صلح عشیرهای، در حاشیە راندن زنان در مسائل مربوط بە خویش
صلح عشیرهای، سنتی که مردان جامعە بر آن غلبە یافتە و در امور حیاتی و مسائل تعیین‌کننده به آن متوسل می‌شوند. زنان اجازه‌ی شرکت در این صلح را ندارند، چون معتقدند که زنان نباید صاحب‌نظر باشند.
شنیار بایز
سلیمانی- زنان بە عنوان بخشی از اعضای جامعه محسوب نمی‌شوند و همچنین نظرات و ایده‌هایشان قابل اهمیت نیست و این اساسی‌ترین مسئلە در طول تاریخ بودە، زنان در جلسات و نشست‌های مربوط به خانواده و جامعە در حاشیە قرار دادە شده‌اند و ایجاد صلح در جوامع را از وظایف مردان دانستەاند.
ذهنیت تبعیض‌گرا و مردسالار معتقد است که زنان توانایی کمتری نسبت به مردان دارند و مشارکت زنان در جلساتی که مردان حضور دارند مایەی ننگ است. هموارە زنان در جامعە جنس دوم محسوب شدەاند.
یکی از جلساتی که زنان اجازه‌ی حضور در آن را ندارند، صلح عشیرهای (صلحی کە در نشست بزرگان خانوادە ایجاد می‌شود) است. این صلح یک سنت قدیمی خانوادگی است که ذهنیت مردسالاری بر آن غلبە کردە و توسط مردان کنترل می‌شود، به ندرت دیده می‌شود زنی در این مراسم حضور داشته باشد و نظرات او مورد توجه قرار بگیرد.
صلح عشیرهای برای حل مشکلات بین دو طایفه و خانواده، قتل، مسائلی که به نام ناموس نام برده می‌شود، یا برطرف کردن مشکلات بین زوجین که به زن اجازه‌ی صحبت کردن داده نمی‌شود و در بین مردان راه‌حل‌ها به نفع مردان خاتمه می‌یابد، استفاده می‌شود.
خبرگزاری زن، نظر تعدادی از زنان را در مورد این سنت جویا شد.
"حضور زنان در صلح قبیله‌ای در مناطق مختلف متفاوت است"
تارا عزیز، درباره‌ی صلح عشیرهای اینگونه می‌گوید، مشارکت زنان در صلح عشیرهای در مناطق مختلف متفاوت است. در بعضی از مناطق زنان مورد ظلم قرار می‌گیرند و از حضور آنان در جلسات صلح جلوگیری می‌شود، «از گذشته جلسات صلح قبیله‌ای بدون حضور زنان انجام می‌شود، مردان در این جلسات نقش اصلی را بازی می‌کنند زیرا معتقدند که زنان ضعیف هستند و قدرت و توانایی انجام امور را ندارند و حضور زنان در جلسات و نشست‌ها را عیب می‌پندارند».
تارا عزیز علت اصلی این نگرش را فرهنگ وسنت حاکم بر جوامع می‌داند و معتقد است رسانەهای می‌توانند راەحلی برای حل این معضل باشند که از این طریق آگاهی و شناخت مردم افزایش یابد چون جامعه‌ی کوردی جامعه‌ای بسته است و گذار از این مرحلە ضروری است.
«در مناطق مختلف، زنان با موانع زیادی روبه‌رو هستند»
روناک حمید، اهل سلیمانی است ولی در شهرهای متعددی زندگی کرده است، وی در این مورد می‌گوید: «من در سلیمانی، هولیر و بغداد زندگی کرده‌ام، اما چیزی که متوجه شده‌ام این است که زنان در همه‌ی مناطق به ویژه بغداد جدی گرفته نمی‌شوند. سلیمانی نسبت به بغداد وضعیتش بهتر است ولی هولیر هم مثل بغداد است و ارزشی برای حرف زنان قائل نیستند.»
روناک حمید با اشاره به شهر سلیمانی که تا حدودی طرز تفکر و نظرات زنان مورد توجه قرار می‌گیرد، افزود؛ «ولی در هر صورت این برای پیشرفت زنان کافی نیست. زیراکه مردان معتقدند باید کسی روی حرف آنها حرف نزند، بنابراین در صلح‌های عشیرهای نیز تنها حرف حرف مردان است».
«زنان در خانواده‌ها هم حق اظهارنظر ندارند»
نسرین فاتح، درباره‌ی مشارکت زنان در صلح عشیرهای اینگونه گفت: «زنان نه تنها در صلح عشیرهای و حل مشکلات اجتماعی با مانع روبه‌رو می‌شوند، حتی در خانواده‌ها هم حق اظهارنظر ندارند و دلیل اصلی آن نیز مردان هستند که تصور می‌کنند زنان عقلشان کم است و نمی‌توانند مشکلات را حل کنند در حالی‌که ممکن است زنان خیلی بهتر از مردان مشکلات را حل کنند».
به نظر این مادر مشکلاتی که به زنان ارتباط دارد، بهتر است زنان هم در آن شرکت داشته باشند زیرا که زنان بهتر مشکلات هم را درک می‌کنند، اما زنان جامعه‌ی ما مورد تهدید قرار گرفته وآن‌ها را سرکوب می‌کنند. برای همین نمی‌توانند در نشست‌های صلح شرکت کنند و صاحب‌نظر باشند حتی اگر جلسه‌ی صلح در مورد خودش باشد.
«زنان باید به عنوان بخشی از مسائل باید حق حضور در جلسات صلح را داشتە باشند»
لنیا محسن معتقد است که بهترین فرد برای شرکت در صلح‌ها خود زنان هستند و اگر مسئله‌ی مطرح شده مربوط به زن باشد و اگر مشکل خانوادگی باشد، باید زن در این جلسات حضور داشته و صاحب‌نظر باشد چون‌که زنان ریزبینانه‌تر و جزیی‌تر از مردان می‌توانند مشکل را بررسی کنند.
«پدر و برادر زن به جای اینکه بدون حضور زن درباره‌ی سرنوشت او تصمیم‌گیری کنند، می‌توانند حامی آنها باشند. لازم است آشتی عشیرهای با ذهنیت‌های متفاوت بررسی شود نه اینکه فقط مردان در آن حضور داشته باشند.»
ذهنیت مردسالار حاکم بر جامعە خشونت را بر زنان تحمیل می‌کند، مردان معتقدند که تمام زندگی زن باید بر اساس حرف مردان باشد. بە همین دلیل باید زنان با تلاش و اتحاد سعی کنند به رأی و نظرشان مورد اهمیت قرار گیرد.