پرژین حکیم

تهران - دو ماه به مهلت اتمام قرارداد آپارتمان اجاره‌ای‌اش مانده؛ اما تماس تلفنی صاحبخانه مبنی بر فروش آپارتمان تمرکز را از او گرفته و استرس و نگرانی عجین روزهایش شده است اینکه صاحبخانه جدید آپارتمان‌اش را اجاره می‌دهد یا نه از یک طرف و از طرفی شرایط جدید رهن و اجاره و تمدید قرارداد افکارش را مشوش کرده است.

سهیلا لطفی از ٣ سال قبل یک آپارتمان کوچک ۵٣ متری را در منطقه ٧ تهران به مبلغ ٣۵٠ میلیون تومان رهن کرده است. سال گذشته ١٨٠ میلیون تومان به رهن اضافه شده بود و این به معنی افزایش ١٠٠ درصدی به مبلغ رهن پیشین بود که او به دلیل نداشتن زمان کافی برای پیدا کردن خانه جدید و از طرفی نزدیکی آپارتمان به محل کارش، پول را با گرفتن وام و کمک از خانواده‌اش جور کرد.

سهیلا یکی از هزاران زن مجردی است که به خاطر  پیدا کردن کار و استقلال مالی از شهر خود به تهران مهاجرت کرده است و سریال تکراری مشکلات مسکن و اجاره خانه قصه‌ای است که هر سال بر پرده زندگی آنها اکران می‌شود.

مسکن در تهران گران‌ترین کالای مصرفی خانوارها است به گونه‌ای که به دنبال تورم و رشد جدید قیمت مسکن اصولا اغلب پایتخت‌نشینان فکر خرید مسکن را از سر خارج کرده‌اند و تمام تلاش و توان خود را به افزایش اجاره بها و رهن خانه‌ها اختصاص داده‌اند تا بی‌سرپناه نمانند.

 

رواج پدیده پشت بام‌نشینی و کانکس‌نشینی در تهران

در حالی که در مناطق بالای شهر تهران رهن میلیاردی و اجاره ده‌ها میلیون تومانی پرداخت می‌شود در محلات پایین تهران پدیده پشت بام‌نشینی، کانکس‌نشینی، خانه‌های اشتراکی و حتی خودرو و اتوبوس نشینی و... رواج پیدا کرده است.

گزارش‌ها حاکی از آن است که تقاضا برای خرید کانکس در تهران افزایش یافته به طوری که کانکس‌های نو و دست ساز متری ٨ تا ١٠ میلیون تومان به فروش می‌رسد!

اما پشت بام خوابی، خانه‌های اشتراکی و حتی خودرو و اتوبوس خوابی؛ پدیده‌هایی که تحت فشار اجاره بها و مبلغ رهن سنگین خانه‌ها به برخی شهروندان کم بضاعت تحمیل می‌شود روش‌هایی دور از ذهن و جایگزیی برای حل معضل مسکن در تهران بزرگ است.

یک مشاور املاک می‌گوید: در محله‌های جنوب شهر تهران مانند مولوی، شوش، راه آهن و خزانه و ... اتاق‌های ١٢ تا ١۵ متری با رهن ١۵ تا ٢٠ میلیون و ماهیانه ٢ تا ۵ میلیون تومان اجاره داده می‌شود و در این فصول گرمای سال پشت بام خانه‌ها هم به همین میزان اجاره داده می‌شود با سرویس بهداشتی مشترک که در طبقات پایین‌تر ساختمان قرار دارد.

نتیجه گزارش‌های میدانی منتشر شده در رسانه‌ها  نشان می‌دهد محلات میدان امام حسین، ده ونک، باغ آذری و چهارراه سیروس بیشترین تعداد خانه‌های اشتراکی را دارند که اغلب ساکنان آن را مهاجران تشکیل می‌دهند و زندگی در این نوع خانه‌ها فارغ از سختی‌هایی که دارد، می‌تواند زمینه ساز برخی آسیب‌های اجتماعی هم باشد.

 در حالی که شورای عالی مسکن سقف افزایش اجاره بهای سال جاری را برای تهران ٢۵ درصد و برای سایر شهرها ٢٠ درصد تصویب کرده است اما هیچ الزام قانونی برای رعایت این مصوبه وجود ندارد و صاحبان املاک و بعضا بنگاه داران از این مصوبه پیروی نمی‌کند و مستاجران با افزایش قیمت‌های سرسام آور در تهران دست و پنجه نرم می‌کنند و این مشکلات برای دختران مجرد و زنان خودسرپرست دوچندان است.

