بهاران لهیب

پنجشیر- ولایت پنجشیر یکی از ولایات شمال افغانستان شمرده می‌شود. پنجشیر قبل حاکمیت حامد کرزی جز ولسوالی‌های ولایت پروان به شمار می‌رفت. اما در آن زمان به صفت ولایت مستقل اعلام شد. این ولایت هم در طول چهار دهه با تاریخ پر تلاطم رو‌به‌رو بوده است. تعداد زیادی کشورها، پنجشیر را با اسم احمدشاه مسعود گره داده‌اند. اما وقتی به این ولایت وارد شوید جفایی که مسعود در حق این مردم انجام داده فراموش ناشدنی است از امکانات صحی، تعلیم و تربیه عالی، جاده‌های هموار خبر نیست.

قبل کودتاه هفت ثور ۱۳۵۷ احمدشاه مسعود و گلبدین حکمتیار به همکاری دولت پاکستان و آمریکا تحت عنوان «قیام مردمی» با گروه‌های چند نفری برضد دولت برخواستند که با مخالفت شدید مردم مناطق‌شان روبه‌رو شدند و آنان را در کنار سرکوب، از منطقه بیرون راندند، با کودتای هفت ثور همان قسمی که سایر تنظیم‌های بنیادگرا از کشور پاکستان، ایران، آمریکا و عربستان سعودی پول و اسلحه اخذ می‌کردند نام احمدشاه مسعود هم در لیست موجود است. شاهدین عینی در مورد وی می‌گویند: «با دولت دست‌نشانده روس‌ها در آن زمان معاهده‌ای را امضا نموده بود که هیچگاه به پنجشیر تحت استقامت وی نیرو نفرستند.»

 در جریان جنگ ضد روسی تمام نیروهای دمکرات که رهبری آن را فردی به نام پهلوان احمدجان به دست داشت در توطئه‌ای آنان را از بین برد، وی هم مانند سایر نیروهای بنیادگرا تعداد زیاد روشنفکران را در مناطق تحت حاکمیت‌اش به قتل رسانده است. در کنار کشور پاکستان، آمریکا ، عربستان سعودی، فرانسه و اسرائیل نیز  به وی کمک نموده‌اند و رضا دقتی یکی از عکاسان و فیلمسازان مشهور ایرانی تبار نیز در قهرمان‌سازی احمد شاه مسعود نقش داشته است. وی هیچگاه در فیلم‌های مستند خود جنایات، قتل و شکنجه روشنفکران تحت حاکمیت‌اش را انعکاس نداده است. بعد حاکمیت تنظیم‌های بنیادگرا در هشت ثور ۱۳۷۰، احمدشاه مسعود که دستش به خون ۶۵ هزار کابل، چور و چپاول دارای عامه، تجاوز جنسی به زنان آلوده است، افشار سیلو«مناطق شیعه و هزاره نشین کابل» را در همدستی با افراد عبدالرب رسول سیاف در۲۱ و ۲۲ دلو ۱۳۷۱ قتل عام، چور خانه‌های مردم و تجاوز بر زنان نمودند.

در ۵ میزان ۱۳۷۵ برای بار اول وقتی طالبان وارد افغانستان شدند در طول ۵ سال حاکمیت‌شان بار بار به ولسوالی‌های شمال کابل و ولایت پروان حمله نمودند، زمین و خانه‌های مردم را سوختاند، باز هم مانند دور حاکمیت دولت دست‌نشانده‌ روس‌ها به تصرف پنجشیر دست پیدا نکردند. حرف مردم محل اینست که با طالبان هم معامله نموده بود که هر جا را در حاکمیت‌شان در می‌آورند مشکل نیست فقط به پنجشیر نزدیک نشوند و به تعداد از قمندانان طالب پول پرداخت می‌کرد، تا اینکه احمدشاه مسعود در توطئه نزدیکانش در ۱۸ سنبله ۱۳۸۰ در حمله انتحاری به قتل رسید. همه ساله تا قبل حاکمیت طالبان تا این روز از طرف اوباشانی به رهبری یکی از برادرش احمد ولی مسعود در جاده‌های کابل با شلیک‌های هوایی و چور بعضی دکان‌ها تجلیل به عمل می‌آوردند. آن قسمی که وی را قهرمان ملی اعلام داشتند نه در بین مردم پنجشیر و نه در کابل و سرتاسر افغانستان محبوبیت نداشت، در تصویب قانون اساسی افغانستان در زمان حاکمیت حامد کرزی تلاش نمودند که جز ماده‌های قانون وی را قهرمان ملی اعلام بدارند ولی بیشتر از یکی دو رایی نگرفت.

ما در زمان حاکمیت دوباره طالبان به پنجشیر سفر داشتیم. چون زمانی طالبان حاکمیت را به دست گرفتند با وجود که پسر احمدشاه مسعود احمد مسعود قبلا به انگلیستان رفته بود. اطرافیانش تلاش می‌نمودند وی را مانند پدرش قهرمان بسازند. اما طالبان از فرصت استفاده کرده جوانان و نوجوانان زیاد را به همین بهانه در پنجشیر به قتل رساندند.

بی‌بی زیبا جسور ۶۰ ساله، با صدای آهسته توهم با درد برای ما گفت: «طالبان پسران جوان و نوجوان ما را به نام فرزند مسعود به قتل رساند.»

نامبرده ادامه داد: «یکی دو روز بعد دیگر ولایات پنجشیر هم به دست طالب افتاد. پسران ما در سر زمین و یا دکان خود کار می‌کردند. آنان را جمع‌آوری نمودند و در اتهام اسلحه داشتن آنان را به قتل رساندند. بعضی خانواده‌ها که در کابل جای برای پنهان شدن داشتند پنجشیر را ترک کردند. سه پسر من هم که همه معلم در مکتب قریه ما بودند از پنجشیر بیرون شدیم.»

با ورود به دروازه ولایت پنجشیر در هر قدمی با ایست بازرسی طالبان برخوردیم، در تعداد از ولسوالی‌های آن از جمله بازار عنابه وقتی قدم گذاشتیم با نیروی زیاد از طالب برخورد کردیم فکر می‌شد برای کنترل هر فرد پنجشیری یک یا دو طالب استخدام شده است در بازارها گروپ‌های افراد امر به معروف به چشم می‌خورد که حجاب زنان را چک می‌کردند با وجود که تعداد زیاد از زنان با برقه گشت و گذار می‌کردند.

محبوبه واحد برای ما گفت: «در طول این ۴۵ سال هیچ دولت برای مردم کار نکردند فقط به فکر این بودند که چطور خود را پولدار بسازند. پنجشیر ما معادن زیاد دارد در کنار آن بهترین و قیمتی‌ترین زمرد را دارا می‌باشد. ولی ما در فقر و بدبختی به سر می‌بریم جوانان ما که اکثریت نان‌آوران خانواده ما بودند برای حفظ جان‌شان مانند سرتاسر افغانستان مجبور به ترک کشور شده‌اند تا از کشتار در امان بمانند.»

وی اشاره کرد: «من مطمین هستم که حاکمیت اینان هم مانند همه چون وابسته به دیگر کشورها هستند به زودی نابود می‌شود. اما اینبار مسئولیت ما مردم افغانستان است که دست به دست هم بدهیم دولت‌شان از بین ببریم و حکومتی را ایجاد کنیم که به منافع مردم فکر کند.»