اسماء فتحی

قاهره - ناقص‌سازی جنسی دختران به عنوان یکی از اساسی‌ترین بحران‌ها و چالش‌هایی قلمداد می‌شود که متولیان مسائل زنان با آن مواجه هستند. این اقدام، که در ضمیر جامعه ریشه دوانده و از نظر فرهنگی به شدت مستحکم است، دختران را در معرض نقض جدی حقوق‌شان قرار می‌دهد. با وجودی که اجرای چنین رسومی ممکن است از دیدگاه قانونی به عنوان جرم ارزیابی شود، اما فرهنگ مزبور همچنان بر جامعه سایه افکنده است.

در جریان گشت‌زنی‌های خبری در شهرهای مصر، به‌ویژه در مناطقی که به‌منظور بررسی وضعیت زنان در روستاها هدف‌گذاری شده بودند، خبرگزاری ما با اسما عنانی، روانشناسی که در زمینه‌ی ارتقاء آگاهی اجتماعی نسبت به رفتارهای زیان‌بار علیه زنان فعالیت دارد، مصاحبه‌ای انجام داد. اسما عنانی تلاش می‌کند تا مانعی بر سر راه موفقیت و پیشرفت زنان را از بین ببرد و مسیر آنها به سوی آینده‌ای روشن‌تر را هموار سازد.

در این مصاحبه، اسما عنانی اطلاعات و شایعات بسیاری را در مورد ناقص‌سازی جنسی دختران در روستاهای مصر آشکار ساخت. او به‌ویژه به رسومی اشاره کرد که به طور قابل توجهی وجهه‌ی دختران را در جامعه مخدوش می‌کند و به‌منظور ترساندن افرادی که مایل به انجام این عمل بر روی دختران خود نیستند، استفاده می‌شود. وی همچنین جزئیات و موارد دیگری را نیز فاش کرد که برای فهم بهتر این موضوع مهم است.

 

آیا هنوز ناقص‌سازی جنسی زنان در منطقه شرقی صورت می‌گیرد؟

در مناطق شرقی، ناقص‌سازی جنسی زنان همچنان به عنوان یکی از پرونده‌های مهم و دارای ابعاد و پیچیدگی‌های ریشه‌دار مورد بررسی و اجرا قرار می‌گیرد. این عمل، که به نظر می‌رسد به صورت فراگیری ادامه دارد، نه تنها توسط خانواده‌های با سطح تحصیلات پایین، بلکه توسط افرادی با سطح دانش و تحصیلات بالا نیز انجام می‌شود، زیرا برخی از این افراد بر این باورند که این رویه می‌تواند به نفع دختران باشد.

دلیل اصلی این عمل، کوشش برای کنترل رفتار زنان است، با این باور که این اقدام می‌تواند میل و خواسته‌های آن‌ها را محدود کند و بدین ترتیب، امکان کنترل بیشتری بر رفتار آن‌ها فراهم آورد.

یکی از شوک‌آورترین جنبه‌های این مسئله آن است که برخی سعی می‌کنند این عمل را با بردن دختران به پزشک و فریب دادن آن‌ها توجیه کنند. اخیراً، این رویه گاهی با استفاده از واژگانی که آن را به عمل‌های جراحی زیبایی همچون استفاده از پرکننده‌های برجسته یا سایر اقدامات زیبایی مرتبط می‌کند، مطرح شده است. برخی نیز این عمل را به عنوان بخشی از آماده‌سازی دختران برای ازدواج و بهبود زیبایی ظاهری زنانه تلقی می‌کنند.

 

یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های ناقص‌سازی جنسی زنان این است که این تجربه هرگز از ذهن زدوده نمی‌شود. تا چه حد این موضوع شما را تحت تأثیر قرار داده است؟

 متأسفانه، دخترانی که تحت این عمل قرار گرفته‌اند، در تمام طول عمر خود از آثار روانی ناشی از آن رنج می‌برند و خاطرات تلخ این تجربه هرگز از ذهن آن‌ها پاک نمی‌شود. در دیدارهایی که با بسیاری از این دختران داشته‌ام، شاهد بوده‌ام که برخی از آن‌ها احساس می‌کنند این اتفاق هنوز تازگی دارد و همان درد را، گویی که زمان متوقف شده باشد، احساس می‌کنند.

همچنین، بسیاری از بحران‌های ناشی از ناقص‌سازی جنسی زنان پس از ازدواج وجود دارد، از جمله مشکلاتی چون گرفتگی واژن که بلافاصله پس از ازدواج رخ می‌دهد. در حرفه‌ام به عنوان یک روانشناس، با بسیاری از زنانی روبرو شده‌ام که از این عارضه رنج می‌برند و علت آن به خاطره‌ی تلخ ناقص‌سازی جنسی بازمی‌گردد.