فرشته که با دوستش فاطمه در خانه‌ای ۵۵ متری در منطقه ١٧ تهران با رهن ٢٠٠ میلیون تومان و اجاره ٣ میلیون تومان ساکن هستند، می‌گوید: هر سال تصمیم می‌گیرم بعد از چند سال هم خانه داشتن، خانه مستقل اجاره کنم اما با تورم و افزایش قیمتی که وجود دارد گرفتن خانه مستقل برای من یک رویا شده است.

او می گوید: چند نفر از دختران همشهری‌اش سال گذشته به دلیل افزایش اجاره مسکن نتواستند به زندگی در تهران ادامه بدهند و به زادگاه خود بازگشته‌اند.

 

نبود الزام قانونی بر افزایش اجاره مسکن

محسن طهرانچی یکی از بنگاه داران می‌گوید: با اینکه هر سال بخشنامه جدید از طرف اتحادیه املاک به بنگاه‌ها ابلاغ می‌شود و درصد افزایش قیمت را اعلام می‌کند اما چون الزام قانونی برای مالکان وجود ندارد صاحبان ملک به دلخواه و اختیار خود مبلغ را اضافه می‌کنند و ما مجبوریم مبلغی را که آنها می‌خواهند در پرونده ملکی‌شان فایل کنیم و تنها کاری که از ما بر می‌آید این است که به عنوان واسطه سعی در اقناع مالکین برای گرفتن تخفیف مناسب سر معامله داشته باشیم.

گزارش‌های مرکز آمار از قیمت مسکن در شهر‌های منتخب ایران نشان می‌دهد ۵ شهر تهران، اصفهان، تبریز، شیراز و مشهد گران‌ترین شهر‌های کشور در حوزه مسکن هستند. با توجه به این که بیشترین بازار کار برای نیرو‌های متخصص یا تحصیلکرده نیز در همین شهرها قرار دارد، بسیاری از افراد چاره‌ای جز تن دادن به شرایط وخیم بازار مسکن این شهر‌ها ندارند. افرادی که ابتدا ناچار به کاهش متراژ خانه‌های اجاره‌ای، سپس پایین‌تر بردن محل زندگی خود می‌شوند و در نهایت مجبورند به حواشی شهر و یا حتی حلبی آباد‌ها نیز پناه ببرند.

بر اساس گزارش مرکز آمار، هزینه اجاره مسکن در ایران ۳۵ تا ۵۰ درصد هزینه‌های یک خانوار ایرانی را به خود اختصاص می‌دهد. این در حالی است که وضعیت صعود قیمت‌های رهن و اجاره مسکن در شهر‌هایی چون تهران نیز غیرقابل مهار به نظر می‌رسد. با وجود وعده‌های گاه و بیگاه مسئولین و شعار‌هایی که اغلب بر محور باید و نباید می‌چرخند، همچنان، تغییر خاصی در وضعیت بازار مسکن رخ نمی‌دهد و فشار افزایش قیمت‌ها بر دوش مستاجران است.

گزارش مرکز آمار ایران حاکی است؛ در زمستان سال ١۴٠١، قیمت میانگین مسکن در تهران برای هر متر مربع، ۵۴میلیون تومان، تورم سالانه مسکن ۶۶ درصد و تورم ماهانه مسکن ١٠درصد بوده است.

دستورالعمل افزایش حداکثری اجاره تا سقف ٢۵درصد در شهر تهران و ٢٠ درصد در شهرستان‌ها راهکاری بود که سه سال پیش دولت برای کنترل بازار مسکن مصوب کرد اما هیچ قانونی برای میزان اجاره‌بها در قرارداد اجاره مسکن وضع نشده و از آنجا که عقد اجاره مطابق ماده ١٠ قانون مدنی، عقدی است تابع آزادی اراده طرفین، در نهایت از نظر حقوقی تنها توافق طرفین است که تعیین می‌کند موجر در قرارداد جدید اجاره خود، چقدر بر رقم اجاره بیافزاید و این گونه است که مستاجران همچنان باید خود را با رقم پیشنهادی صاحبخانه وفق دهند و فشار تورم و افزایش قیمت‌ها همچنان بر دوش مستاجران مستاصل است.