ازدواج زودهنگام ... از خاله‌بازی به خانهداری!
ازدواج در سنین پایین یکی از مسائلی است که از قدیم در جوامع انسانی وجود داشته و به حلقه‌ای در زنجیره خشونت‌هایی تبدیل شده که به صورت سیستماتیک روی زنان اعمال می‌شود.
مرکز خبر - ازدواج زودهنگام در سنین کودکی، ازدواج خارج از محیط دادگاه و قانون، ازدواج اجباری کودکان، ازدواج به خواسته‌ی خود کودک در سنی که توانایی تصمیم‌گیری درست ندارد از عواملی هستند که به دلیل مشکلات اجتماعی به کودکان القا شده و باعث می‌شود زنان از زندگی دست بکشند و اقدام به خودکشی کنند.
ازدواج تصمیمی برای ساختن زندگی جدید است اما این امر در سنین پایین چیزی جز پایمال کردن حقوق زنان وگاهی اوقات مردان نیست و مجموعه‌ای از آداب و رسوم اشتباه را نیز به دنبال دارد که موجب نابسامانی‌هایی در جامعه می‌شود.
ماده‌ی ۱۹ موافقت‌نامه‌ی حقوق کودکان در سازمان ملل در این مورد بیان می‌کند که ازدواج دختران در سنین پایین به هر نحوی به پایمال کردن حقوق آنها و خشونت ختم می‌شود. همچنین اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر ازدواج را در سنین زیر ۱۸ سال ممنوع کرده و بر اساس قانون بسیاری از کشور‌های پیشرفته ازدواج زودهنگام دختران باید به سازمان‌های مقابله با تجاوز و خشونت فرستاده شود. طبق ماده‌ی ۱۶ کنوانسیون ملل متحد، ازدواج دختران زیر ۱۸ سال مجاز نیست و عملی غیر قانونی و ممنوع تلقی می‌شود.
این در حالی است که در بسیاری از شهر های خاورمیانه وکوردستان، ازدواج زود هنگام به وفور وجود دارد، در سطح جهانی سالانه ۱۴میلیون زن درسنین ۱۴تا ۱۹ سالگی مادر می‌شوند و مادران ۱۵ ساله بیشترین آمار قربانیانی هستند که در حین زایمان جان خود را از دست می‌دهند.
اگر چه در کوردستان توافق‌های حکومتی و غیر حکومتی و همچنین توافق‌های حفظ حقوق کودکان در آگاه کردن جامعه از زیان‌های ازدواج دختران در سنین پایین و جلوگیری کردن از اینگونه ازدواج‌ها، نقش چشم‌گیری داشته‌اند اما هنوز در بعضی نقاط دختران زیر سن قانونی مجبور به ازدواج می‌شوند، در اقلیم کوردستان بر اساس قانون شماره ۱۵(سال ۲۰۰۸)، برخلاف قانون اساسی عراق، سن ازدواج دختران ۱۶ سال تعیین شد. آنهم پس از کسب رضایت از سرپرستان و تنها در صورتی که مشخص شود که از شایستگی‌ها و توانایی‌های جسمانی برخوردار هستند. این در حالی است که در قانون عراق، ازدواج از ۱۵ سالگی مجاز است.
در آخرین آمارها مشخص شده است ازدواج سنین پایین در اقلیم کوردستان سالانه افزایش می‌یابد، بر اساس گزارشی از هیئت آمار اقلیم کوردستان در روز ۱۵ خرداد که در آن نتیجه‌ی وضعیت سلامت جامعه‌ی زنان بررسی شد، در سال ۲۰۲۱ بالغ بر ۱۰ درصد از دختران قبل از سن ۱۵ سالگی ازدواج کرده‌اند.
همچنین ۱۳ تیرماه، صندوق جمعیت سازمان ملل نتیجه‌ی یک تحقیق و آمارگیری در رابطه با ازدواج دختران در سنین زیر ۱۸ سال را منتشر کرد و اعلام‌کرد در سال ۲۰۲۱ ازدواج زود هنگام در عراق به ۲۲.۵ و در اقلیم کوردستان به ۲۲.۶ درصد رسیده است.
دلایل ازدواج زود هنگام چیست؟
در این رابطه می‌توان، مجموعه‌ای از دلایل از جمله فرهنگ، جامعه، آداب و رسوم و کمبود آگاهی افراد را دخیل دانست؛ که به صورت زیر دسته‌بندی می‌شوند.
دلایل فرهنگی: در جوامعی مانند کوردستان، ازدواج در سنین پایین مثبت تلقی شده و از ارزش خاصی برخوردار است، دختران به گونه‌ای تربیت شده‌اند که ازدواج را مهم‌تر از تحصیل می‌دانند.
