آرمان‌های زنان قانون انحصار بسیاری از حرفه‌ها و تخصص‌ها را می‌شکند
علی‌رغم پیشرفت‌های بزرگی که جهان شاهد آن است، برخی از مشاغل و رشته‌های دانشگاهی همچنان در اختیار مردان است و جامعه و قوانین سختگیرانه‌ی تحمیل شده بر زنان به گسترش این پدیده کمک کرده است.
ابتسام اغفیر
بنغازی – کلیشه‌های زیادی وجود دارد که جامعه بر زنان تحمیل می‌کند، از جمله مردان که بسیاری از مشاغل و حرفه‌ها را در انحصار خود دارند، اما زنان با جاه‌طلبی خود توانستند تمام محدودیت‌های تحمیلی را بشکنند و حرفه‌ها و مشاغلی را که مناسب و به نفع آن‌ها و مصلحت جامعه است، تعیین کنند.
منال کامل ، محقق آکادمی تحصیلات تکمیلی لیبی، در مورد دلیل ادامه‌ی انحصار مردان در برخی مشاغل و تخصص‌های آکادمیک می‌گوید. وی پیش از صحبت درباره‌ی دلایلی که جامعه برای جلوگیری از انجام برخی مشاغل و یا حتی تحصیل در برخی رشته‌ها زنان را منع می‌کند صحبت کرده و گفت ابتدا باید به نقش خانواده و بستگان در این ممنوعیت پرداخته شود.
او با اشاره به این‌که خانواده‌اش با انتخاب رشته‌ی مهندسی در مقطع متوسطه به دلیل این‌که این رشته مختص مردان است، مخالفت کردند، گفت که اما این دلیل قانع کننده‌ای برای او نبوده است و او بر ادامه‌ی مسیری که برای خود ترسیم کرده بود، اصرار داشت. وی پس از اتمام دوره‌ی متوسطه مجبور شد بین گروه مهندسی هوانوردی یا مهندسی نفت یکی را انتخاب کند، اما تصمیم به اتفاق اعضای خانواده و بستگان، امتناع مطلق از تحصیل در گروه مهندسی هوانوردی بود که اولین و برجسته‌ترین دلیل برای امتناع و ممانعت از تحصیل وی در رشته‌ی مهندسی هوانوردی این بود که مستلزم مهاجرت و رفتن به شهر دیگری برای تحصیل در این بخش بود.
وی افزود: «در مورد رشته‌ی مهندسی نفت، تمام سؤالاتی که پرسیده شد بر این موضوع متمرکز بود که آیا در صورت اتمام تحصیل در این رشته می‌توانید در بیابان کار کنید؟ و آن‌ها قطعاً این ایده را به دلیل ماهیت کاری که این رشته پس از فارغ‌التحصیلی ارائه می‌دهد، رد کردند.»
وی با اشاره به این‌که توانسته خانواده‌اش را برای تحصیل در این رشته‌ی خاص قانع کند، گفت که اما موانع به همین جا ختم نشد، زیرا او تنها دختری بود که در این رشته در بین ٢٠ دانشجوی جوان تحصیل می‌کرد، و تأکید کرد که «زن بودن مانع از آن نمی‌شود که در هر جایی که دلم می‌خواهد، کار کنم، حتی با وجودی کە شاید در این زمینه از آن‌ها بهتر باشم.»
وی خاطرنشان کرد که پس از اتمام مقطع دانشگاهی و فارغ‌التحصیلی از آن با رتبه‌ی برتر در رشته‌ی حفاری چاه‌های نفت، با توجه به شرایط بد اقتصادی و همچنین به دلیل شرایط کاری تحمیل شده توسط مؤسسات و شرکت‌های نفتی کشور از جمله عدم پذیرش زنان برای کار میدانی، به ویژه در بیابان نتوانسته است هیچ فرصت شغلی در زمینه‌ای که همیشه برای آن مبارزه کرده و برای آن تلاش کرده است، به دست آورد.
