نغم کراجه

غزه_زنان فلسطینی در اردوگاه‌های پناهندگی، در میان درگیری‌های مستمر و شرایط دشوار زندگی، از ابتدایی‌ترین حقوق انسانی محروم هستند. آنها در شرایطی که نه حریم خصوصی دارند و نه به مواد اولیه دسترسی کافی، بار سنگین حفظ و نگهداری از خانواده‌هایشان را در محیطی بی‌رحم بر دوش می‌کشند. فیلم «سلفی» تلاشی است برای به تصویر کشیدن این تجربه دردناک و رساندن صدای زنان فلسطینی به گوش جهانیان.

ریما محمود، کارگردان فلسطینی، در میان رنج هزاران هموطنش، «سلفی» را همچون پیامی در بطری، در دریای غربت رها کرده است. به گفته او، این فیلم مانند نامه‌ای است برای «دوستی ناشناس» که شاید روزی در جایی آن را بیابد؛ نامه‌ای که حکایت زنان آواره‌ای را روایت می‌کند که در اردوگاه‌های پناهندگی، بدون حریم خصوصی و در شرایطی غیرانسانی زندگی می‌کنند.

ریما، خود یکی از هزاران زنی است که در محیطی بدون امکانات اولیه زندگی می‌کند. او درباره نبود حریم خصوصی می‌گوید: «با تداوم آوارگی، بحران به جایی رسیده که نه مواد بهداشتی و لباس در دسترس است و نه توان خرید مواد غذایی با قیمت‌های سرسام‌آور وجود دارد. غذای کنسروی جایگزین غذای تازه شده و این شرایط، فشار روانی سنگینی بر زنانی وارد می‌کند که در شرایط جنگی، هم نقش پدر را ایفا می‌کنند و هم نقش مادر را».

کارگردان، دریا را نه فقط به عنوان نماد آزادی، بلکه به عنوان تنها راه ارتباطی در شرایط قطع مداوم اینترنت و ارتباطات انتخاب کرده است. این انتخاب نمادین به فیلم کمک کرده تا رنج زنان فلسطینی را به مخاطبان جهانی نشان دهد و دریچه‌ای باشد به سوی دردی که تاکنون دیده نشده است.

ساخت فیلم «سلفی» با چالش‌های فراوانی همراه بود. ریما نه تنها خطر زندگی در منطقه جنگی را به جان خرید، بلکه به دلیل محدودیت امکانات، مجبور شد از وسایل ابتدایی استفاده کند: «تجهیزات و دوربین‌هایم در غزه محاصره شده بودند و مجبور شدم با تلفنی که موسسه 'اریج' در اختیارم گذاشت، فیلمی را که سه ماه متوقف مانده بود، به پایان برسانم».

او می‌گوید کار هنری در منطقه جنگی، به اندازه زنده ماندن دشوار است. در این شرایط، نه تنها امنیت وجود ندارد، بلکه جان همه دست‌اندرکاران پروژه در خطر است و این موضوع، بار روانی کار را دوچندان می‌کند.

این فیلم تلاشی است برای رساندن صدای زنان فلسطینی به گوش جهانیان. ریما محمود می‌گوید: «سلفی فقط یک فیلم کوتاه نیست؛ سندی زنده است که از مرزها فراتر می‌رود و داستانی شخصی از عمق درد و اراده را روایت می‌کند».

به گفته کارگردان، این فیلم بازتابی کوچک از رنج بزرگ زنان فلسطینی است؛ زنانی که بیش از یک سال است در غزه با مشکلات طاقت‌فرسای روزانه دست و پنجه نرم می‌کنند. آنها در حالی که همواره زیر سایه تهدید زندگی می‌کنند و از کمترین امکانات زندگی محروم‌اند، بار سنگین مشکلات روحی و جسمی را به دوش می‌کشند.

ریما محمود تأکید می‌کند که مشکل فقط درد جسمی نیست. نبود امنیت روانی، افزایش تلفات انسانی و تداوم آوارگی اجباری، شرایط را روز به روز سخت‌تر می‌کند. در این وضعیت که امیدی به بازگشت به زندگی عادی نیست، زنان می‌کوشند هم از خانواده‌های خود محافظت کنند و هم در برابر ظلم استوار بمانند.

هدف کارگردان از ساخت این مستند، نشان دادن واقعیت تلخ زندگی روزمره زنان فلسطینی به جهانیان است. این اثر هنری در میان محاصره و درد، تصویری از روحیه زن فلسطینی را نشان می‌دهد که از ثبت رنج‌ها و مقاومت خود در برابر سختی‌ها دریغ نمی‌کند. به گفته او: «این پیام انسانی فراتر از مرزهای سیاسی می‌رود و واقعیت زندگی در غزه را از نگاه ساکنانش به تصویر می‌کشد.»

«سلفی» روایتگر داستان همه زنانی است که ناگزیر به زندگی در شرایط غیرانسانی، میان آوارگی و تنهایی هستند. این فیلم، صدای خاموش کسانی است که هرگز فرصت کافی برای بیان خود نیافته‌اند؛ صدایی که ریما محمود آن را همچون پیامی در بطری به دریا سپرده، به امید رسیدن به گوش‌های شنوا و دل‌های آگاه.