نغم کراجه

غزه - محاصره‌ی شدید و تداوم جنگ، غزه را با یک بحران غذایی فاجعه‌بار روبه‌رو کرده است. در این میان، گرسنگی به سلاحی علیه بیش از دو میلیون انسان تبدیل شده، سوءتغذیه در میان زنان و کودکان بیداد می‌کند و نظام درمانِ فروپاشیده‌ی منطقه، توان ارائه‌ی ابتدایی‌ترین خدمات را ندارد.

بر اساس گزارش‌های سازمان ملل، قحطی در غزه به یک واقعیت روزمره تبدیل شده است. این بحران، جان هزاران نفر و به‌ویژه کودکان زیر پنج سال را تهدید می‌کند.

 

آیا می‌توان پذیرفت زنی برای لقمه‌ نانِ فرزندانش این‌چنین تحقیر شود؟

در هزارتوی چادرهایی در غرب غزه، جایی که فقر و مرگ موج می‌زند، راویه حلس ایستاده است. او مادری داغ‌دیده و آواره است که بیش از نُه ماه سرگردان بوده و اکنون تنها دارایی‌اش در این جهان، همان مشت خاکی است که بر آن قدم می‌گذارد. روی اجاقی کهنه بر زمینی خاکی، آتش می‌افروزد و دیگی خالی را بر آن می‌نهد که نه آبی دارد و نه طعامی. گویی با این کار می‌خواهد برای هشت کودکش که گرسنگی و تشنگی از پا درشان آورده، خیالِ غذا را زنده نگه دارد.

در هجوم جنگی که همه‌چیز را با خاک یکسان کرد، سفره‌ی راویه نیز از لقمه‌ای نان خالی ماند. زندگی‌اش پس از مرگ همسر، رامی، به یک مرگ تدریجی بدل شد. او در آوریل ۲۰۲۵، میان خرابه‌های محله شجاعیه به دنبال ته‌مانده‌ی غذایی برای کودکانشان بود که جان باخت. راویه می‌گوید: «اولین بارش نبود که به شجاعیه می‌رفت، اما آن صبح التماسش کردم که نرود. به دلم افتاده بود اتفاق بدی می‌افتد. آسمان موشک می‌بارید، ولی گریه‌ ایوب، پسر سه‌ساله‌ام، مثل خنجری در سینه‌ی پدرش نشست. در چادر نه یک مشت آرد داشتیم و نه حتی یک دانه عدس. برای همین دل به دریا زد.»

مصیبت او نه با مرگ همسرش، که با آغاز جنگ در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ شروع شد. آن روزها مجبور شد از خانه‌اش در شجاعیه به خانه خواهرش در محله صبره نقل مکان کند، از آنجا به یک مرکز اسکان در شرق غزه و در نهایت به چادری در پیاده‌رویی در غرب شهر پناه آورد. او از کمترین امکانات زندگی بی‌بهره است و حتی نمی‌تواند برای پخت‌وپز آتشی فراهم کند. دخترانش را به میان زباله‌ها و آوارها می‌فرستد تا شاید تکه‌ای چوب یا پلاستیک برای سوزاندن پیدا کنند. «حتی پول خرید هیزم را هم ندارم. مجبورم کیلومترها پیاده تا ساحل غزه بروم تا شاید چیزی برای آتش روشن کردن پیدا کنم. گاهی با دلی شکسته برمی‌گردم و از خودم می‌پرسم، آیا می‌توان پذیرفت زنی در این سن برای لقمه‌ای نان برای فرزندانش این‌چنین خوار و ذلیل شود؟»

هیچ کورسوی امیدی در زندگی راویه نمانده است. خانه‌اش ویران شد، همسرش کشته شد و پس‌اندازشان دود شد و به هوا رفت. پیش از این با حقوق ناچیز همسرش روزگار می‌گذراندند و به امید پایان جنگ قرض می‌کردند تا بعداً بدهی‌ها را بپردازند. «آن امید هم مرد. گرسنگی دارد بچه‌هایم را از پا درمی‌آورد و من جز گریه‌های پنهانی در نیمه‌شب، کاری از دستم برنمی‌آید.»