وی خاطرنشان کرد که دلیل ممانعت وی از فعالیت در رشته‌ای که در آن تحصیل کرده است، نگاه جامعه به زن به عنوان موجودی ضعیف است که قادر به خلاقیت در کار خود نیست و توانایی فعالیت جدی در مشاغلی را ندارد که جامعه آن را محدود به مردان می‌داند. وی با اشاره به این‌که زنان فرصت‌هایی را پیدا نکردند که به آن‌ها اجازه دهد و در حرفه‌هایی که در انحصار مردان در لیبی است، مشارکت و فعالیت داشته باشد. همچنین برخی از مؤسسات شرایط سخت گیرانه‌ای را برای کار آن‌ها تعیین می‌کنند، زیرا آن‌ها در زمینه‌ی جنسیت نمی‌گویند که این شغل برای هر دو جنس در دسترس است، اما مستقیماً درخواست می‌کنند که متقاضی فقط مرد باشد. وی در ادامه گفت که «در این‌جا یک سؤال به ذهن ما خطور می‌کند: آیا آن‌ها در مورد زنان قضاوت می‌کنند که مهارت‌ها و توانایی‌های لازم و کافی برای کار در این حرفه را ندارند یا عمداً قصد نادیده گرفتن آن‌ها را دارند و قطعاً این شرایط را براساس دیدگاه خود قرار داده‌اند.»
علاوه بر شرایطی که نهادها تعیین کرده‌اند، بی‌توجهی از سوی زنان نیز وجود دارد، زیرا آن‌ها انجام این حرفه‌ها و چالش‌های موجود در آن را نمی‌پذیرند و به گفته‌ی منال کامل، هیچ گونه ابتکار عملی برای تشکیل یک سازمان وجود نداشت تا زنان بتوانند نیروی فشاری برای ایجاد فرصت‌های شغلی برابر در همه‌ی مشاغل تشکیل دهند.
وی افزود: وقتی زنی حق خود را مطالبه می‌کند تا از تحولات جهان توسعه یافته مطلع باشد، گروه خاصی از جامعه او را بدنام می‌کنند و می‌گویند که او خواستار انحلال است و همچمین از نظر او نیز وقتی پای یک زن تحصیل‌کرده به دنیای بیرون باز می‌شود، او نمی‌تواند خانه و خانواده‌ی خود را حفظ کند، اگرچه تلاش‌های بی‌وقفه‌ی زنان جوان در کشور برای انتخاب زندگی عملی خود ادامه دارد و برای رسیدن به جاه طلبی‌های خود تلاش جدی کنند.
منال کامل با بیان این‌که یکی از مشکلاتی که به ویژه مانع پذیرش زنان در بسیاری از مشاغل و حرفه‌ها می‌شود، محدودیت‌های اعمال شده برای زنان در کشور است، خاطرنشان کرد: «زنان زیادی در میادین نفتی مشغول به کار هستند اما از ملیت‌های مختلف خارجی از جمله روسی و فیلیپینی هستند. وقتی از آن‌ها می‌پرسند که چرا در مشاغلی که زنان لیبیایی از آن‌ها رد می‌شوند، زنان خارجی پذیرفته می‌شوند، آن‌ها فقط خارجی بودن آن‌ها را بهانه می‌کنند و در این‌جا باید این سؤال را مطرح کرد که کارگران خارجی از چه مزایایی برخوردار هستند که آن‌ها را قادر به دستیابی به این مشاغل کرده که در زنان لیبیایی یافت نمی‌شود؟»، با تأکید بر این‌که از واکنش‌هایی که در هنگام مطرح کردن این موضوع در حساب کاربری خود در شبکه‌های اجتماعی با آن روبه‌رو شد، به شدت شوکه شده است، گفت که پاسخ اکثر پاسخ دهندگان به این سؤال بر این واقعیت متمرکز بود که هیچ مرد لیبیایی «غیرت» ندارد که همسر، دختر یا خواهرش را رها کند که با مردانی کار کند که در تمام مدتی که با آن‌هاست به او نگاه کنند.
وی در پایان صحبت‌های خود به سابقه‌ی کاری یک مهندس عراقی در زمینه‌ی حفاری به نام ساره حسین اشاره کرد و گفت که «وی تنها مهندس زن در بین ۴۵ مهندس مرد شاغل در حوزه‌ی میادین نفتی بوده و گفت می‌توان تصور کرد که این مهندس زن چگونه جامعه‌ی عراق را به چالش کشید، همان‌طور که او چالش خود را از جمله‌ی «مرا استخدام کن و بعد تماشا کن» آغاز کرد. در نهایت او توانست شایستگی و مهارت‌های خود را ثابت کند و در یک پروژه‌ی کامل سمت سرپرستی را بر عهده گرفت.»
وی گفت این نشان می‌دهد که عملکرد این مهندس در این زمینه‌ی کاری، به ویژه در جامعه‌ای مانند عراق، زنان دیگر را به فعالیت در این زمینه ترغیب کرده است.