند اول از همه افزایش آگاهی عمومی است که باید در مدارس راه‌های کنترل خشم و نحوه‌ی پیشگیری از خشونت را آموزش دهند. آموزش زوج‌ها در زمینه‌ی مهارت‌های کلامی در زندگی و رفتار زوجین با یکدیگر است. آموزش مذاکره، چگونگی ارتباط طرفین با همدیگر و احترام به خواسته‌ها و نیازهای همدیگر را آموزش دهند. همچنین زوجین در هنگام بروز مشکلات از مشاور خانواده کمک بگیرند و در عین برخورد خشونت‌آمیز محل را ترک کنند. اقدامات قانونی که باید توسط دولت و نهادهای جامعه برای اصلاح قانون‌های مربوط به خانواده انجام شود ضمانت‌های اجرایی مخصوص شروط ضمن عقد تا حدودی می‌تواند این خشونت‌ها را کاهش دهد. اقدامات حمایتی و همچنین ایجاد شبکه‌ای از سازمان‌های خیریه با هدف حمایت از زنان آسیب‌دیده از خشونت و مشاوره دادن و آموزش رایگان به آنان است».

او در مورد راهکار مقابله با زن‌کشی می‌گوید: «افزایش آگاهی عمومی از طریق توزیع بروشورها، تابلوهای خیابانی، زیرنویس فیلم‌ها، آگاهی‌بخشی در روزنامه‌ها و رسانه‌های مختلف نوشته‌های مختصر در رستوران‌ها، خیابان‌ها و مراکز اجتماعی است. شرکت در فعالیت‌های خیریه‌ای به نفع قربانیان خشونت از طریق دنیای دیجیتال و فضای مجازی که خود یک تریبون به حساب می‌آید، می‌توان از این فرصت برای آگاهی‌بخشی به عموم مردم درباره‌ی راه‌های جلوگیری از خشونت علیه زنان استفاده کرد. کمک کردن به زنان کارآفرین، بیان تجربه‌ی خشونت خود راهکاری دیگری است که می‌تواند مهم باشد».

 

 

 

 

 

زن‌کشی در سردشت:

شبنم شیوه روانشناس و مشاوره خانواده در مورد زن‌کشی می‌گوید: «موردهای مختلفی در مورد زن‌کشی داشته‌ام که همه‌ی آنها مشخص بود که مرتکب قتل شده‌اند ولی انکار می‌کردند. مردی خاله‌ی خود را به دلیل ناموسی به قتل رسانده بود و مرد دیگری همسر خود را از ماشین پرت کرده بود اما ادعا می‌کرد که درب خودرو مشکل داشته است. موردی دیگر بود که خواهر خود را به قتل رسانده بودند و تمام شواهد این را نشان می‌داد که ایشان قاتل هستند اما زیر بار نمی‌رفتند و می‌گفتند که من در آن زمان در آن مکان اصلا حضور نداشته‌ام و قاتل نیستم».

 

دلایل خشونت علیه زنان:

«دلایل زیادی برای خشونت وجود دارد که می‌تواند ناشی از سطح فکری اجتماع، اقتصاد، فرهنگ و بافت منطقه، فقر مالی و فقر فرهنگی و بی‌سوادی و مسایل دیگر باشد، اما شاید مسئله‌ی اصلی این باشد زمانی که ما خشمگین هستیم یاد نگرفته‌ایم چگونه آن را کنترل کنیم و روش‌هایی که ما می‌توانستیم به عنوان یک مهارت زندگی برای کنترل خشم آموزش ببینیم را به ما یاد نداده‌اند. شاید هم بیشتر اوقات احساس می‌کنیم خشم ما آنقدر زیاد است که حتی بتوانیم جان یک انسان را بگیریم و این حق را به خودمان می‌دهیم که اینگونه باشیم».

«بیشتر اوقات پدر ومادرها این مهارت را به ما آموزش نداده‌اند و یا در کتاب‌های درسی مدرسه نیز وجود ندارند و در محیط مدرسه نیز به عنوان یک مهارت آموزش داده نمی‌شود. در کلاس‌های غیر از مدرسه مانند کلاس‌های روانشناسی و کلاس‌های متفرقه بسیار جسته گریخته آموزش داده می‌شود و کافی نیست و حداقل انتظار این هست که این موضوع وارد کتب درسی شود و همچنین در فضایی رسانه‌ای  این مهارت‌ها آموزش داده شوند و مردم آن را یاد بگیرند تا حدود زیادی می‌توانند خود را کنترل کنند وتا این حد پیش نمی‌روند که به خود اجازه دهند جان یک انسان دیگر را به هنگام خشم بگیرند».

 

به رسمت نشناختن هویت زنان

«هنوز هم استقلال زنان را به رسمیت نمی‌شناسند و احساس می‌کنند نباید یک زن تصمیم‌گیرنده امورات خود باشد و یا مردها حس می‌کنند زنان باید تحت امرو اراده‌ی آنان باشند و برایشان تصمیم‌گیرنده باشند و حتی زنان را همانند ملک و املاک خود می‌بینند. به نوعی اگر دختری عاشق می‌شود برادرش حس می‌کند می‌تواند برایش تصمیم بگیرد و یا حتی او را بکشد و یا دختری با خواستگاری ازدواج کند که مورد تایید پدر نیست پدر حس می‌کند می‌تواند دختر را بکشد و یا در زندگی مشترک حتی اگر مسئله‌ی خیانت هم مطرح نباشد و در کوچک‌ترین مسائل و مشکلات هم مرد حس می‌کند می‌تواند و یا حق دارد همسر خود را بکشد. در این مسائل پدر، همسرو برادر این حق را به خود می‌دهند، چون حس می‌کنند نزدیک‌ترین افراد ما هستند و موضوع جاندار بودن انسان‌ها را لحاظ نمی‌کنند که هرکس و همچنین هر زن می‌تواند تصمیم‌گیرنده و اداره‌کننده‌ی مسائل زندگی خودش باشد. یکی از بهترین کارهایی که می‌توان انجام داد این است که در مورد این زنان نوشته شود تا صدای اعتراض به گوش مردم برسد تا به خود بیایند که نمی‌توانند با این دیدگاه زنان را ببینند که مالک آنها هستند و همچنین نمی‌توانند جان یک زن را بگیرند و زمانی که زنان دچار اشتباهی می‌شوند حس کنند می‌توانند برایشان آقا بالاسر باشند و حتی بتوانند جانشان را بگیرند و اشتباه زنان به قیمت جانشان تمام شود».

 

راهکار کاهش قتل‌های ناموسی:

 طبق قانون، پدر را نمی‌توان قاتل دانست به طوری که پدر، حتی در صورت محکومیت از سوی دادگاه، حداکثر به پرداخت دیه و حبس تا ده سال محکوم می‌شود. بخش محدودی از مردم با قاتلان هم دلی نشان می‌دهند و بر این باورند زنان باید متوجه شرایط عرفی منطقه‌ی محل زندگی خود باشند. در بیشتر نقاط ایران قتل ناموسی وجود دارد و در کوردستان قتل زنان به خاطر رسانه‌ها بیشتر پخش می‌شوند. طبق نظر فعالان حقوق بشر این دلیل بر این نیست که در کوردستان قتل زیاد باشد بلکه افکار عمومی نسبت به آنها حساسیت بیشتری نشان می‌دهند.