بازگشت به زندگی؛ زنان غزه و ضرورت بازسازی
زنان فلسطینی در برابر مشکلات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و روانی برخاسته از جنگ ایستاده‌اند و بر ضرورت همبستگی زنانه و مدنی برای دستیابی به پیشرفت جمعی تأکید می‌کنند.
رفیف اسلیم
غزه - جنگ میان اسرائیل و حماس، زندگی زنان غزه را به کلی دگرگون کرده و آنان را به نقطه‌ای پایین‌تر از صفر بازگردانده است. این وضعیت، زنان را با چالشی بزرگ روبرو ساخته: چگونه می‌توانند زندگی پیشین خود را که در آن به دستاوردهای چشمگیری در تمام عرصه‌ها رسیده بودند، در محیطی عاری از ابتدایی‌ترین امکانات بازسازی کنند؟
حنان صیام، فعال اجتماعی می‌گوید پیش از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ زنان وضعیت مطلوبی داشتند و جهشی کیفی در ورود به بازار کار و نهادهای مدنی تجربه کردند، به‌گونه‌ای که توانستند در عرصه‌های حقوقی، انسانی، اجتماعی و بازار کار خصوصی و دولتی تأثیرگذار باشند.
او اشاره می‌کند که زنان فلسطینی مالک و مدیر بزرگترین پروژه‌های غزه در استان‌های مختلف بودند. این پیشرفت‌ها مرهون تلاش سازمان‌های مدنی و نهادهای زنان است که به‌ویژه در دوران محاصره، توانمندسازی زنان را اولویت اصلی برای تکمیل چرخه توسعه قرار دادند.
زنان در میانه جنگ و ترس از دست دادن
حنان صیام به رنج زنان در جنگ‌های ویرانگر و فاجعه‌های اجتماعی و محیطی اشاره می‌کند: «پس از هفتم اکتبر و فاجعه جدید فلسطینیان که همه اقشار جامعه را دربرگرفت، زنان بیشترین آسیب را دیدند. آنها ناگزیر نان‌آور خانواده شدند و دائماً در تلاش برای یافتن سرپناهی امن و محافظت از فرزندانشان در برابر بمباران‌ها و حملات وحشیانه‌ای بودند که هیچ اصل انسانی را رعایت نمی‌کرد.»
در جنگی که هزاران غیرنظامی در جستجوی مکانی امن که از بدیهی‌ترین حقوقشان است، قربانی شدند: «ترس و از دست دادن، زن فلسطینی را عمیقاً متأثر کرده و این تأثیر همچنان ادامه دارد. انبوه مشکلات و زخم‌ها، همراه با دشواری‌های روزمره مانند دسترسی به آب و ضروریات زندگی که هنوز برای تأمین آنها رنج می‌کشد، پابرجاست.»
درباره نقش سیاسی زنان، حنان صیام می‌گوید: «پیش از حمله به غزه، زنان فلسطینی نقشی فعال و مثبت در عرصه سیاسی داشتند؛ از نامزدی در انتخابات کمیته‌ها، شهرداری‌ها، اتحادیه‌ها و مجلس قانونگذاری گرفته تا تأسیس انجمن‌ها و مراکزی مانند هیئت دانشگاهیان زن فلسطینی برای حمایت از معلمان زن در دانشگاه‌ها. زنان همچنین در فعالیت‌های هنری و فرهنگی مشارکت فعال داشتند.»
او ادامه می‌دهد: «زنان، بزرگترین قربانیان جنگ‌های غزه بودند، اما حتی از ابتدایی‌ترین حقوق سیاسی خود یعنی حضور در میدان‌ها و اعتراض به خشونت‌ها و نسل‌کشی محروم شدند.» به گفته او، این حمله چنان مصیبتی بر سر زنان آورد که آنها حتی از اندیشیدن به شرکت در فعالیت‌های مطالبه‌گرانه بازماندند.
بازسازی و چالش‌های پیش روی زنان فلسطینی
حنان صیام، بهبود شرایط زندگی زنان فلسطینی را مستقیماً به آغاز بازسازی پیوند می‌زند: «زن فلسطینی از طریق بازسازی می‌کوشد بر تمام سختی‌های امروز غزه چیره شود. هنگامی که بداند کجا مستقر خواهد شد، وضعیت روانی‌اش بهبود می‌یابد و می‌تواند به بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی خود بپردازد و نقش سیاسی و انسانی‌اش را احیا کند؛ اقداماتی که به پیشرفت فراگیر جامعه می‌انجامد.»
او بر این باور است که همبستگی زنان با نهادهای مدنی و تدوین برنامه‌های راهبردی، زمینه‌ساز تحول اجتماعی خواهد شد.