شوک دوران اولیه ازدواج اغلب ناشی از تکرار آن رویدادهای گذشته است. دخترانی که ناقص‌سازی جنسی می‌شوند، برای قرار گرفتن در معرض فردی که این عمل را بر آن‌ها اجرا می‌کند، آماده نشده‌اند. در لحظه‌ی ازدواج نیز، آن‌ها این جزئیات را به یاد می‌آورند و در واقع قربانیان ترس و درد می‌شوند.

 

به عنوان یک روانشناس مستقر در منطقه روستایی، چگونه وضعیت زنان را در ارتباط با ادامه‌ی پدیده‌ی ناقص‌سازی جنسی ارزیابی می‌کنید؟

 وضعیتی که با آن روبرو هستیم بسیار نگران‌کننده است. بسیاری از دختران، ناقص‌سازی جنسی را به عنوان یک اقدام ضروری و مهم می‌بینند که زنان را پس از ازدواج جذاب‌تر می‌سازد و بنابراین، آن را می‌پذیرند. متأسفانه، این دیدگاه به طور گسترده‌ای در بین آن‌ها تکرار می‌شود.

علاوه بر این، دخترانی که ناقص‌سازی جنسی نشده‌اند اغلب از سوی جامعه مورد نفرت قرار می‌گیرند و از نظر اخلاقی به عنوان انحرافی تلقی می‌شوند. این افراد به طور مداوم مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند و متهم می‌شوند که هنگام نزدیکی به مردان، به طور پیوسته مستعد تحریک هستند. این باورهای منفی در میان خانواده‌ها شایع بوده و گاهی اوقات به عنوان وسیله‌ای برای توهین در جامعه به کار گرفته می‌شوند.

من با دختری ملاقات کردم که در روستای خود موضوع بحث بود. او پس از ازدواج با مشکلات سلامتی همسرش مواجه شد و جامعه‌اش دریافت که او ناقص‌سازی جنسی نشده است، امری که به انحراف اخلاقی او نسبت داده شد. خانواده‌اش تصمیم گرفتند به بحث در مورد جن و جادو بپردازند تا این بحران را توجیه کنند.

هنگام گفت‌وگو با او، او تأیید کرد که احساس امنیت نمی‌کند، زیرا همسرش به راحتی فریب خورده و کنترل می‌شود. با این حال، داستان پایان نیافته بود. در واقع، او تحت تأثیر این باور قرار گرفته بود که یک جن عاشق او شده و از آنجا که در دوران کودکی ناقص‌سازی جنسی نشده، همراه او بود. این موضوع در روستا منتشر شده بود تا خانواده‌ها را از عدم انجام ناقص‌سازی جنسی بترساند.

 

درک می‌گردد که محیط روستایی تأثیرات متفاوتی بر اندیشه‌ها و تفکرات می‌گذارد. پیشنهادات و راهکارهای مناسب جهت ریشه‌کن نمودن این پدیده چیست؟

 نخستین گام این است که همگان باید به درک این امر نائل گردند که تلاش برای حل این معضل نتایج آن را یک روزه به همراه نخواهد داشت  و تغییر در فرهنگ و اندیشه‌های جامعه مستلزم تلاش، اجتماع و کار گروهی پیگیر و مستمر می‌باشد.

 افزایش آگاهی و سطح دانش در میان جامعه، به ویژه در میان دختران نوجوان، در خصوص ساختار و عملکرد دستگاه تناسلی و فرایندهای طبیعی بلوغ و قاعدگی، از اهمیت بسزایی برخوردار است. اطلاع‌رسانی صحیح و آموزش مناسب می‌تواند از سردرگمی، ترس و تصورات نادرست در این دوران حساس پیشگیری نماید و به دختران جوان کمک کند تا با درک بهتری نسبت به تغییرات بدنی خود، این مرحله را به گونه‌ای طبیعی و بدون نگرانی‌های غیرضروری پشت سر بگذارند. بنابراین افزایش سطح آگاهی در این زمینه، اقدامی کارآمد و ضروری در راستای سلامت روانی و جسمی نوجوانان، به ویژه دختران، محسوب می‌گردد.

علاوه بر این، پیشنهاد می‌گردد آموزش و ارتقای سطح آگاهی در خصوص مضرات و خطرات این عمل برای اطفال و خانواده‌ها و نیز جامعه در دستور کار قرار گیرد، چرا که خانواده‌هایی که از انجام آن خودداری می‌نمایند، متاسفانه با انگ و طرد از سوی جامعه مواجه می‌گردند. این امر مستلزم همکاری و اقدام مشترک دولت و نهادهای مدنی است تا بتوان فرهنگ‌سازی لازم را در این زمینه به انجام رسانید.

لازم است با پزشکان و پرستاران جوان که متأسفانه از عمده عاملان ارتکاب این جنایت به شمار می‌روند، از طریق برگزاری دوره‌های آموزشی مستمر و درگیر نمودن ایشان در روند افزایش آگاهی‌بخشی اجتماعی در خصوص عواقب و مخاطرات این عمل، برخورد جدی صورت پذیرد.