 

 

فاجعه‌ای فراتر از تحمل

در گوشه‌ای از بیمارستان، هبه طوطح، متخصص تغذیه، بر بالین بیمارانی شب را به صبح می‌رساند که از گرسنگی و سوءتغذیه یک به یک فرو می‌ریزند. او می‌گوید: «بخش اورژانس ما هر روز میزبان دست‌کم پنج کودک با عوارض حاد سوءتغذیه است که به دلیل قحطی و بسته‌بودن گذرگاه‌ها به این حال افتاده‌اند. فاجعه‌بارتر آنکه این بحران حتی نوزادان زیر شش ماه را هم درگیر کرده است. با چشمان خودم نوزادان یک‌ماهه‌ای را دیده‌ام که از لاغری مفرط و کم‌آبی کشنده رنج می‌بردند، چرا که شیرخشک نایاب است و مادران گرسنه نیز توانی برای شیر دادن ندارند.»

وی می‌افزاید: «بیماری‌هایی چون نقص ایمنی، اسهال‌های شدید و عفونت‌های پوستی به دلیل گرسنگی و آلودگی محیط فراگیر شده است. فقط در یک ماه گذشته ۸۵ کودک مبتلا به سوءتغذیه را پذیرش کردیم که متأسفانه سه نفر از آنان جان باختند. روند بهبودی بیماران نیز بسیار کند است. این یک تراژدی غیرقابل تحمل است.»

هبه طوطح هشدار می‌دهد که کمبود شیر و مکمل‌های غذایی در بیمارستان به نقطه بحرانی رسیده است. «مجبوریم مواد غذایی را جیره‌بندی کنیم، کاری که با تمام اصول پزشکی در تضاد است. وضعیت برخی کودکان به شدت وخیم است و بیم آن می‌رود که در روزهای آینده شاهد مرگ‌های بیشتری باشیم.»

 

قحطی انسان‌ساخته

گزارش‌های سازمان ملل و سازمان بهداشت جهانی تأیید می‌کند که قحطی در نوار غزه، یک بحران سیستماتیک و خطرناک است. آمار کودکان زیر دو سال که از سوءتغذیه‌ی حاد رنج می‌برند از یک‌ششم کل کودکان این رده سنی فراتر رفته است. بر اساس گزارش سازمان «طبقه‌بندی یکپارچه‌ی امنیت غذایی» (IPC) در ژوئن ۲۰۲۵، بیش از ۷۱ هزار کودک زیر پنج سال در غزه در معرض خطر سوءتغذیه حاد قرار دارند. از این میان، وضعیت ۱۴ هزار کودک وخیم گزارش شده و ۱۷ هزار مادر باردار و شیرده نیز به کمک‌های فوری درمانی نیازمندند.

سازمان بهداشت جهانی مرگ حداقل ۲۱ کودک بر اثر گرسنگی طی ماه‌های اخیر را تأیید کرده است. این در حالی است که نظام بهداشتی و درمانی غزه کاملاً از کار افتاده است.

سازمان‌های بین‌المللی این بحران را «قحطی انسان‌ساخته» می‌نامند. تمام شواهد نشان می‌دهد که محاصره، عامل اصلی جلوگیری از ورود کمک‌های بشردوستانه است. تصاویر ماهواره‌ای، صف طویل هزاران کامیون کمک‌رسانی را در مرزهای غزه نشان می‌دهد که به دلیل محدودیت‌های سیاسی و امنیتی، اجازه‌ی ورود نمی‌یابند.

هبه طوطح در پایان با فریادی از سر استیصال، از جهان می‌خواهد: «گذرگاه‌ها را فوراً باز کنید. کودکان باقی‌مانده ما را نجات دهید. آن‌ها دارند جلوی چشمانمان پرپر می‌شوند و جهان فقط نگاه می‌کند. ما چیزی جز رسیدن غذا و دارو نمی‌خواهیم. فقط راه را باز کنید.»

این جنگ بی‌رحم و محاصره‌ی مداوم، هر دقیقه جانی را به یغما می‌برد، کودکی‌ای را قربانی می‌کند و مادری را در هم می‌شکند. اگر جهان اکنون کاری نکند، تاریخ خواهد نوشت که غزه نه با بمباران، که با گرسنگی و در سکوت جهان جان داد.