دلایل فردی: بعضی از افراد که برای بار اول به دام عاشقی می‌افتند، بسیار عمیق دلبسته می‌شوند و بدون آنکه به آینده فکر کنند و جوانب زندگی خود را سبک سنگین کنند، تنها هدفشان رسیدن به معشوق است و در نتیجه در سنین پایین ازدواج میکنند.
دلایل اجتماعی: فشارهای زندگی اجتماعی به خصوص در خانواده‌های فقیر، تنگ دست و پرجمعیت، سبب می‌شود که پدر و مادر به فکر ازدواج زود هنگام دخترانشان بیافتند به خصوص ازدواج با مردانی که از وضعیت مالی خوبی برخوردارند، حتی اگر این مردان مسن باشند.
نتایج ازدواج زود هنگام
بارزترین نتایج این عمل به صورت فردی و اجتماعی خود را نشان می‌دهند. نتایج اجتماعی شامل ثبت نکردن ازدواج در دادگاه، افزایش آمار طلاق (بر اساس آمارگیری‌ها ۷۰ درصد زوج‌هایی که طلاق می‌گیرند بین ۱۵ تا ۳۰ سال سن دارند.) افزایش خشونت علیه زنان، تن‌فروشی، فرار از خانه، ترک تحصیل و افزایش نرخ بی‌سوادی، خودسوزی، خودکشی و همچنین افزایش فقر در جامعه است.
آسیب‌های جسمی
پزشکان در رابطه با سلامت می‌گویند که ازدواج در سنین پایین خطرات جانی دارد به خصوص برای دخترانی که از لحاظ جسمانی و بیولوژی آمادگی مادر شدن ندارند، این امر موجب به خطر افتادن جان مادر و فرزندانش خواهد شد.
آسیب‌های روحی و احساسی
در این ازدواج‌ها، کودک از کودک بودن خود فاصله می‌گرد و ارتباطش با دوستان و خانواده قطع می‌شود و از سوی دیگر مسئولیت زندگی جدید بر روی دوشش گذاشته شده و فعالیت‌هایش در چهارچوب خانهداری و بچهداری محدود می‌ماند و مجموع همهی این عوامل موجب بروز علائم افسردگی و اضطراب می‌شود.
افزایش خشونت خانگی علیه زنان
دخترانی که زودتر از سن قانونی ازدواج میکنند، بیشتر در معرض خشونت خانگی و تجاوزهای جنسی هستند، سن پایین، ناپختگی و نداشتن حق اظهار نظر و همکاری در موضوعات و کارهای مختلف خانواده به عوامل خشونت تبدیل می‌شود و این خشونت‌ها تا آخر عمر آنها ادامه پیدا می‌کند، این کودکان بیشتر به همسر مردان مسنی تبدیل می‌شوند که به دلیل اختلاف سن زیاد، نمی‌توانند با آنها معاشرت کنند و در تصمیم‌گیری برای موضوعات خانوادگی نقش داشته باشند و در نتیجه قادر نیستند از سلامت روحی و روانی خود محافظت کنند.
محروم بودن از حق تحصیل
آموزش و پرورش اعضای خانواده، نقش مهمی در فعالیت‌های اجتماعی و افزایش سطح آگاهی خانواده دارد. طبق اطلاعات به دست آمده، مادرانی که در سنین پایین ازدواج کرده‌اند، کمتر به تربیت و آموزش کودکانشان اهمیت می‌دهند.
راه‌حل‌های جلوگیری از ازدواج زود هنگام کدامند؟
محققان اجتماعی و جامعه‌شناسان در مورد راه‌حل این مشکل می‌گویند: «لازم است همهی سازمان‌های مدنی و عوامل مرتبط با آنها مانند آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها از این مسئله جلوگیری کنند. همچنین باید فعالان مدنی و روشنفکری در جهت توسعه‌ی سطح آگاهی پزشکی، اجتماعی و فردی فعالیت داشته و جامعه را در جهت حرکت به سوی ازدواج‌های سالم یاری کنند.»
پدر و مادران سهم زیادی از این وظیفه را بر دوش دارند و لازم است فقط با توجه به مناسب بودن وضعیت رشد جسمانی تصمیم نگیرند که دخترانشان آمادگی ازدواج را دارند یا خیر. آنها به اشتباه تصور میکنند فرزندشان بزرگ شده است و آمادگی ازدواج دارد و درکی از مسئولیت و وظایف سنگین زندگی مشترک روی دوش فرزندشان ندارند.
منبع: روژنیوز