NASİM AHMEDİ

Kirmanşah- Doğu Kürdistan’ın Kirmanşah kentinde yaşayan birçok kadın, yoksulluk nedeniyle temel hijyen ürünlerine ulaşmakta ciddi zorluk yaşıyor. Regl döneminde kullanılan hijyenik pedler, birçok kadın için hâlâ ulaşılması zor ve lüks sayılan ürünler arasında yer alıyor. Üreme sağlığı alanında çalışan Doç. Dr. Fahimeh Ranjbar’ın Eylül 2025’te yayımlanan son araştırmasına göre, İran’daki kadınların yalnızca yüzde 55’i regl döneminde hijyenik ped veya benzeri ürünlere erişebiliyor. Çalışmanın sonuçları, İranlı kadınların neredeyse yarısının regl pedi ve benzeri hijyen ürünlerine erişiminin olmadığını ortaya koyarken, bu durumun kadın sağlığını ciddi şekilde tehdit edebileceğine dikkat çekiliyor.

Enfeksiyonlara karşı savunmasızlar   

Kirmanşah’ta saha çalışmaları yürüten bir ebelik öğrencisi ve kadın hakları aktivisti, bölgedeki hijyen sorunlarına dair gözlemlerini şu sözlerle aktardı: 

“Pek çok kadının hâlâ eski bezleri hijyenik ped olarak kullandığına şüphe yok. Bu durum Kirmanşah’ta yaygın olduğu gibi, özellikle Anahita, Çaman, Nokan ve çevre bölgelerde çok daha belirgin. Saha çalışmalarımıza göre, bu bölgelerde hijyenik ped kullanan kadınların sayısı oldukça az. Kullananlar ise çoğu zaman pedlerini aldıkları ve sakladıkları yerlerin hijyenik olmaması nedeniyle, ürünü hijyenik şekilde kullanamıyor. Sadece ped değil, iç çamaşırı konusu da ciddi bir sorun. Ne yazık ki, Kirmanşah’ın dış mahallelerinde yaşayan birçok kadın, yıllarca aynı iç çamaşırını kullanmak zorunda kalıyor. Bazıları ise son kullanma tarihi geçmiş hijyenik pedleri tercih ediyor çünkü bunlar sokak satıcılarından çok daha ucuza temin edilebiliyor. Bu durum, kadınları her türlü enfeksiyon ve hastalığa karşı savunmasız bırakıyor.”

Kadınlar ikinci el satıcılara yöneliyor

Kirmanşah’ta birçok kadın, iç çamaşırı ve hijyenik ped gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak için Cuma pazarındaki ikinci el satıcılara yöneliyor. Ancak bu pazarda, iç çamaşırları çoğu zaman hijyenik olmayan koşullarda yere serilerek satılıyor; hijyenik pedler ise eski kıyafetlerin arasına karışmış halde, tek tek ve ambalajsız şekilde sunuluyor. Hijyenik ürünleri sağlıksız koşullarda satın almak, Kirmanşah’taki kadınların yaşadığı regl hijyeni krizinin yalnızca bir yönü. Daha büyük sorunlardan biri ise, bu kadınların yaşadıkları alanların genel hijyen koşullarının son derece yetersiz olması. Hijyenik ped ya da bezlerini değiştirmek zorunda kaldıkları tuvaletler ve banyolar genellikle temiz değil ve enfeksiyon riski oldukça yüksek.

‘Kadınlar asla jinekoloğa gitmiyor’ 

Saha gözlemlerini aktaran ebe, regl hijyeni eksikliğinin yalnızca fiziksel değil, aynı zamanda toplumsal ve kültürel etkileri olduğuna da dikkat çekerek, “Hijyenik ped ve iç çamaşırı gibi ürünleri sağlıksız ortamlardan temin etmek ya da bunlar yerine eski bez kullanmak, kadınlarda ciddi enfeksiyonlara yol açıyor. Kirmanşah’taki ötekileştirilmiş kadınların büyük bölümü, bu enfeksiyonlar için asla jinekoloğa gitmiyor. Hatta birçoğu mantar akıntılarını ya da vajinal enfeksiyon belirtilerini normal kabul ediyor. Kadın sağlığıyla ilgili konular hakkında konuşmaktan utanıyorlar ve bu nedenle regl deneyimlerini ya da hastalıklarını çevreleriyle paylaşmıyorlar. Bilgi eksikliği, bu kadınların menopoza kadar regl dönemlerini yanlış ve sağlıksız yöntemlerle geçirmelerine neden oluyor. Edindikleri yanlış bilgileri ve tabuları ise farkında olmadan kendi çocuklarına aktarıyorlar. Bu durum, regl hijyenine dair kuşaktan kuşağa aktarılan bir bilgisizlik ve sağlıksızlık döngüsü oluşturuyor" ifadelerinde bulundu.

Sistematik ayrımcılık

Kirmanşah’ın Anahita semtinde yaşayan 30 yaşındaki Maria K. regl dönemiyle ilgili bilgi eksikliğinin olduğunu dile getirerek, “İlk regl olduğumda bu konuda hiçbir bilgim yoktu. Durumu ailemden sakladım. Birkaç gün sonra annem, kıyafetlerimdeki kan lekelerini fark edince regl olduğumu anladı ve bana hijyenik ped yerine kullanmam için birkaç bez parçası verdi” dedi.

Kadınların regl dönemi hakkında bilgi eksikliği ve sağlık hizmetlerine erişimde yaşadıkları zorluklar, etkisiz hükümet politikalarının bir sonucudur. Hükümet, kadınların temel sorunlarını göz ardı etmekle kalmayıp, toplumdaki rollerini küçümseyerek onları izole etmeye çalışmaktadır. İran’da kadınların yarısının en basit hijyen ürünlerine dahi ulaşamaması, kadınların hükümet tarafından ne denli baskı altında tutulduğunu ve sistematik ayrımcılığa maruz kaldığını ortaya koymaktadır. 

Ped kullanımı konusunda eğitim verildi

Kirmanşah’ın Jafarabad semtinde yürüttükleri çalışmaları ajansımıza aktaran sivil toplum aktivisti Marzieh S. “Yaklaşık üç yıl önce, kadınlara ilk kez hijyenik ped ve iç çamaşırı dağıttık. Birçok kadın ilk kez hijyenik ped sahibi oluyordu ve nasıl kullanılacağını bilmiyorlardı; bu nedenle birçok kadına ped kullanımı konusunda eğitim verdik. Neredeyse hiçbiri tamponlar hakkında bilgi sahibi değildi ve tampon ile adet kabının nasıl kullanılacağını anlatmak onlar için hakaret olarak algılandı. Hatta regl kabının kullanımıyla ilgili yaptığımız açıklamalara olumsuz tepkilerle karşılaştık. Oradaki kadınların neredeyse yüzde 90’ı, bekar kızlarının regl dönemi eğitimlerine katılmasına izin vermiyordu; çünkü bekar oldukları için adet dönemi hakkında bilgi edinmelerine gerek olmadığını düşünüyorlardı” diye belirtti.